واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: عبادت یک طرفه!نقدی بر ترجمه قرآن ارفع (2)
اشاره:آنچه می خوانید دنباله نقد و ابرام هایی است که بر ترجمه قرآن استاد سید کاظم ارفع رفته و دست بر قضا ناقد، خود یکی از مترجمان موفق در این عرصه است.حسین استاد ولی، در شماره پیشین از مزایا و کاستی های ترجمه استاد ارفع سخن گفت و مقال حاضر ادامه همان حرف ها و نقدهاست: 11. حج، 11: وَمِنَ النَّاسِ مَن یَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ ... «بعضى از مردم خدا را فقط با زبان عبادت مىكنند».در اینجا «حرف» به معناى فارسى آن كه سخنِ زبانى است ترجمه شده، در صورتى كه «حرف» به معناى «طرف» است. معناى صحیح: «خدا را یكطرفه عبادت مىكنند.»تفسیر این عبادت یكطرفه در ادامه آیه آمده است، كه اگر خیرى به آنان رسد دلگرم مىشوند، اما اگر ناخوشایندى به آنان رسد چهره درهم مىكشند و دگرگونى در عقیده و ایمان و عمل پیدا مىكنند.12. حج، 24: وَهُدُوا إِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَى صِرَاطِ الْحَمِیدِ «با سخنانى پاكیزه هدایت شدهاند و به راهى شایسته راهنمایى مىگردند».اولاً «الى الطیب» است، یعنى «به سخنانى پاكیزه» نه «با سخنانى پاكیزه».ثانیاً «صراط الحمید» مضاف و مضاف الیه است و در اصل «صِرَاطِ الْحَمِیدِ» بوده، نه صفت و موصوف، والاّ باید «صِرَاطِ الْحَمِیدِ » مىبود. بنابراین «به راه خداى ستوده» صحیح است.13. مؤمنون، 67: مُسْتَكْبِرِینَ بِهِ «در برابر آیات ما كبر ورزیدید.» بىتوجه به اینكه ضمیر «به» است نه «بها» كه به آیات برگردد. آنچه می خوانید دنباله نقد و ابرام هایی است که بر ترجمه قرآن استاد سید کاظم ارفع رفته و دست بر قضا ناقد، خود یکی از مترجمان موفق در این عرصه است.مفسران گفتهاند ضمیر «به» یا به «نكوص» كه در آیه قبل (فكنتم على اعقابكم تنكصون) آمده برمى گردد یا به حرم و بیت خدا كه در شأن نزول آیه ذكر گردیده. یعنى با این نكوص خود و یا با دور یكدیگر به گِرد خانه خدا نشستن، استكبار مىورزیدید.14. مؤمنون، 77: حَتَّى إِذَا فَتَحْنَا عَلَیْهِم بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِیدٍ إِذَا هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ «تا این كه درى از عذاب شدید بر آنها گشودیم كه دیگر از هر طرف مأیوس شدند».در اینجا به كلمه «اذا» توجه نشده كه ظرف زمان مستقبل است و اگر بر سر فعل ماضى درآید معناى آن را به فعل مستقبل تبدیل مىكند، و باید چنین ترجمه شود: «(این طغیان و سركشى آنان ادامه مىیابد) تا چون درى از عذاب شدید بر آنها گشاییم، ناگاه در آن عذاب نومید گردند» كه اشاره به مرگ و عذاب آنان در آخرت است.15. فرقان، 8: ... وَقَالَ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَّسْحُورًا «و ستمگران گفتند: شما فقط از مردى جادوگر پیروى مىكنید». در اینجا مسحور (جادو شده)، به صورت ساحر (جادوگر) ترجمه شده است.16. نمل، 60 تا 64: أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ... أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا ... أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ ... أَمَّن یَهْدِیكُمْ فِی ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ... أَمَّن یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ... «آیا چه كسى آسمانها و زمین را آفریده... آیا چه كسى زمین را محل آرامش قرار داده... آیا چه كسى دعاى مضطر را مستجاب مىكند...» تا آخر.
