واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: موعود در قرآن
قسمت سوم: روزی که خوبان شاه شوندمقالهای كه پیش روی شماست به بررسی شش آیه از آیات قرآن درباره وعده جهانی حكومت حضرت مهدی خواهد پرداخت.مقاله را میتوان در این جمله خلاصه كرد كه خداوند در این آیات تحقق یك حكومت الهی و عادلانه را در سراسر كره زمین وعده داده است و شكست كفر و نفاق و فسق، و طنین انداز شدن ندای اللَّه اكبر و توحید را در سراسر زمین حتمی دانسته كه این وعده تا كنون محقق نشده است لیكن حتماً روزی محقق خواهد شد و این همان روز قیام حضرت مهدی است وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَُیمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِكُونَ بِی شَیْئاً وَ مَن كَفَرَ بَعْدَ ذَا لِكَ فَأوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ 1 نكتهها آیه وعده داده است كه گروهی از مسلمانان مؤمن و صالح را در زمین جانشین مردمان گذشته خواهد كرد؛ چنانكه شیوه خداوند اینگونه بوده كه گروهی را جایگزین گروه دیگر كردهاست. 1- آن گروه موعود دارای چند ویژگی است:الف- قدرت خواهند یافت تا دین اسلام را در سراسر كره زمین مستقر نموده و صدای اسلام را به همه جا برسانند. ب- امنیت و آرامش كامل برقرار خواهند كرد و بیم و ناامنی را از میان خواهند برد. ج- عبادت خالصانه و توحید را در خود و جامعه بر پای خواهند كرد. 2- اكثر روایات شیعه و اجماع مفسران شیعه بر آن است كه مقصود زمان حضرت مهدی است و این وعده در آن زمان محقق خواهد شد. 3- میتوان گفت دو مصداق برای آن است: زمان ظهور، رجعت. 4- در اینكه مقصود از آیه چه كسانی است چند قول است:الف) اصحاب پیامبر؛ب) امت حضرت محمّدصلی الله علیه وآله؛ج) حضرت مهدی و یاران آن حضرت و شیعیان زمان ظهور؛د) مراد رجعت است.از اینكه ویژگیهای یاد شده تا كنون در هیچ زمانی محقق نشده است معلوم میشود كه آیه درباره آینده است. آن گروه موعود قدرت خواهند یافت تا دین اسلام را در سراسر كره زمین مستقر نموده و صدای اسلام را به همه جا برسانند.
5- كدام قول را انتخاب كنیم؟ در آیه، چهار ویژگی برای این گروه موعود بیان شده است: الف) جانشینی در تمام روی زمین. ب) تثبیت دین اسلام در سراسر جهان. ج) برقراری آرامش و امنیت و نابودی بیم و هراس در همه كره زمین. د) عبادت خالصانه خداوند بدون اختلاط به شرك در تمام نقاط زمین. این چهار ویژگی به هریك از احتمالهای یاد شده تطبیق كند مقصود همان است. اگر مراد از «الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنْكُمْ...» امت پیامبرصلی الله علیه وآله باشد این ویژگیها در كدام زمان پدید آمده است؟ به یقین در هیچ زمانی تا كنون رخ نداده است. در زمان پیامبر، اسلام تنها در بخشی از جزیرةالعرب حاكم شد، نه در تمام جهان. علاوه بر آن، امنیت برقرار نبود، بلكه اسلام در داخل از سوی منافقان، و از بیرون از سوی روم و ایران مورد تهدید جدی بود. نیز در زمان خلفای چهارگانه، گرچه فتوحات انجام گرفت، هرگز اسلام به سراسر جهان راه پیدا نكرد و خوف و ناامنی نیز برقرار بود. این چهار ویژگی هم بر ظهور امام مهدی منطبق است و هم بر رجعت؛ هر دو در روایات آمده است. البته روایات ظهور بیشتر و روشنتر است، پس مصداق كاملتر، زمان ظهور حضرت مهدی است؛ همانطور