واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، اين روستاي تاريخي که زادگاه ابوالقاسم نباتي ، شاعر و عارف بزرگ ايراني است ، در ارتفاع سه هزار و 620 متري از سطح دريا قرار دارد و از توابع بخش سيه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع شده است. فاصله روستاي اوشتيبين از جاده اصلي و مرزي سيه رود - خداآفرين حدود هفت کيلومتر بوده و متشکل از سه آبادي به نام هاي هراس ، سياوشان و جعفرآباد مي باشد. اوشتيبين نمونه اي از روستاهاي کوهستاني – ميان دره اي محسوب شده و محدوده روستا از نظر تقسيمات آب و هوايي جزو مناطق با اقليم سرد و داراي زمستان هاي طولاني بوده و براي چندين ماه از سال پوشيده از برف است. بافت روستاي اوشتبين به واسطه احاطه باغات و ساير عوامل کالبدي نظير ناهمواري ها، بستر سنگي، شيب تند اراضي و شرايط اقليمي خاص، کاملا فشرده و فقط در محدوده شمالي روستا امکان توسعه محدود وجود دارد به طوري که جمعيت روستا بر اساس سرشماري سال 1385، 773 نفر در قالب 150 خانوار بوده است. اين روستاي تاريخي و جذاب به شماره 2692 در خرداد ماه 1379 در فهرست آثار ملي کشور ثبت شده و هرچند اسناد به دست آمده از سنگ نوشته هاي موجود در روستا تاريخ بناي آن را 843 و 976 هجري قمري نشان مي دهند، ولي به نظر مي رسد که معماري موجود در برخي بناها مربوط به دوره اشکانيان است. در زمان هاي گذشته، روستاي اوشتيبين به شکل قلعه بوده و کسي نمي توانست به آساني به روستا دسترسي داشته باشد. اين روستا در دره اي واقع شده که از سه طرف توسط کوه هاي بلند احاطه شده و بر اساس منابع تاريخي در بالاي هر کوه سنگري بنا شده بوده و اين سه سنگر به دليل احاطه به روستا از لحاظ امنيتي همانند دژي محکم عمل مي کردند. بنا به شواهد موجود ، در زمان هاي دور ، تمدني بزرگ در محل فعلي روستاي اوشتيبين شکل گرفته که موجب کوچ ساکنان آبادي هاي هراس و جعفر آباد به آن و در نتيجه رونق محل شدند. از عوامل مهم ديگرتاثيرگذار در کوچ اهالي آبادي هاي روستاهاي همجوار اوشتيبين به آن وجود ارامنه در آنها بود که موجب شد ساکنان آبادي هاي نزديک به اين روستاي تاريخي به عنوان پايگاه دين مبين اسلام در سواحل زيبا و حاصل خيز بنگرند. روستاي اوشتيبين از زمانهاي قديم فاقد نظام زمين داري ارباب و رعيت بوده و اداره آن به صورت خرده مالکي از زمانهاي دور موجب مهاجرت افرادي از مکان هاي دورو نزديک به آن و در نتيجه توسعه و آبادي روستا شده است. در خصوص وجه تسميه اين روستاي تاريخي، روايت ها و نظرات متفاوتي ارايه شده از جمله اين که اين روستا از ترکيب سه روستاي همجوار به نام هاي هراس، جعفرآباد وسياوشان تشکيل شده و از اين رو به «اوشتبين» مرکب از دو کلمه «اوش» به معني عدد سه و «تيبين» به معني طايفه تشکيل شده است. طبيعت سرسبز وبکر روستاي اوشتيبين ، بزرگان بنامي را در دامن خود پرورش داده که حکيم سيدابوالقاسم نباتي از معروف ترين آنها بوده و از جايگاه والايي در ادبيات فارسي و ترکي برخوردار است. به نظر ادب شناسان کشورمان ، وي خلف راستين خواجه حافظ و عمرخيام بوده و شاعري عارف و استادي ماهر است که هم تراز غزليات حافظ و رباغيات خيام شعر سروده است. جمع اشعار به جاي مانده از حکيم نباتي بيش از پنجاه هزار بيت است که تقريبا نصف آن به فارسي و نصف ديگر آن به ترکي سروده شده است. اشعار نباتي در قفقاز ، آذربايجان ، ترکيه و ايران طرفداران زيادي دارد و عاشيق ها ، خوانندگان سنتي آذربايجان از اشعار وي در موسيقي سنتي خويش استفاده فراوان مي کنند. خيزش شاعر و عارف بزرگي همچون حکيم نباتي از اوشتيبين ، بيانگر توانمندي هاي فرهنگي اين روستا است که از گذشته هاي دور تاکنون ادامه داشته به طوري که هنوز هم مي توان در اين گوشه دور افتاده از ايران اسلامي کتاب هاي ارزشمند تاريخي را در طاقچه هاي منازل گلي روستاييان يافت. يکي از آثار بسيار نفيس و با ارزشي که در اين روستا وجود دارد ، کتاب خطي تاريخ نادري مي باشد که با خطي بسيار زيبا توسط يکي از فرهيختگان روستا به نام مشهدي محمدعلي به رشته تحرير درآمده است. نزد روستائيان بافرهنگ اوشتيبين تعدادي کتب خطي ديگري نيز