اشتباه این ترجمه از اشتباهات رایج در برخى ترجمههاست كه متأسفانه پس از نقد آن در مقالات متعدد، باز هم مترجم گرامى ما دچار آن گردیده است. اشتباه در این است كه «اَمَّنْ» كه مركب از «ام» و «مَن» است با «اَمَن» كه مركب از همزه استفهام و «من» است اشتباه گرفته شده و دومى به جاى اولى ترجمه شده است.صحیح آن این است كه خداوند در آیه 59 مقایسهاى میان اللّه تعالى و بتهایى كه مشركان مىپرستند به عمل آورده و مىفرماید: اللّه خیر امّا یشركون «آیا خداى یگانه بهتر است یا آنچه مشركان شریك او مىسازند؟» سپس این مقایسه را ادامه مىدهد كه آیا آنچه مشركان مىپرستند بهتر است یا كسى كه آسمانها و زمین را آفریده و...بنابراین ترجمه صحیح آن است كه به جاى «آیا چه كسى»، «یا آن كسى كه» گذاشته شود.17. نمل، 82: وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآیَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ «و هنگامى كه وعده عذاب فرا مىرسد، جنبندهاى را از زمین براى آنان خارج مىكنیم كه با آنها این گونه سخن مىگوید: مردم آیات ما را باور نكردند». در این آیه جمله «اَنَّ الناس...» كه براى تعلیل است مقول «تكلّمهم» دانسته شده، در حالى كه اگر چنین بود باید «اِنَّ الناس» به كسر همزه باشد، زیرا «انّ» بعد از ماده قول مكسور است. تازه به قول علامه طباطبایى (ره) اگر مكسور بود، باز هم براى تعلیل بود و نیازى به تقدیر لام نبود. البته برخى از مفسران مانند مراغى (ج 20، ص 22) نیز اشتباه مترجم محترم را مرتكب شدهاند. به هر حال، صحیح آن است كه «اَنَّ الناس» در مقام تعلیل است و در واقع «لأنّ الناس» بوده و معناى آیه چنین است: «جنبندهاى را از زمین براى آنان خارج مىكنیم كه با آنان سخن گوید، زیرا مردم آیات ما را باور نمىكردند (و اكنون با ارائه این موجود غیر عادى، مجبور به ایمان مىگردند)».18. عنكبوت، 3:... فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَلَیَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِینَ «... باید خداوند بداند چه كسانى راست مىگویند و چه كسانى دروغگو هستند». لام در «فلیعلمن» كه مفتوح است و براى تأكید، لام مكسور كه براى امر است گرفته شده، در صورتى كه اگر چنین بود باید «فَلْیعلمنّ» به سكون لام باشد، زیرا لام امر هنگام وصل ساكن مىشود، مانند «لِیضرب» كهمىشود «فَلْیضرب». و اگر لام تعلیل بود باید «فَلِیعلمنّ» به كسر لام مىبود، علاوه آنكه در این صورت نون تأكید لازم نداشت.ترجمه صحیح چنین است: «البته خدا راستگویان را مىشناسد و دروغگویان را نیز مىشناسد (و امتحان او براى تحقق خارجى این علم است؛ یعنى مىخواهد راستگویان را از دروغگویان متمایز سازد)».19. یس، 6: لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أُنذِرَ آبَاؤُهُمْ «تا مردمى را بیم دهى كه پدرانشان نترسیدند». در اینجا «ما انذر» (بیم داده نشدند) به (نترسیدند) ترجمه شده است!20. یس، 12: إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ ... «ما هستیم كه مردهها را زنده مىكنیم و آثار از پیش تهیه شده آنان را مىنویسیم...».عبادت یكطرفه در ایه یاد شده یعنی كه اگر خیرى به آنان رسد دلگرم مىشوند، اما اگر ناخوشایندى به آنان رسد چهره درهم مىكشند و دگرگونى در عقیده و ایمان و عمل پیدا مىكنند.در این آیه شریفه دو مورد ذكر شده كه مكتوب واقع خواهد شد، یكى «ماقدموا»یعنى كارهایى كه پیش فرستادهاند و منظور اعمالى است كه در زمان حیات خویش انجام دادهاند، و دیگر «آثارهم» كه منظور سنّتهاى نیك یا بدى است كه از خود به یادگار نهادهاند و در ثواب یا وزر و وبال عملكنندگان به آنها شریكند، و یا منظور صدقههاى جاریهاى است كه پس از مرگ آنان مورد استفاده دیگران قرار مىگیرد و ثواب آن در نامه عمل ایشان نیز ثبت مىگردد. اما در ترجمه مذكور یك مورد بیشتر ذكر نشده آن هم غلط، زیرا «آثار از پیش تهیه شده» معنى ندارد، چرا كه «آثار» جمع «اثر» به معناى پیامدهاست، و پیامد چیزى است كه به دنبال مىآید و بعداً به آن عمل مىشود، نه آنكه از پیش تهیه شده باشد.ادامه دارد... فرآوری: شکوری_گروه دین و اندیشه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]