واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: کتمان حق ممنوع!
لعن چیست؟لعن در اصل به معنی طرد و دور ساختنی است که آمیخته با خشم و غضب باشد، بنا بر این لعن از ناحیه خداوند به معنای دور ساختن کسی از رحمت خویش و از تمام مواهب و برکاتی که از ناحیه او به بندگان میرسد،می باشد .بعضی از بزرگان اهل لغت ، معنای لعن را در آخرت به معنی عذاب و عقوبت و در دنیا به معنی سلب توفیق می دانند . واژه اللاعنون (لعن کنندگان) معنی وسیعی دارد که نه تنها فرشتگان و مؤمنان را شامل میشود ، بلکه علاوه بر آن، هر موجودی که با زبان حال یا قال ، سخن میگوید ، او هم در این مفهوم وسیع داخل است ، بخصوص اینکه در پارهای از روایات میخوانیم که به طور مثال ؛ " دعای خیر و استغفار همه موجودات زمین و آسمان حتی ماهیان دریا شامل حال طالبان علم و دانش است (و انه یستغفر لطالب العلم من فی السماء و من فی الارض حتی الحوت فی البحر . )"1 حقیقت را پنهان نکن!" إِنَّ الَّذِینَ یَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَیِّنَاتِ وَالْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْكِتَابِ أُولَـئِكَ یَلعَنُهُمُ اللّهُ وَیَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ."2گرچه ظاهر آیه طبق شأن نزول آن ، به علمای یهود است، ولی این معنی هرگز مفهوم آیه را که یک حکم کلی و عمومی در باره کتمان کنندگان حق بیان میکند ، محدود نخواهد کرد. آیه شریفه، این افراد را با شدیدترین لحنی مورد سرزنش قرار داده و می فرماید :خداوند کسانی را که دلائل روشن و وسائل هدایت را که ما آن را برای مردم در کتاب آسمانی نازل کرده ایم کتمان می کنند ، لعنت میکند (نه فقط خدا) بلکه همه لعنت کنندگان نیز آنها را لعن میکنند .از این آیه به خوبی استفاده میشود که هم خدا، و هم تمامی بندگان خدا و فرشتگان او از این کار بیزارند، و به تعبیر دیگر کتمان حق عملی است که خشم همه طرفداران حق را بر میانگیزاند، چه خیانتی از این بالاتر که دانشمندان و خواص جامعه ای ، آیات خدا را که امانتهای او است به خاطر منافع شخصی خویش کتمان کنند و مردم را به گمراهی بکشانند . این گونه افراد با این عمل خود ، در واقع زحمات پیامبران و فداکاری مردان خدا را در نشر آیات پروردگار بر باد میدهند، و این گناهی است بزرگ و غیر قابل اغماض . راه توبه همیشه باز است و از آنجا که قرآن به عنوان یک کتاب هدایت هیچ گاه روزنه امید و راه بازگشت را به روی مردم نمیبندد و آنها را هر قدر آلوده به گناه باشند از رحمت خود مأیوس نمیکند، در آیه بعد راه نجات و جبران در برابر این گناه بزرگ را چنین بیان میکند: " الا الذین تابوا و اصلحوا و بینوا فاولئک اتوب علیهم و انا التواب الرحیم ؛ مگر آنها که توبه کنند و به سوی خدا باز گردند و در مقام جبران و اصلاح اعمال خود بر آیند ، و حقایقی را که پنهان کرده بودند برای مردم آشکار سازند من این گونه افراد را میبخشم و رحمت خود را که از آنها قطع کرده بودم تجدید میکنم، چرا که من بازگشت کننده و مهربانم . " 3خداوند از کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده پیمان گرفته است که آن را حتماً برای مردم بیان کنید و کتمان ننمائید مفاسد کتمان حق موضوعی که از دیر زمان باعث حقکشیهای فراوان در جوامع انسانی گردیده ، و اثرات مرگبار آن تا امروز هم ادامه دارد مسأله کتمان حق است . شیوه های کتمان حقکتمان حق مسلماً منحصر به کتمان آیات خدا و نشانههای نبوت نیست بلکه اخفای هر چیزی که میتواند واقعیتی را به مردم نشان دهد را شامل می شود .