نگهداري مي شود که منسوب به حکيم نباتي بوده و قدمت اغلب اين کتب به اوايل قرن سيزدهم برمي گردد. قبرستان تاريخي اوشتيبين به دليل قدمت زياد آن ازجمله شاخص هاي تمدني اين روستاي زيبا و باستاني است که در آن سنگ نوشته هايي با 800 سال قدمت به چشم مي خورد. البته که اکثر اين سنگ نوشته هاي تاريخي به علت عدم نگهداري و توجه در حال از بين رفتن است به طوري که تکه هاي شکسته غالب سنگها در قبرستان پراکنده مي باشند. از ديگر آثار تاريخي مهم روستاي اوشتبين سنگ هاي سردرخانه هاست که بر روي يکي از آنها عبارت امر ببناء هذا العمارت في الدولت السلطان ابي السلطان شاه محمد خدا بنده خلد الله ملاکه الحق هدايت الله ابن المرحوم مولانا احمد الشيرزادي و در کنگره راست محراب از بالا تا پايين بيت ز در درآ و شبستان ما منور کن يا علي دماغ مجلس روحانيان معطر کن به چشم و ابروي ساقي سپرده ام دل و جان يا علي تاريخ سنگ سردر اين خانه تاريخي متعلق به سرخاي بين سال هاي 986 و 996 هجري قمري بوده و بر بالاي اين سردر ، يک لوح چوبي قرار دارد که در آن بعد از آيه «و ان يکاد» به سنه 1201 هجري قمري اشاره شده است. يکي ديگر از سردرهاي تاريخي روستاي اوشتيبين مربوط به خانه سلمان زاده مي باشد که در متن آن به سال 977 هجري قمري و زمان سلطنت شاه طهماسب صفوي اشاره شده است. در متن سنگ سردر اين خانه نيز عبارت امر ببناء هذه البيت المبارک في ايام دولة السلطان الاعظم الخاقان الاکرم سيد السلاطين في العالم السلطان ابن السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه طهماسب بهدر خان خلد الله ملکه الخواجه آقا محمد بن خواجه بيگلر ديزماري977 حک شده است. سنگرهاي موجود در کوه هاي اطراف روستا، آسياب هاي آبي و سرستون هاي چوبي باقيمانده از مسجد قديمي از ديگر جاذبه هاي گردشگري و تاريخي روستاي زيباي اوشتيبين هستند که تماشاي آنها در آرامش سحرآميز کناره هاي ارس ، لحظاتي به ياد ماندني را در خاطره گردشگران و ميهمانان ثبت مي کند. معماري روستاي اوشتيبين نيز همانند ديگر فضاهاي روستايي کشور در عين سادگي و بي تکلفي ، فضاهاي مشخصي مانند آشپزخانه، دهليز، طنبي يا «گوناق اتاقي»، «ال اتاقي» يا اتاق دم دستي و بالکن را دربرمي گيرد. در خانه هاي اين روستا به دليل طبقه اي معمولا حياط عملکرد خاصي نداشته و اين دهليز است که به عنوان فضاي ارتباطي کار مي کند. در اکثريت خانه ها يک درب پايين براي طبقه اول ساختمان موجود است که از آن براي عبور حيوانات استفاده مي کنند و يک درب مستقيم به دهليز باز مي شود که در طبقه دوم قرار دارد. در تيپ دوم خانه ها يک درب عمومي وجود دارد که از آن درب هم دامها و هم ساکنان خانه استفاده مي کنند. بعد از ورود به صحن خانه، معمولا با يک پله به دهليز طبقه بالا ارتباط پيدا کرده و از آنجا فضاهاي خانه تقسيم مي شوند. عناصر معماري خاص: از عناصر معماري خاص اين روستا مي توان «بالگون» يا همان بالکن و يا به گويش خود روستاييان «آرتيرما» را نام برد که فضايي بيرون آمده از بنا است و بر روي معابر قرار گرفته و بر اساس شرايط اقليمي اين منطقه مورد استفاده روستاييان قرار مي گيرد. اين عنصر از دو جهت باعث آسايش بيشتر اهالي مي شود ؛ اول اينکه جلوي تابش زياد آفتاب تيز تابستان را به درون اتاق ها گرفته و دوم اينکه فضاي بادگير و به نسبت خنکي را ايجاد مي کند که در تابستان مورد استفاده قرار مي گيرد. از ديگر عناصر معماري خاص روستا فضايي بنام «بنه گاه» يا « بنا گاه» که بنا به گفته روستاييان به دلايل امنيتي شکل گرفته ، هيچ روزنه اي به خارج نداشته و فقط از قسمت انتهايي سقف نورگيري مي کند. ارتفاع بنه گاه تقريبا برابر دوطبقه ساختمان بوده و چهار ستون چوبي که معمولا داراي سرستون هايي حکاکي شده هستند، سقف هرمي و چوبي آن را نگه داشته و معمولا در زير اين سقف ، تنوري براي پخت نان وجود دارد. نرده هاي زيبا ، سرستون هاي منقش ، ارسي ها و پنجره ها همه از هنر و تمدن والاي اهالي اين روستا حکايت کرده و تزئينات در شکل گيري معماري زيباي اين روستا نقش بسيار مهمي ايفا کرده اند. 518/587
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 941]