محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828765597
ايران اسلامي در 9 قرن اول
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
ايران اسلامي در 9 قرن اول نويسنده:موسي نجفي - موسي حقاني به دنبال ورود اسلام به ايران كمي بعد از رحلت پيامبر اكرم (ص)، شور و اشتياق مردم ايران نسبت به اين آيين نو فزوني يافت و افكار و قلوب متوجه اسلام شد. ايرانيان چون از اين زمان به بعد خود را در سرنوشت اسلام سهيم مي ديدند، خيلي زود دريافتند كه حقيقت و ارزش هاي نهفته در اين آيين با آنچه زمامداران مدينه و شام در زمان امويان و حاكمان بغداد در دوران عباسيان اجرا مي كردند، تفاوت بسياري دارد. در اين دوران، استعداد و فعالت ايرانيان، به رغم نداشتن استقلال كامل سياسي، به عنوان يك ملت، با فرهنگ كهن، در زمينه هاي گوناگوني بروز كرد. تحولات سياسي و اجتماعي ايران در اين دوران به شكل هاي مختلفي نمايان شد كه از جمله مي توان به موارد زير اشاره كرد: الف: ظهور نهضت ها و حركت هاي سياسي و اجتماعي عليه امويان و عباسيان. نهضت ها و حركت هاي اين دوره به اشكال مختلفي جريان يافت بعضي از اين نهضت ها عليه دستگاه خلافت و در مخالفت با سياست هاي امويان يا عباسيان بود؛ مثل قيام ابومسلم خراساني عليه امويان، نهضت شعوبيه عليه اعراب حاكم يا قيام علويان طبرستان به خون خواهي يحيي بن زيد بن علي(ع) عليه عباسيان. تعداد ديگري از اين حركت ها به بهانه دفاع از يك مدعي ديگر خلافت شكل مي گرفت؛ مثل حمايت برخي سياستمداران ايراني از مأمون عباسي در مقابل امين و. . . ، حركت هاي ديگري نيز در شكل دفاع از يك سياست و برنامه در مقابل سياست و برنامه ديگر اتفاق افتاد؛ مثل تغيير برخي از حكومت هاي محلي. ب: تأسيس دولت هاي مستقل و نيمه مستقل از خلافت عباسي .از جمله فعاليت هاي ايرانيان در حوزه تمدن اسلامي، تأسيس دولت هاي مستقل و نيمه مستقل از دستگاه خلافت در بخش هايي از سرزمين هاي اسلامي است؛ براي مثال، مي توان به تأسيس دولت طاهريان، صفاريان، سامانيان، علويان طبرستان، دولت آل كيا، دولت آل بويه و آل زيار و ده ها دولت ديگر در ايران اشاره كرد. ج: ترويج تشيّع و اظهار علاقه به اهل بيت. داشتن حساسيت و علاقه نسبت به عدالت و پاي بندي به اسلام اصيل از نشانه هاي مهم ايرانيان بوده است. در طول تاريخ اسلامي، اين گرايش ايرانيان در محبت و ارادت نسبت به اهل بيت عصمت و طهارت(ع) تجلي كرد و بر اثر نفوذ تدريجي دين اسلام درايران در طول قرون، مردم اين سرزمين به تشيع روي آوردند. شيفتگي مردم ايران به مذهب شيعه و اهل بيت پيامبر (ص) و استقبال از فرزندان آنها، در واقع نوعي اعتراض به شيوه حكومت داري خلفا و سلاطين اموي و عباسي بود. اين دل بستگي، بالاخره در قيام صفويان متجلي شد و موجب تأسيس حكومت شيعه در ايران گرديد. د: نفوذ در حكومت ها. نفوذ در اركان و اجزاي سياسي و اجتماعي حكومت ها و كسب مقام وزارت و دبيري در بسياري از مناطق اسلامي - از مركز خلافت گرفته تا ولايات بزرگ - اهميت فراواني دارد؛ به طوري كه بسياري از مورخان، صاحب نظران و محققان تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي، به طور قطع، نوع حكومت، شيوه مديريت و سازمان دهي سياسي حكومت هاي اين دوران را متأثر از هوش و استعداد سياسي ايرانيان مي دانند. در اين ميان، مي توان از وزراي بزرگ مثل خواجه نظام الملك طوسي، خواجه نصيرالدين طوسي و خواجه رشيدالدين فضل الله همداني نام برد. آنچه گفته شد، بخشي از تحولات سياسي و اجتماعي بود كه از ورود اسلام تا روي كار آمدن صفويان در ايران به وقوع پيوست. در كنار اين تحولات و اوضاع جديد سياسي، سلسله هاي كوچك و بزرگي نيز در مناطق مختلف اين سرزمين حكومت كردند كه در اينجا به مهم ترين آنها اشاره مي كنيم. .1 طاهريان .