واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: خورشيد گرفتگي امروز اولين كسوف سال 2011 ميلادي است . اين گرفت خورشيد در ساعت 11:06 دقيقه به وقت رسمي ايران و برفراز كشورمان از اروميه آغاز شده است و مطابق محاسبات علمي در ساعت 14:22 در مشهد به پايان مي رسد. جدول كامل زمان و ميزان خورشيدگرفتگي در شهرهاي مختلف ايران به اين شرح است : جدول مشخصات خورشيد گرفتگي سه شنبه 14 دي ماه 89 رديف مركز استان شروع گرفتگي حداكثر گرفتگي پايان گرفتگي حداكثر پوشيدگي 1 اراك 11:16 12:47 14:12 38 2 اردبيل 11:14 12:46 14:14 47 3 اروميه 11:06 12:39 14:09 49 4 اصفهان 11:22 12:50 14:13 34 5 اهواز 11:13 12:43 14:08 35 6 ايلام 11:07 12:39 14:08 41 7 بوشهر 11:20 12:46 14:07 28 8 بجنورد 11:38 13:03 14:21 35 9 بندر عباس 11:41 12:65 14:07 18 10 بيرجند 11:46 13:05 14:18 25 11 تبريز 11:09 12:41 14:11 49 12 تهران 11:21 12:51 14:15 39 13 خرم آباد 11:13 12:43 14:10 39 14 رشت 11:17 12:48 14:14 44 15 زاهدان 11:56 13:07 14:13 17 16 زنجان 11:14 12:45 14:13 44 17 ساري 11:26 12:55 14:18 39 18 سمنان 11:27 12:55 14:17 37 19 سنندج 11:09 12:41 14:10 43 20 شهركرد 11:20 12:48 14:11 34 21 شيراز 11:26 12:50 14:09 27 22 قزوين 11:18 12:48 14:14 42 23 قم 11:20 12:49 14:14 38 24 كرج 11:20 12:50 14:15 40 25 كرمان 11:41 13:00 14:13 23 26 كرمانشاه 11:09 12:41 14:09 42 27 گرگان 11:30 12:57 14:19 38 28 مشهد 11:45 13:07 14:22 30 29 همدان 11:13 12:44 14:11 41 30 ياسوج 11:22 12:49 14:10 30 31 يزد 11:31 12:55 14:14 29 طبق جدول كه موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران انتشار داده است ، بيشترين ميزان خورشيد گرفتگي به امر الهي در اروميه و تبريز با 49 درصد، اردبيل با 47 درصد و رشت و زنجان با 44 درصد است. كمترين ميزان خورشيدگرفتگي را نيز در شهرهاي زاهدان با 17 درصد گرفتگي و بندرعباس يا 18 درصد گرفتگي شاهد خواهيم بود. در بيشترين مقدار گرفت جزئي، حدود 85 درصد سطح خورشيد پوشانده خواهد شد كه از كشورهاي اسكانديناوي قابل رصد خواهد بود. گرفتگي كامل خورشيد را بايد يكي از منظرههاي زيبا و در عين حال ترسناك طبيعت دانست. تنها موقعي ميتوان اين پديده را ديد كه عوامل زيادي با هم انطباق پيدا كنند. خورشيد كره فروزان بسيار بزرگي است با قطري در حدود 109برابر قطر زمين كه در فاصله 150 ميليون كيلومتري زمين واقع شده است. ماه فقط يك چهارم اندازه زمين را دارد. ولي 400 بار نزديكتر از خورشيد به زمين است. البته بديهي است كه اجسام را از فاصلههاي دورتر كوچكتر ميبينيم. اختلاف فاصلههاي ماه و خورشيد نيز سبب ميشود تا اندازههايشان باهم برابري كنند. از اينرو آن دو در آسمان تقريبا به يك اندازه ديده ميشوند. در طول تاريخ اين پديده همواره مورد توجه اقوام و ملل مختلف بوده است. اغلب