واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: دانش - رسیدن به نتایج دلخواه، نیازمند حضور طولانیمدت در آزمایشگاههایی است که حتی مواد آزمایشگاهی هم با پژوهشگران سر جنگ دارد هیچکس به کرن کوئیگلی نگفته بود که پایاننامه دکترایش میتواند او را بیمار کند. اما هنگامیکه اتاق مخصوص موشهای آزمایشگاهی را تمیز میکرد، دچار حمله آسم شد. حساسیت او نسبت به این جوندگان آزمایشگاهی، به مرور و در دوره فوق دکترا پیشرفتهتر شد. این موضوع او را به شدت عذاب میداد، چون مجبور بود ماسکهای مخصوص تنفسی بزند و این کار به شدت دست و پای او را میگرفت. این مشکل کار را به اندازهای برای او سخت کرد که مجبور شد کار با حیوانات را علیرغم علاقهاش ترک کند و بیشتر با انسانها سروکار داشته باشد. دانشمندان با خطرات موجود در آزمایشگاهها کم و بیش آشنایند. خطراتی همچون اسیدها و بازهای غلیظ، سرنگهای حاوی مواد شیمیایی و یا مواد رادیواکتیو و ویروسهای مرگبار. اما در این میان، برخی از خطرات هم هستند که نیاز به ریزبینی و دقت بیشتری دارند. حساسیت به مواد شیمیایی یا حیوانات آزمایشگاهی، خطری است که به طور دائم، دانشمندان را تهدید میکند. البته اطلاعات در مورد شیوع این مشکلات هماکنون بسیار اندک است و بنابراین ممکن است در طولانی مدت خطرات بیشتری خود را نشان دهند که درحال حاضر شناختهشده نیستند. با این وجود، حتی درمورد خطرهای شناخته شده نیز، خیلی وقتها دقت کافی به عمل نمیآید و برای رسیدن به جواب آزمایشها، مرحله سلامت و ایمنی ندیده گرفته میشوند. این سهلانگاریها عموما مشکلی به وجود نمیآورند، اما گاهی تحقیقات را به تاخیر میاندازند یا باعث آسیب جسمی و حتی مرگ میشوند. موارد حساسدر کشور ژاپن، مطالعهای بر روی 5هزار نفر از کسانی که در آزمایشگاههای حاوی حیوانات کار میکردهاند، انجام شده است که براساس آن، تقریبا یک چهارم این افراد دچار حساسیت و آلرژی شدهاند. عامل اصلی این حساسیتها غالبا موشها هستند، اما سایر موجودات همچون حشرات، گیاهان و حتی برخی گونههای پستانداران نیز میتوانند مشکل ایجاد کنند. علائم و نشانههای حساسیت، وقت دانشمندان را تلف میکند و اگر باز هم در معرض منشاء این حساسیتها قرار بگیرند، ممکن است این علائم را حتی در خارج از آزمایشگاه هم پیدا کنند. اگر قرار باشد که شما به عوامل موجود در آزمایشگاه حساسیت نشان دهید، معمولا بعد از گذشت چند سال کار در این محیط، علائم آن دیده خواهد شد. برای برخی افراد، بهترین راه جلوگیری از بروز حساسیت آن است که از ابتدا وارد چنین حیطهای نشوند. به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران، قید تحقیقاتی را که درباره حیوانات انجام میشوند، میزنند. مریلین بانیکی، داروساز اهل کارولینای شمالی در امریکا، برای غلبه بر حساسیتش به موشهای آزمایشگاهی که در طول انجام پایان نامه فوقلیسانسش پیشرفت کرده بود، هر دارویی را امتحان کرد. او از ماسکهای ویژه تنفسی و لباسهای یکسره مخصوص آزمایشگاه استفاده میکرد و هربار که از آزمایشگاه خارج میشد، دوش میگرفت. اما هیچکدام از این راهها کمکی به او نکرد و برای اینکه مدام مریض احوال نباشد، مجبور شد پروژهاش را تغییر دهد. البته همانطور که پیشتر گفته شد، این تنها حیوانات نیستند که در آزمایشگاهها مشکلساز