در اوايل قرن سوم هجري طاهربن حسين سلسله طاهريان را تأسيس كرد. طاهر كه به دليل رشادت در جنگ ها به «ذواليمينين» شهرت يافته بود، به دستور مأمون عباسي، مأمور امارت در تمام مشرق اسلامي - به خصوص خراسان - شد. مهم ترين ويژگي طاهريان وفاداري آنان نسبت به عباسيان در تمام طول حكومتشان (205 - 259هص. ق) بوده است. طاهريان به دليل همين وفاداري، عامل مهم سركوب شورش ها و حركت هاي مخالف خلافت به شمار مي آمدند. از اين رو، دعبل بن علي خزاعي، شاعر برجسته شيعي، طاهريان را به دليل برخورد بد با علويان، در اشعارش نكوهش مي كند. در هر حال، طاهريان در بيش از نيم قرن در برخي از مناطق ايران، حكومت موروثي تقريباً قدرتمندي داشتند. اين امر زمينه اي شد تا بعد از آنان، سلسله هاي نيمه مستقل به نحوي داعيه اي حكومت و انگيزه به دست آوردن قدرت بيش تري در سر داشته باشند. در بين طاهريان، عده اي از اهل فضل و سياست و آباداني هم بوده اند كه مي توان از عبدالله بن طاهر و عبيدالله بن طاهر نام برد كه «حكيم آل طاهر» ناميده مي شد. .2 صفاريان .مؤسس اين سلسله، يعقوب ليث و مركز حركت او سيستان بود. يعقوب كه در زمره عياران بود، با درايت و صفات برجسته شخصي توانست به قدرتي مخالف با خلافت بغداد تبديل شود. از سال 254ق. تا زمان مرگ او در سال 265ق. مقابله با خلافت عباسي ويژگي دوره حكومت او محسوب مي شد. در سال 262ق. سپاه صفاري با سپاه خليفه روبه رو شد و از آن شكست خورد. يعقوب پس از آن نتوانست به قدرت خويش بيفزايد؛ پس در فكر انتقام ماند ولي اجل مهلتش نداد و به سال 265ق. در جندي شاپور درگذشت. حكومت جانشينان يعقوب تا مدتي ادامه داشت؛ بعد از آن، صفاريان رقيبي به نام سامانيان پيدا كردند اما بازماندگان آنان تا يك قرن بر سيستان حكومت راندند و آخرين آنان با قدرت يافتن غزنويان، به سال 399ق. از صحنه سياسي به طور كامل حذف شد. .3 سامانيان .بنيان گذار دولت ساماني، اسماعيل بوده است. شكست عمرو ليث صفاري از اميراسماعيل ساماني، نقطه آغاز قدرت يافتن دولت ساماني به شمار مي آيد. با توجه به دشمني صفاريان با خلافت، اين مسئله باعث محبوبيت امراي ساماني نزد دربار بغداد گرديد. از اين رو، سامانيان سعي مي كردند با دشمنان خليفه درگير شوند. به همين علت، اسماعيل ساماني بعد از مدتي به حكومت علويان طبرستان حمله نمود البته حوزه نفوذ سامانيان و مركزيت آنان در ماورأالنهر تا اواخر قرن چهارم ادامه داشت. در اين زمان، بخارا مهم ترين شهر ماورأالنهر و يكي از مراكز علمي جهان اسلام به شمار مي رفت. در دوران سامانيان، منصب وزارت، رونق بسزايي گرفت. ابوعبدالله جيهاني، ابوالفضل بلعمي و ابوجعفر عتبي در بين وزرا از شهرت بيشتري برخوردارند. اين وزيران معمولاً از دانشمندان و اديبان بنام روزگار خود بودند و براي رشد فرهنگي تلاش مي كردند. اعتلاي زبان فارسي دري در ممالك شرقي اسلام در اين زمان صورت گرفته است. .4 علويان طبرستان. حكومت هاي طاهري، صفاري و ساماني به رغم شدت و ضعف وابستگي به خلافت، جملگي بر مذهب سنت و جماعت بودند؛ در حالي كه علويان در طبرستان و دولت ديالمه، مذهب تشيع داشتند. بايد در نظر داشت كه مناطق مختلف ايران به خصوص شمال و شمال شرقي ايران محل مهاجرت بسياري از سادات بود. آنان چون غالباً مردمان پرهيزگاري بودند، به دليل انتساب به خاندان پيامبر(ص) از محبوبيت فراواني برخوردار شدند. حركت سادات به دليل آنكه عباسيان خلافت را غصب كردند، از قرن دوم به بعد جنبه سياسي بيشتري يافت. در سال 250 هجري به خاطر ظلم عاملان حكومت طاهري در طبرستان زمينه قيام عمومي فراهم شد. از اين رو، همه بزرگان و مردم، حسن بن زيد علوي معروف به