واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - توزیع یارانه نقدی از نظر دولت راه حلی برای جبران هزینه های خانوار بعد از هدفمندسازی یارانه ها است و البته تداعی کننده سیاستهای کوپنی دولت در دوران جنگ. کوپن نمی رود این پاسخی است که بهمن حاج علی رئیس ستاد بسیج اقتصادی در گفتگو با خبرنگاران بارها تاکید کرده است و در آخرین مصاحبه ای که در روزنامه همشهری منتشر شده وعده داده است که توزیع کالابرگ های سری سیزدهم در سال 90 طبق روال سالهای قبل ادامه پیدا خواهد کرد و مردم نگران حذف کالابرگ ها بعد از هدفمندسازی یارانه ها نباشند. سال نود در واقع بیست و یکمین سالی است که کشور جنگ تحمیلی را پشت سر گذاشته است ولی هنوز کوپن یا همان کالابرگ به عنوان یکی از شاخصه های اقتصاد جنگی در میان مردم رواج دارد اگرچه جامعه هدف آن کاهش پیدا کرده ولی هنوز توزیع کالابرگ به عنوان یکی از سیاستهای حمایتی دولت هرچند به شکل محدود ادامه داشته و به نظر می رسد دولت حتی با اجرای سیاست هدفمند سازی یارانه ها که انرا به عنوان جراحی اقتصاد ایران می داند حاضر به کنار گذاشتن این روشن قدیمی نشده است. ستاد بسیج اقتصادی با مصوبه هیات وزیران در زمان نخست وزیری شهید رجایی تشکیل شد در متن مصوبه فوق که به تاریخ نهم مهر ماه سال 59 به تصویب هیات وزیران رسید آمده است: هیأت وزیران دولت جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 59.7.5 تصویب نمود ستادی به نام "ستاد بسیج اقتصادی کشور" مرکب از وزرایوزارتخانههای نفت، صنایع و معادن، کار و امور اجتماعی، کشاورزی، کشور، نیرو، امور اقتصادی و دارایی، بازرگانی، دفاع، سازمان برنامه و بودجه ورییس کل بانک مرکزی ایران یا نمایندگان تامالاختیار آنان به ریاست نخستوزیر تشکیل و با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور تصمیمات لازم را اتخاذ و از طریق سازمانهای مسئول به مورد اجرا گذارد. ضمناً تصمیم گرفته شد دولت از مجلس شورای اسلامی تقاضا نماید که تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این ستاد و کمیتههای فرعی کهتوسط ستاد بوجود خواهد آمد شرکت نمایند شرکت نمایندگانی از بخش خصوصی نیز در این ستاد بلامانع است تصمیمات عمومی ستاد از طریق رسانههای گروهی به اطلاع همگان خواهد رسید. دبیرخانه این ستاد و محل تشکیل جلسات آن در نخستوزیریخواهد بود. مصوبات ستاد مزبور در صورت نیاز به تصویب هیأت دولت جهت طرح و تصویب به هیأت وزراارائه میشود. و از اولویت خاص برخوردار خواهدشد. در این مصوبه در مورد شرح وظایف بسیج اقتصادی نکته ای ذکر نشده و به نوعی خبر از تشکیل ستادی با اختیارات فراوان دارد اما همین ستاد بعدها اختیارات فراوانی از سوی دولت دریافت کرد که یکی از انها بحث ساماندهی به توزیع کالاها در شرایط جنگی بود و البته بحث حیطه اختیارات این ستاد به قدری بالا گرفت که برخی از اعضای کابینه در سالهای بعد و با اوج گیری جنگ یکی از دلایل خروج خود از کابینه را همین ستاد عنوان کردند، مسعود روغنی زنجانی در مصاحبه ای در شرح این ماجرای بعدها عنوان می کند: «ستاد بسیج اقتصادی و ستاد طرحهای انقلاب که در نخستوزیری بودند بر اساس این تفکر ایجاد شده بودند که نهادهای سنتی پیش از انقلاب توان پاسخگویی به نیازهای انقلاب را ندارند. ستاد بسیج اقتصادی یا وظایف گسترده و متنوعی تشکیل و تقویت شده بود. موضوع فعالیت آن وظایف چند وزارتخانه را شامل میشد ..... این ستاد فقط کوپن توزیع نمیکرد، بلکه مباحث قیمتگذاری و سیاستگذاری از شورایعالی اقتصاد گرفته و در اختیار ستاد بسیج اقتصادی قرار گرفت ...». در مصوبه هیات وزیران به تاریخ ششم آذر ماه سال 1360 در بند اولین بند از هفت بند شرح وظایف بسیج اقتصادی آمده است: بررسی مشکلات و بحرانهای اقتصادی ناشی از جنگ و تحریم آشکار و پنهان و اقتصادی، ارایه طرحها و راهحلهای کوتاه مدت و ضربتی به منظورمقابله با بحرانهای مزبور با توجه به سیاستهای اقتصادی کشور، ابلاغ طرحها و تصمیمات به سازمانهای ذیربط، ایجاد هماهنگی بین سازمانها و نهادها درزمینه اجرایی طرحها و تصمیمات و بالاخره پیگیری و نظارت بر اجرای صحیح مصوبات ستاد بسیج اقتصادی کشور. به هرشکل توزیع کوپن در دوران جنگ تحمیلی از محورهایی بود که دولت جنگ و مدافعان سیاستهای اقتصادی ان دوران معتقدند