حتی گاه سکوت در جائی که باید سخن گفت و افشاگری کرد، مصداق کتمان حق است ، و این در موردی است که مردم نیاز شدیدی به درک واقعیتی دارند و دانشمندان و خواص آگاه میتوانند با بیان حقیقت این نیاز مبرم را برطرف سازند . به تعبیر دیگر افشا کردن حقایق در مسائل مورد ابتلای مردم، مشروط به سؤال نیست، به خصوص اینکه قرآن تنها از مسأله کتمان سخن نمیگوید، بلکه بیان و تبیین حقایق را نیز لازم میداند ، و همین اشتباه شاید سبب شده که جمعی از دانشمندان و خواص از بازگو کردن حقایق لب فرو بندند ، به عذر اینکه کسی از آنها سؤالی نکرده است ، در حالی که قرآن مجید می فرماید : " و اذ اخذ الله میثاق الذین اوتوا الکتاب لتبیننه للناس و لا تکتمونه ؛ خداوند از کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده پیمان گرفته است که آن را حتماً برای مردم بیان کنید و کتمان ننمائید ." 4 این نکته نیز قابل توجه است که گاه سرگرم ساختن خلق خدا به مسائل جزئی و فرعی که سبب شود مسائل اصلی و حیاتی را فراموش کنند نیز نوعی کتمان حق است .گاهی اوقات کتمان حق در شرایطی پیش می آید که فردی از مطلب و علمی آگاه نیست و نا آگاهی خود را کتمان می کند و طوری رفتار می کند که گویا در مورد هرچیز آگاه و توانمند است . کتمان حق در احادیث اسلامی در احادیث اسلامی نیز شدیدترین حملات متوجه دانشمندان وخواصی است که کتمان کننده حقایق شده اند ، از جمله پیامبر گرامی اسلام (ص) میفرماید: " من سئل عن علم یعلمه فکتم لجم یوم القیامة بلجام من نار: هر گاه از کسی چیزی را که میداند سؤال کنند و او کتمان نماید ، روز قیامت افساری از آتش بر دهان او خواهند زد ."5در حدیث دیگری میخوانیم که از امیر مؤمنان علی (ع) پرسیدند: " من شر خلق الله بعد ابلیس و فرعون... ؛ بدترین خلق خدا بعد از ابلیس و فرعون... کیست؟ امام در پاسخ فرمود : " العلماء اذا فسدوا، هم المظهرون للاباطیل، الکاتمون للحقایق، و فیهم قال الله عز و جل اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون... ؛ آنها دانشمندان و خواص فاسدند که باطل را اظهار و حق را کتمان میکنند و همانها هستند که خداوند بزرگ در باره آنها فرموده: لعن خدا و لعن همه لعنت کنندگان بر آنها خواهد بود .!"6پیامبر گرامی اسلام (ص) میفرماید: " من سئل عن علم یعلمه فکتم لجم یوم القیامة بلجام من نار: هر گاه از کسی چیزی را که میداند سؤال کنند و او کتمان نماید ، روز قیامت افساری از آتش بر دهان او خواهند زد درهای خداوند هیچ گاه بسته نخواهد بودواژه توّاب که صیغه مبالغه است، اشاره به این حقیقت دارد که اگر وسوسههای شیطانی انسان را فریب داد و توبه خود را شکست ، باز هم درهای توبه به روی او بسته نخواهد شد، مجدّداً باید توبه کند و به سوی خدا باز گردد و حق را افشا نماید، چرا که خدا بسیار بازگشت کننده است ، و هرگز نباید از عفو و رحمت او مأیوس شد. مگر لعن خدا کافی نیست؟ - در آیه فوق علاوه بر لعن خداوند ، لعن همه لعن کنندگان نیز نثار افرادی شده بود که حق را کتمان میکنند، در اینجا این سؤال پیش میآید که مگر لعن خدا به تنهائی کافی نیست؟ پاسخ این سؤال روشن است ، زیرا این در واقع یک نوع تأکید و ابراز تنفر و بیزاری همه جهانیان از افرادی است که مرتکب چنین گناه بزرگی میشوند . کتمان های مثبتباید بدانیم که در بحث کتمان ، در پاره ای از اوقات کتمان کردن لازم است و تعبیر کتمان مثبت را به خود می گیرد ؛ و آن زمانی است که بحث تقیه پیش می آید .درقرآن آمده است که فردی در دربار فرعون بود ؛ « یَكْتُمُ إِیمَانَهُ ؛ ایمان خود را کتمان می کرد .»7 فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیانپی نوشت ها : 1-کافی / ج 1 / ص 3342- بقره / 1593- بقره / 1604- آل عمران / 1875- مجمع البیان / ج 1 / ص 240 6- تفسیر نمونه / ذیل آیات 130 – 160 بقره7- غافر / 28
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 898]