داعي كبير را دعوت كردند تا از ري به طبرستان بيايد. او ابتدا آمل و سپس ساري را تصرف كرد. منطقه طبرستان و نواحي اطراف آن در دهه هاي بعد، شاهد اقتدار حكومت علويان شد. محمد بن زيد معروف به داعي صغير و ناصر علوي مشهور به ناصر كبير از ديگر شخصيت هاي دولت طبرستان اند. حكومت علويان طبرستان به رغم مخالفان سرسخت خود مثل سامانيان، آل زيار و از همه مهم تر دشمني خلافت بغداد، همچنان ادامه يافت. در دهه هاي بعد، از عظمت آن كاسته شد ولي به عنوان يك دولت قدرتمند محلي تا مدت ها باقي ماند. شهر جرجان يا گرگان، از مراكز مهم آنان و ابوبكر خوارزمي، رياضي دان بزرگ و محمدبن جرير طبري، صاحب كتاب تاريخ طبري از بزرگان اين دوره اند. .5 زياريان .يكي از سلسله هاي ايراني كه در فاصله زماني و مكاني ميان دولت علويان طبرستان، سامانيان خراسان و بويهيان شكل گرفت، سلسله زياري است كه سرسلسله آن مرداويج، پسر زيار بوده است. او در سراسر دوران حكومت خود به جنگ با همسايگان و سلسله هاي رقيب و جنگ با نمايندگان خليفه در همدان و ساير مناطق پرداخت و بعد از جنگ ها و كشتارهاي زياد در سال 223 در اصفهان كشته شد. از امراي معروف آل زيار مي توان وشمگير و دو فرزندش، بيستون و قابوس را نام برد. دانشمند بزرگ اسلامي، ابوريحان بيروني كتاب مهم الاثارالباقيه عن القرون الخاليه را به نام قابوس تأليف كرد. كيكاووس ملقب به عنصر المعالي كه كتاب معروف قابوس نامه نيز از اوست، از امراي صاحب نام زياري محسوب مي شود. از آثار تاريخي به جاي مانده از آن دوران مي توان به گنبد قابوس يا كاووس اشاره كرد. .6 حكومت آل بويه. خاندان بويه از ميان ديلميان برآمدند. آنها از سال 321 تا 448ق. از حوزه هاي نفوذ و قدرت سياسي، اجتماعي و فرهنگي مهم دنياي اسلامي محسوب مي شدند. تأسيس حكومت آنان نتيجه تلاش سه برادر به نام علي ملقب به عمادالدوله، حسن ملقب به ركن الدوله و احمد ملقب به معزالدوله است. بعدها قدرت اين حكومت گسترش بسيار يافت؛ به طوري كه علاوه بر منطقه ايران به طرف مركز خلافت پيش رفتند و احمد معزالدوله در سال 334 بغداد را تصرف كرد. اين دولت در زمان عضدالدوله ديلمي به اوج قدرت سياسي خود رسيد. آل بويه به دليل اعتقاد به مذهب تشيع، به مشاهد مشرفه و مرقدهاي مطهر اهل بيت (عليه السلام) توجه بسياري مي كردند و در تعمير و بزرگداشت اين اماكن تلاش فراواني مي نمودند. از اين رو، بزرگان و علماي بزرگ تشيع به آنان و اقداماتشان توجه خاصي داشتند. عالمان بزرگي چون شيخ مفيد، سيد مرتضي و سيد رضي در زمان دولت آل بويه حضور داشتند؛ از اين رو، در اين زمان، تشيع از رشد اجتماعي، فرهنگي و سياسي بالايي برخوردار شد. ابن العميد و صاحب بن عباد دو وزير فرهنگ دوست و با كفايت دولت آل بويه بودند و در رشد و اعتلاي فرهنگ اسلامي نقش مهمي داشتند. يكي از عوامل موفقيت اين دولت علاوه بر جنبه مذهبي، اتحاد خانوادگي نيرومند آنان بود كه از اوايل كار بينشان پديدار شد و باعث قدرت نظامي فراوان آنان گرديد. در هر حال، دولت آل بويه بعد از حدود يك قرن تسلط و اقتدار در نواحي وسيعي از ايران و عراق، رو به ضعف نهاد و به تدريج به خاموشي گراييد. در زمان ديلميان كه شيعه و عقل گرا بودند، به طور طبيعي معتزله رشد زيادي نمودند. دوره ديلميان براي سنيان نوعي بحران انديشه را در پي داشت و تزلزل نهاد خلافت برايشان امري مسلم جلوه گر شد، امري كه متفكران سياسي سني دوره هاي بعدي را واداشت تا براي استحكام و يا جانشيني آن چاره اي بينديشند. اما بعد از روزگار ديالمه، وضعيت ايران با دو سلسله ديگر كه گرايشي كاملاً متفاوت با آنان داشتند مواجه شد. معرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 773]
-
گوناگون
پربازدیدترینها