میشوند. مواد شیمیایی و دیگر مواد موجود در آزمایشگاه نیز میتواند حساسیت ایجاد کند. براساس آمار موسسه ملی ایمنی و سلامت کارکنان مراکز درمانی، 8 تا 12 درصد افراد شاغل در این مراکز به لاتکس حساسیت دارند. بانیکی پس از خداحافظی از موشها و حیوانات، خود را در معرض حساسیت به مواد شیمیایی یافت. او در دوره دکترا با اینکه زمینه تحقیقات خود را تغییر داده بود، باز هم علائم حساسیت را در خود مشاهده کرد: نفستنگی و ضعف عمومی. او از تمام فعالیتهایش یادداشت برمیداشت و به این شکل، متوجه شد هربار که یکی از همکارانش از ژل الکتروفورز برای تفکیک پروتئینها استفاده میکند، او دچار عارضههای یکسانی میشود. او بالاخره موفق شد تا منبع این علائم را پیدا کند: عوامل کاهش دهندهای که پروتئینها را میشکنند. مسلما بهترین راه برای جلوگیری از حساسیت به مواد شیمیایی، دوری کردن از آنهاست. اما وقتی کسی در آزمایشگاه زیستشیمی کار میکند، این راه حل خوبی نخواهد بود. بانیکی از همکارانش درخواست کرده بود که همیشه بعد از کار، این ژل مخصوص را در محیط دربسته و در پوشش بگذارند. نگرانی کارشناسانالگوهای کاری دانشمندان، تشخیص و ثبت اطلاعات خطرات شایعی را که در بلند مدت به بدن انسان آسیب میرساند، مشکل میکند. جو کری، مشاور بهداشت کار از آدلاید استرالیا میگوید: «بزرگترین مشکل ما، خطراتی هستند که به سرعت خود را نشان نمیدهند.» دانشمندان جزو آن دسته از آدمها هستند که تحرک بسیاری دارند و بسیاری از مشکلات جسمی و بیماریهای آنها ممکن است هیچوقت گزارش نشود. بیماریهایی مانند سرطان، آنقدر کند پیشرفت میکنند که وقتی علائم آن بروز میکند، دیگر برای درمان خیلی دیر شده است. این مسئله، کار را برای مسئولان ایمنی آزمایشگاهها بسیار سختتر میکند، چراکه آنها نمیتوانند به سادگی دریابند که یک ماده شیمیایی معین تا چه اندازه خطرناک است. کمتر از 2 درصد مواد شیمیایی که در آزمایشگاهها استفاده میشوند، سرطانزا شناخته شدهاند. به طور مثال، اتیدیوم برومید، معرف رایجی است که برای به تصویر کشیدن دی.ان.ای زیر نور فرابنفش به کار میرود. این ماده سرطانزا است؛ زیرا در بین نوکلئوتیدهای مولکولهای ژنتیکی فشرده میشود و مولکول را دچار جهش و دگرگونی میکند. به همین دلیل، پژوهشگران در هنگام کار با این ماده از دستکشهای مخصوص یا از مواد جایگزین استفاده میکنند. با این وجود، نام اتیدیوم برومید علیرغم تاثیری که میتواند روی ژن داشته باشد، هنوز به عنوان ماده سرطان زا در فهرست موسسه ملی بهداشت و ایمنی نیامده است. تغییر سریع و مداوم روشهای آزمایشگاهی، مثلا روشهای ترکیبی، نگرانیها را در مورد خطراتی که در بلند مدت خود را نشان میدهند، تشدید میکند. تیم برانکر، شیمیدان مواد آلی، یکی دیگر از محققانی است که در دوره فوق تخصص خود در دانشگاه مریلند دچار مشکل شد. او مثل همیشه دستکش و روپوش آزمایشگاه را روی جین و تیشرت پوشید و مشغول کار شد. اما ناگهان بینیاش شروع به خارش کرد. او کارش را متوقف کرد و بینیاش را شست؛ اما بعد از چندین بار تکرار آزمایش، کورک قرمزی روی بینیاش پدیدار شد که با یک ماه مصرف مداوم آنتی هیستامین درمان شد. برانکر بعد از آن مجبور شد که به کار دفتری بپردازد. برانکر قبول دارد که باید بیشتر از این مواظبت میکرد، اما