كه در المیزان و در مجمع البیان بیان شد. 6- پژوهشی در واژه «خلیفه» و »استخلف»آنچه از معنای خلیفه و استخلاف دانسته میشود فقط قرارگرفتن فرد یا گروهی در جایگاه فرد یا گروه قبل است و در اینكه در چه چیزی جانشین و جایگزین شده است، از آن فهمیده نمیشود. چگونگی موضوع جایگزینی را باید از مضاف الیه و یا قراین مقامی و مقالی استفاده كرد، مثلاً اگر خلیفة رسول اللَّه گفته شود، میفهمیم شئون پیامبرصلی الله علیه وآله برای فرد جانشین است. اگر گفتیم فلانی خلیفه زید و زید كارگر ساده كارخانه است، منظور این است كه وی فقط در كارگری جانشین زید است. خلیفه، استخلاف و یا خلایف در قرآن، با كمك قراین، هم به معنای امامت و رهبری استعمال شده است و هم سكونت در زمین. برای معنای اول میتوان به آیه «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً» 2 اشاره كرد.عبادت خالصانه خداوند بدون اختلاط به شرك در تمام نقاط زمین یکی از ویژگی های گروه موعود است.
7- نتیجهگیری آیه یادشده صرفنظر از روایات، فقط بر جانشین شدن گروه موعود به جای مردمان سابق دلالت دارد، نه بر امامت و رهبری؛ چنانكه در آیه «كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ» نیز فقط بر همین معنا دلالت دارد. مقصود در آیه این است كه ما گروه موعود را در سكونت، جانشین مردمان گذشته خواهیم كرد؛ همانطور كه در گذشته این شیوه برقرار بوده كه گروهی را جانشین پیشینیان میكردیم. آیه در صدد بیان این نیست كه گروه گذشته و حال، كدام یك صالح یا غیر صالح بودهاند.ویژگی گروه موعود در «لَُیمَكِّنَنَّ» و ادامه آیه مشخص میشود.از برخی از روایات استفاده میشود كه مراد از استخلاف در آیه، رهبری و امامت است:عن ابیجعفرعلیه السلام قال: ولقد قال ان اللَّه عزوجل فی كتابه لولاة الامر من بعد محمّدصلی الله علیه وآله خاصة «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ.... فَأوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ» یقول: استخلفكم لعلمی ودینی كما استخلف وصاة آدم من بعده حتی یبعث النبی الذی یلیه یعبدوننی ولا یشركون بی شیئاً یقولوا: یعبدونی وعبادتی بعد نیّتكم بایمان لا نبی بعد محمدصلی الله علیه وآله فمن غیّر ذلك فاولئك هم الفاسقون فقد مكن ولاة الامر بعد محمد بالعلم ونحن هم فاسألونا فان صدقناكم فاقرؤا ما انتم بفاعلین. 3ظاهر این روایت آن است كه امامان را به خاطر داشتن علم و عبادت و ایمان، جانشین پیامبر قرار داده است؛ همانند اوصیای آدمعلیه السلام. 8- جمع بندیمفاد آیه - بدون در نظر گرفتن روایات مستخلفین - تنها بر جانشینی در سكونت در زمین دلالت دارد و نه بر امامت و رهبری. پس گفتار بعضی از اهلسنت كه مراد چهار خلیفه میباشد مردود است. علاوه بر آنكه از دیدگاه آنان خلافت انتخابی است نه با نصب خداوند. 9- در قسمت «وَلَُیمَكِّنَنَّ لَهُمْ...» سه ویژگی برای قوم موعود بیان نموده است:الف) استقرار دین مورد رضایت آنان كه توحید و دین اسلام است.ب) استقرار امنیت و آرامش و رفع هرگونه خوف و ترس.ج) تحقق عبادت حقیقی بهدور از شرك.سید عباس سید كریمی حسینی تنظیم برای تبیان: حسین عسگری1- نور/55:24.2- بقره/30:2.3- تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 616.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 228]