باعث شد کمترین فشار ممکن مردم وارد شود. فرهاد دژپسند مولف کتاب اقتصادایران در زمان جنگ در جایی عنوان می کند: در دوران جنگ منابع ارزی و کالالی کشور به حداقل رسیده بود و دولت تلاش داشت با توزیع کوپن امکان دسترسی همه مردم را به حداقل های موجود فراهم کند و البته این سیاست با توجه به آنکه مردم تامین کنندگان اصلی جنگ محسوب می شدند از این جهت ضرورت داشت که باید روحیه مردم حفظ می شد و در تخصیص های صورت گرفته همین مسئله مورد توجه بوده است. در کتاب اقتصاد ایران در دوران جنگ عنوان می شود در حالی که 23 درصد از بودجه عمومی دولت به جنگ اختصاص پیدا می کرد سهم بودجه اجتماعی که بحث کالاهای کوپنی را نیز در بر می گیرد در ان دوران به رقمی معادل 18 درصد می رسید. به عبارتی ساده تر تامین روحیه اجتماعی از نظر مدافعان سیاستهای اقتصادی دوران جنگ به نوعی سرمایه گذاری برای تضمین تامین هزینه های جنگ بود. به هر شکل این سیاستها در دوران جنگ هم اگر به طور متوسط چیزی حدود 1.2 درصد از هزینه های خانوار را پوشش داده است ولی در عمل با توجه به کمبودهای کالایی در آن دوره فارغ از ارقام باید به تاثیر توزیع کالاها پرداخته شود که به طور قطع بالاتر از میزان ارقامی است که در محاسبات مبنا قرار گرفته. بازگشت سیاستهای کوپنی امروز اقتصاد ایران از نظر وضعیت تعاملات خارجی تشابه زیادی با دوران جنگ و تحریم های آن دوران دارد و البته این تشابه به جنگ تحمیلی اقتصادی تعبیر می شود و در عمل شرایط دولت نیز از نظر فضای اقتصادی در مبادلات خارجی به آن دوران شبیه شده، در چنین شرایطی دولت به دنبال اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها است و دولت تلاش دارد در غالب این طرح به ساماندهی هزینه های خودو اصلاح ساختار اقتصادی کشور بپردازد. سیاست حمایتی که دولت در غالب هدفمندسازی یارانه ها مورد تاکید قرارداده توزیع نقدی یارانه ها است و نکته جالب انکه این سیاست درعمل به توزیع کوپن نقدی تعبیر می شودو تاثیرات این سیاست با سیاستهای کوپنی سنجیده می شود که دولت در دوران جنگ به اجرا در آورد. البته با این تفاوت که دولت در این دوره در عین حال که تلاش می کند قیمتها را با ابزارهای تعزیری مانند دوران جنگ مهار کند به جای انکه میزان کالای خریداری شده را تعیین کند با شعار آزادی انتخاب و پرداخت نقدی در ظاهر به مردم این قدرت انتخاب را می دهد که خود به تعیین میزان و نوع کالاهای سبد مصرفی خود بپزدازند. این سیاست اگرچه در نگاه اول به نظر مناسب می رسد ولی از دو جنبه مورد ایران است اول آنکه دولت نمی تواند به طور دائمی به حفظ سطح قیمتها بپردازد و البته مدیران دولتی به خوبی از این موضوع آگاه هستند و برای همین بحث هدفمندسازی برای دوره ای پنج ساله در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر به طور حتم کاهش قدرت خرید مردم با توجه به آنکه میزان نقدینگی تزریق ثابت است سیر نزولی خواهد داشت و این به کوچک شدن سبد خرید مردم منجر می شود. نکته جالب آنکه دولت در اوج میزان یارانه نقدی که برای مردم در نظر گرفته است بر مبنای هزینه خانوار در سال 88 معادل14.4درصد از سبد هزینه خانوار را تحت پوشش کمکهای نقدی خود قرار خواهد داد در حالی که در دوران جنگ کوپن های غیر نقدی و سیاستهای توزیعی دولت معادل 2 درصد از هزینه های خانوار را پوشش می داده و با کاهش فشارهای خارجی و البته کاهش توان مالی دولت این میزان نسبت به سبد مصرف خانوار کاهش پیدا کرده است. دولت در شرایط کنونی و بر اساس آخرین اظهارات رئیس جمهور که هنوز مورد تردید هم قرار نگرفته بودجه یارانه نقدی را معادل 30 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است که بر اساس آن به هر نفر از جامعه هدفی 60 میلیون 500 هزار نفری معادل 40 هزار وپانصد تومان می پردازد که با احتساب ابعاد 3.76 نفری خانوار کشور در سال 88 می توان گفت هر خانوار در سال باید چیزی معادل یک میلیون و هشتصد هزارو 27 هزار تومان در یافت خواهد کرد که در مقایسه با هزینه 12 میلیون هفتصد هزار تومانی خانوارها در سال 88 این رقم معادل 14.4 درصد از ازهزینه های خانوار را پوشش می دهد یعنی دولت تلاش دارد میزان سهم خود را در بودجه خانوار به 10 برابر دوران جنگ برساند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 474]