واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: متهم ردیف اول اشاره: کارشناسان امور تربیتی همواره بر این باورند که در رفتارهای نیک و بد انسانها، سه عامل زیر نقش آفرینی می کنند:1. اراده و تصمیم شخص2. محیط3. وراثتبا مرور آیات قرآن در می یابیم که تنها عامل مسلط و سرنوشت ساز در عملکرد آدمی، اراده فرد مکلف است و عوامل محیطی و وراثنی تنها نقش زمینه ای و اثر بخشی دارند؛ به عبارت دیگر، اراده، عامل مسلط است و محیط و وراثت عوامل موثر.
در قرآن کریم می خوانیم:مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیهَا وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ(فصلت/46)کسی که عمل صالحی انجام دهد، سودش برای خود اوست؛ و هر کس بدی کند، به خویشتن بدی کرده است؛ و پروردگارت هرگز به بندگان ستم نمیکند!هر چه کنی به خود کنی گر همه نیک و بد کنیآری! ریشهى حوادث تلخ و شیرین را در عملكرد خود جستجو كنید و نه چیز دیگر: «مَن عمل صالحا فلنفسه و من اساء فعلیها» 1. به خدا نسبت ندهید؛ چنانكه قرآن مىفرماید: همین كه انسان را پروردگارش آزمایش و اكرام نماید، گوید: پروردگارم مرا گرامى داشته و در شرایط دیگر گوید: پروردگارم مرا خوار كرد. «ربّ اكرمن... ربّ اهانن»؛ امّا قرآن پاسخ مىدهد: چنین نیست بلكه خوارى شما به خاطر آن است كه به یتیم و مسكین رسیدگى نكردید. «كلا بل لا تكرمون الیتیم»(1)2. به مردم نسبت ندهید. چنانكه در قیامت مستضعفان به مستكبران مىگویند: «لولا انتم لكنا مؤمنین»(2) شما مقصّرید، اگر شما نبودید، ما ایمان مىآوردیم.خطاهای خود را به محیط نسبت ندهید چرا که بر طبق آموزه های قران، زن فرعون در محیط طاغوت و ترس و ثروت بود؛ امّا جذب هیچ یك نشد. «امرأة فرعون»، فرشتگان نیز به هنگام قبض روح بعضى كه محیط را مقصّر مىدانند مىگویند: «ألم تك ارض اللّه واسعة»آیا زمین خداوند بزرگ نبود، چرا هجرت نكردید و در استضعاف باقى ماندید؟3. به نیاكان منسوب نسازید. هنگامى كه به منحرفان گفته مىشود از آنچه خداوند نازل كرده پیروى كنید گویند: «نتّبع ما وجدنا علیه اباءنا»(3) ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافتهایم پیروى مىكنیم.4. به انبیا نسبت ندهید. چنانكه كفّار انبیا را مقصّر مىدانستند و به آنان مىگفتند: «انّا تطیّرنا بكم»(4) ما وجود شما را شوم مىدانیم و تمام بدبختىهاى ما از سوى شماست.5. به والدین(عامل وراثتی) منسوب ندانید. چرا كه قرآن انسان را داراى اختیار دانسته و حدودى را براى اطاعت از والدین مقرّر كرده و مىفرماید: «وان جاهداك لتشرك بى ما لیس لك به علم فلاتطعهما»(5) اگر پدر و مادرت تلاش كردند كه بدون علم به سراغ غیر خدا روى، هرگز از آنان اطاعت مكن.6. به معبودها نسبت ندهید. چنانكه قرآن مىفرماید: «لا ینفعكم شیئاً و لا یضرّكم»(6) این بتها هیچ سود و زیانى به شما نمىرسانند.7. به جنسیّت و مرد و زن بودن نسبت ندهید. زیرا قرآن مىفرماید: «مَن عمل صالحاً»(7) یعنى اصل عمل است، از هركس كه صورت پذیرد. 8. به شیطان نسبت ندهید. چنانكه شیطان مىگوید: مرا مقصّر ندانید و ملامت نكنید، بلكه خودتان را سرزنش كنید، «دعوتكم فاستجبتم»(8) این شما هستید كه دعوت مرا با آزادى و آگاهى پذیرفتید.9. به رفیق نسبت ندهید. چنانكه در قیامت منحرفان رو به یكدیگر كرده و مىگویند: شما بودید كه با سوگند و قدرت (به عنوان خیر و صلاح) به سراغ ما مىآمدید، ولى آنان پاسخ مىدهند: «بل لم تكونوا مؤمنین»(9) بلكه خود شما اهل ایمان نبودید.10. به محیط نسبت ندهید. همان گونه كه زن فرعون در محیط طاغوت و ترس و ثروت بود؛ امّا جذب هیچ یك نشد. «امرئة فرعون»(10)، فرشتگان نیز به هنگام قبض روح بعضى كه محیط را مقصّر مىدانند مىگویند: «ألم تك ارض اللّه واسعة»(11) آیا زمین خداوند بزرگ نبود، چرا هجرت نكردید و در استضعاف باقى ماندید؟آری! بى توجّهى و كم فكرى خود را درمان کنید؛ «لو كنّا نسمع او نعقل» اگر به نداى انبیا گوش مىدادیم یا تعقل مىكردیم بدبخت نمىشدیم!(12)_____________________1) فجر، 15 - 20.2) سبأ، 31.3) لقمان، 21.4) یس، 18.5) لقمان، 15.6) انبیاء، 66.7) فصلت، 46.8) ابراهیم، 22.9) صافّات، 28.10) تحریم، 11.11) نساء، 97.12)با تصرف از تفسیر نورفرآوری: شکوری_کارشناس بخش قرآن
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 176]