واقعا تصور نمیکرد که چنین اتفاقی ممکن باشد. محققان اکثرا راجع به خطرات نادر بحث و بررسی نمیکنند. آنها چنین میپندارند که قوانین مربوط به آزمایشگاهها میتواند تا حدی اغراقآمیز پیش برود که دیگر استفاده بیش از حد از کلرید سدیم (نمک طعام) را هم قدغن کنند. اما به نظر میرسد که همه پژوهشگران درمورد این خطرات یکسان فکر نمیکنند. استیو بندیکت، مدیر محیط زیست، بهداشت و ایمنی دانشگاه کالیفرنیا میگوید: «در نهایت باید گفت که آزمایشگاهها، مکانهای امنی هستند. طی 18 سالی که مسئول فراهم کردن ایمنی آزمایشگاهها در نقاط مختلف بودهام، حتی یک بار هم با واقعه مرگباری مواجه نشدهام». البته باید خاطرنشان کرد که بیشترین حادثههایی که برای محققان اتفاق میافتد، مربوط به مواد خطرناک نیست. آمار مربوط به دفتر وزارت کار امریکا در سال 1386 / 2007، نشان میدهد که تلفات ناشی از زمین خوردن و پرت شدن، سه برابر لطماتی است که از مواد شیمیایی و محیط ناشی شده است. بندیکت میگوید که در آزمایشگاههای تحت سرپرستی او، به راحتی حساسیت افراد را مداوا میکنند. اگر هم حساسیت شدید و غیرقابل درمان باشد، شاید بتوان گفت که این نشانهای است که به شما میگوید: «برای این کار ساخته نشدهاید.» بدترین پروندههای مرگ و میر آزمایشگاهیبا اینکه آزمایشگاهها را عموما مکانی امن شناختهایم، اما ممکن است با ارتکاب یک اشتباه بسیار کوچک، عواقبی وخیمتر از یک حساسیت ساده یا کهیر زدن نصیبمان شود. در این جا، به چند خبر انتخابی از میان فجیعترین رویدادهایی که طی 15 سال گذشته در آزمایشگاههای جهان رخ داده و در رسانهها بازتاب یافته، اشاره میکنیم. 1- در دی / ژانویه گذشته، یک دستیار تحقیقات در یک آزمایشگاه شیمی در دانشگاه کالیفرنیا، بر اثر سوختگی جان باخت. شهربانو سنگجی که چندماهی بود فعالیتش را در این آزمایشگاه شروع کرده بود، هنگام انتقال ترتبوتیل لیتیوم توسط سرنگ، دچار حریق شد. این ماده که در هوا خودبهخود مشتعل میشود، ناگهان از سرنگ نشت کرده بود. 2- در سال 1376 / 1997، الیزابت گریفین جانش را در مرکز تحقیقات جورجیا از دست داد. دلیل این حادثه، ترشح مایعی بود که نباید پخش میشد. او روی میمونهایی تحقیق میکرد که آلوده به ویروس تب خال بی بودند. هنگام آزمایش، عینک محافظ را به چشم نداشت و قطرهای از ادرار یا فضله میمون بیمار به چشمش شتک زد. او شش هفته بعد از این حادثه درگذشت. 3- در سال 1375 / 1996، کرن وترهان قطرهای از دیمتیلجیوه را روی دستکشش ریخت. او گمان نمیکرد که این ماده بتواند از لاتکس دستکش به پوستش نفوذ کند. اما وی اشتباه کرده بود، پنچ ماه بعد او بیمار شد و در همان سال جان باخت. 4- در سال 1383 / 2004، وقتی آنتونیا پرسنیاکوا در حال خونگیری از خوکهای آفریقایی مبتلا به تب ابولا بود، اشتباهی سوزن خونگیری به خودش اصابت کرد و دوهفته بعد مرد. 5- در سال 1383 / 1994، در آزمایشگاهی در شهر پرت استرالیا، یک تکنسین مقداری اسید هیدروفلوریک را روی لباس کارش ریخت. او دست و پایش را شست، اما بر خلاف دستورالعمل آزمایشگاه از ژل گلوکنیت کلسیم استفاده نکرد. این تکنسین 15 روز بعد به علت از کارافتادگی چندین عضو بدنش درگذشت. نیچر، شماره 7238- ترجمه: آزاده پارساپور
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 449]