واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: بازخوانی سیرهی پیامبر
کتاب «مناسبات مهاجرین و انصار» پیش درآمدی بر مطالعه تحلیلی حوادث و تحولات سیاسی و فرهنگی عصر خلافت است که به همدلی و رقابتهای مهاجرین و انصار در عصر نبوی(صلی الله علیه و آله) میپردازد.به گزارش خبرآنلاین، چاپ اول کتاب «مناسبات مهاجرین و انصار» تالیف حسین حسینیانمقدم که نخستین بار سال 1382 به صورت مقاله در مجموعه مقالات «پژوهشی در سیره نبوی» به چاپ رسید؛ با اصلاحات و اضافات جدید از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شد. نویسنده در این اثر به این موضوع اشاره دارد که زندگی آمیزهای از خوشیها و ناخوشیها، امیدها و ناامیدیها، فرازها و نشیبها و همدلیها و رقابتهاست. انسان، محور و موضوع اصلی زندگی انسانی است و انسان بودن مستلزم داشتن نیازها و احساسات است که گاهی گرم و دوست داشتنی و گاهی سرد و تلخاند. از سوی دیگر اصطکاکها و مخالفتها، همدلیها و همنواییها، در پیوند انسانها با یکدیگر در صحنه اجتماع بشری رخ میدهند. عصر نبوی، نمونههای فراوانی از ایثار و فداکاری و از سویی رقابت و خشونت افراد و گروههای طرفدار رسول خدا(ص) را در خود جای داده استنظرها و دیدگاههای انسانها نیز مانند نیازها و امیال آنان متفاوتند. نظرها و نیازهای متفاوت سبب ناسازگاری و دیدگاههای مشترک سبب اتحاد و همدلی میشود. در این صورت ارتباط شدید میان افراد و گروهها، عشق آنان به یکدیگر، تنفر از هم، اتحاد و رقابت و حتی حمایت از یکدیگر، از حقایق طبیعی زندگیاند و اتحاد و به نوعی رقابت لازمه رشد و تکامل فرد و جامعه است، زیرا رقابت روشی برای رسیدن به «خویشتن خویش» است، گرچه به شکل جناحی و گروهی جلوه کند.وی در جای دیگر بر این نکته اشاره می کند که عصر نبوی، نمونههای فراوانی از ایثار و فداکاری و از سویی رقابت و خشونت افراد و گروههای طرفدار رسول خدا(ص) را در خود جای داده است. نظام حکومتی رسول خدا(ص) که با هجرت به مدینه شکل گرفت، با دشواریهای متعددی روبهرو بود. جنگهای جاهلی و کینههای دیرینه میان دو طایفه عرب ساکن در مدینه، بستر مناسبی برای رقابتها و چالشهای عصر رسالت به شمار میرفت. از طرفی ترکیب جمعیتی مدینه با هجرت مکیان، دستخوش تغییر شد و به نفع مهاجران افزایش یافت. علاوه بر اینها، اقتدار سیاسی مهاجران در مدینه، تلاش فوقالعاده انصار در مبارزه با قریش، بینشها و منشهای متفاوت و تعارضهای فرهنگی دو گروه مکی و مدنی سبب شد، ضمن آن که بر محور نام خدا و پیامبر(ص) متحد بودند و از هرگونه ایثاری دریغ نمیکردند، به رقابت و اختلاف و در مواردی به دشمنی برخیزند و تا آنجا به این دشمنیها ادامه دهند که در حضور رسول خدا(ص) لباس رزم پوشیده، خاطره روزهای جاهلی و جنگهای قبیلهای را یادآور شوند. درهم تنیده شدن زمینههای رقابت و اختلاف با شیطنت یهودیان و برنامههای منافقان، دشواریهای نظام اسلامی مدینه را دو چندان کرده بود. وجود این ناهمگونیها و از طرفی اهمیت نظام تازه تاسیس اسلامی و اداره آن، تلاش خستگیناپذیر و تدبیر نظام یافتهای برای مقابله با دشواریها میطلبید تا رقابتها در مسیر طبیعی هدایت و به ابزاری مناسب برای پویایی جامعه تبدیل شود.درهم تنیده شدن زمینههای رقابت و اختلاف با شیطنت یهودیان و برنامههای منافقان، دشواریهای نظام اسلامی مدینه را دو چندان کرده بوددر بخشی از این کتاب در این باره آمده است: «رسول خدا(ص) با تکیه بر مفاهیم و ارزشهای انسانی، دینی و اخلاقی، اجتماعپذیری نیروهای وفادار، ارتقای توان تحمل مخالف، رویکرد فراقبیلهای، اختلافها و رقابتها را کاهش و در مواردی آنها را ابزاری برای پیشبرد اهداف جامعه اسلامی قرار داد. اصلاح روشها مهمترین راهکار کاهش و هدایت رقابتها بود، که شامل فرهنگ مکیها و مدنیها میشد. اصلاحات در میان قریش، همانند افاضه از عرفه در مناسک حج، کم نیست، اما به لحاظ پشتوانه و سابقه پیروی آنان از دین حنیف و آیین ابراهیمی، تجارت و آشنایی با کشورهای همسایه و فرهنگهای مختلف، پیش از دیگران با علم و فرهنگ و تهذیب همسو بودند. از اینرو اصلاحات بیشتری به مردم مدینه اختصاص یافت.»این نوشتار با این پیش فرض که رقابتها و همدلیها، دو روی یک سکه هستند، رویکرد جدیدی در بازخوانی سیره نبوی از منظر روابط اجتماعی گروههای فعال در عرصه تحولات عصر نبوی دارد و رقابتها را در زندگی اجتماعی و از سویی تلاش رسول خدا(ص) برای هدایت آنها به سمت و سوی منافع انسانی، جمعی و اسلامی و نه حذف آنها را طبیعی میشمارد.قیدهای «مهاجرین و انصار» و «عصر نبوی» در عناوین کتاب، دو عامل تحدید کننده قلمرو تاریخی نوشتار به حساب میآیند. از اینرو مطالعه روابط درونگروهی هریک از گروههای مهاجر و انصار در سیره نبوی و همچنین روابط مهاجر و انصار در عصر خلافت از قلمرو این نوشتار خارج و تنها در مواردی به آنها اشاره شده است. موضوعات و مسایلی مانند رقابت میان دو نسل جوان و بزرگسال نیز امری طبیعی و از حقایق زندگی بشری به شمار میرود. پیکار احد، نمادی از رقابت دو نسل جوان و پیر در عصر نبوی است، که سبب شد مسلمانان برای نبرد از مدینه به دامنه کوه احد بروند و نخستین شکست را از قریش تجربه کنند. این نوع رقابت نیز لازم است در کتابی مستقل بررسی شود. تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 527]