تمدنهاي كهن خورشيد گرفتگي را پديدهاي شوم ميپنداشتند و درباره آن اعتقادات خرافي داشتند. چيني ها عقيده داشتند كه هنگام خورشيد گرفتگي اژدهايي خورشيد را ميبلعد. در بسياري از فرهنگ ها خورشيد گرفتگي بلايي آسماني پنداشته ميشده است. مردم هند در خلال گرفتگي خود را تا گردن در آب فرو ميكردند و اعتقاد داشتند كه با اين كار به خورشيد و ماه كمك ميكنند تا در برابر اژدها از خود دفاع كنند. خورشيد گرفتگي از ديدگاه علمي اندازه ظاهري خورشيد و ماه از زمين باهم برابر است. علت اين امر آن است كه فاصله اين دو جسم از كره ما متفاوت است. در نتيجه در زمان هايي كه ماه مسقيما از جلوي خورشيد عبور ميكند قرص خورشيد در پس آن پنهان ميشود. شرط لازم و كافي براي به وقوع پيوستن كسوف آن است كه زمين ، خورشيد و ماه در يك خط يا تقريبا يك خط راست قرار بگيرند، بطوري كه سايه ماه بر بخشي از زمين بيافتد كل اين سايه از دو قسمت نيم سايه كه در قسمت بيروني است نيمه دروني كه تاريك و سياه مي باشد ، تشكيل شده است. در محدوده نيم سايه ماه تنها قسمتي از خورشيد را پوشانده است كه به آن خورشيد گرفتگي جزيي ميگويند. در خلال گرفت بر اثر حركت ماه و چرخش زمين سايه ماه زمين را از غرب به شرق طي ميكند، به اين سير حركتي سير گرفتگي كلي ميگويند. هر كسي كه در اين مسير باشد خورشيد را در حالت گرفت كلي خواهد ديد، اين مسير در بيشترين حالت به 320 كيلومتر ميرسد و حدود نيم درصد سطح زمين را ميپوشاند. معمولا هر 1.5 سال خورشد گرفتگي كلي روي ميدهد، اما ما در طول عمرمان بواسطه قرار گرفتن در موقعيت جغرافيايي خاص شايد يك بار شانس تماشاي اين پديده را داشته باشيم. كسوف تنها براي زمين تصادف شگفتآوري است كه اندازه ظاهري قمر زمين ، يعني ماه ، به اندازه ظاهري خورشيد برابر است. گر چه خورشيد 400 بار دورتر از ماه است، اما 400 بار هم بزرگتر از آن است. قطر بسيار بزرگ خورشيد ، در اثر مشاهده از اين فاصله زياد ، كاملا كوچك ديده ميشود. اگر اين پديده جالب توجه وجود نداشت، نميتوانستيم اطلاعات بيشتري در مورد جو بيروني خورشيد بدست ميآوريم. بجز زمين ، در هيچ يك از سيارات منظومه شمسي پديده گرفتگي خورشيد روي نميدهد. علل كسوف حدود 30 روز طول ميكشد تا ماه يك بار زمين را دور بزند. دو يا سه بار در هر سال ، ماه در مسير خود ، مستقيما از فاصله بيان زمين و خورشيد ميگذرد. در اين هنگام گرفت خورشيد رخ ميدهد. قرص تاريك ماه براي مدت كوتاهي همه خورشيد يا بخشي از آنرا ميپوشاند. چرا هرگاه ماه از ميان زمين و خورشيد ميگذرد اين پديده اتفاق نميافتد؟ دليل اين امر اينست كه مدار ماه و زمين باهم زاويه دارد و در بسياري از حالات ماه از بالا يا پايين قرص خورشيد ميگذرد. مدار زمين و ماه در دو نقطه به هم بر خورد ميكنند كه به اين دو نقطه گرههاي مداري ميگويند و ماه هرگاه در اين گره با زمين و خورشيد در يك خط قرار بگيرد خورشيد گرفتگي صورت ميگيرد. انواع كسوف كسوف كامل در اين حالت ماه در نزديكترين فاصله خود به زمين قرار دارد و در يك خط راست نيز قرار دارند. در اين حالت كل قرص خورشيد در پشت ماه پنهان ميشود. سايه ماه فقط چند كيلومتر از سطح زمين را در بر ميگيرد و به موازات حركت ماه در مدار خود ، يك مسير طولاني منحني شكل در روي زمين ميپيمايد. تنها كساني ميتوانند گرفتگي خورشيد را ببينند كه در جايي از اين مسير باريك و طولاني واقع باشند. در هر نقطه ، مدت گرفتگي كامل ، بيشتر از دو تا پنج دقيقه طول نميكشد. هر چه گرفتگي كامل نزديكتر ميشود، آسمان تاريكتر ميشود و ستارگان بيشتري پديدار ميشوند. هنگامي كه قرص خورشيد كاملا پوشانده ميشود، هاله سفيد رنگ درخشاني در اطراف ماه ميدرخشد. اين همان تاج است كه بصورت هالهاي از گازهاي رقيق و داغ از خورشيد جريان دارند. در كنار قرص سياه ماه ، حلقه باريك و سرخ رنگي از گازهاي خورشيد به چشم ميخورد كه فام سپهر نام دارد. كسوف جزئي ساعتي پيش از آغاز گرفتگي كامل ، ماه شروع به پوشاندن بخشي از خورشيد ميكند. در اين مرحله گرفتگي صرفا حالت جزئي دارد. در نواحي وسيعي در هر دو سوي مسير گرفتگي ، تنها گرفتگي جزئي قابل رويت است. در بر خي گرفتگي ها فقط نيم سايه با زمين در تماس است و تمام سايه از فراز قطبين ميگذرد. طبعا اين نوع خورشيد گرفتگي در قطبين صورت ميگيرد. كسوف حلقهاي فاصله خورشيد تا زمين و نيز فاصله تا ماه ثابت نيست، اين فاصلهها اندكي تغيير ميكنند. هنگامي كه زمين از حالت عادي خورشيد نزديكتر و از ماه دورتر است، اندازه ظاهري ماه كوچكتر از اندازه ظاهري خورشيد ميشود. اگر در اين مواقع گرفتگي رخ دهد، ماه نميتواند قرص خورشيد را بطور كامل بپوشاند. در نتيجه حلقه درخشاني از نور خورشيد دور تا دور ماه را فرا ميگيرد. اين حالت را گرفت حلقهاي مينامند. در گرفت حلقهاي ، آسمان همچنان روشن است و تاج خورشيدي نيز ديده نميشود. به اين دليل ، ارزش علمي گرفت حلقهاي كم است. اهميت علمي كسوف ارزش علمي خورشيد گرفتگي به بررسي هايي است كه هنگام گرفتگي كلي ميتوان انجام داد كه در مواقع ديگر عملا غير ممكن است. وقتي ماه قرص خورشيد را ميپوشاند لايههاي خارجي جو خورشيد را ميتوان رصد كرد. با پديدار شدن ستارهها ميتوان انحناي فضا - زمان را اندازه گيري كرد با محاسبه زمان تماس اول ماه با خورشيد ميتوان به جزئياتي در حركت مداري ماه و زمين پيبرد. ميتوان ستارگان دنبالهداري را كه در حضيض هستند را بررسي كرد و ... . در قرن اخير مهمترين سنجشهاي خورشيد گرفتگي اندازه گيري مكان ستارههاي قابل رويت در اطراف خورشيد و تأييد تجربي نسبيت عام انيشتين است. نسبيت عام پايه كهكشان شناسي نوين است. • با استفاده از منابع : موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران بعثه مقام معظم رهبري وزارت آموزش و پرورش تهرام /1666/1666
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 321]