واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
![چپ دستي](http://rasekhoon.net/_WebsiteData/Article/ArticleImages/1062/1067/pd05.jpg)
چپ دستي نويسنده:دکتر بهرام داروگرمترجم: دکتر احسانالله محمدي منبع: “چپدستها” چگونه انسانهايى هستند؟با مرورى برخصوصيت چپدستى و برخى مشکلات چپدستان در جامعه، به مسائل خاص آنها بايد توجه کرد!بدن انسان آن قدرها که فکر مىکنيم متقارن نيست. عدم تقارن داخلى که واضح است، قلب در سمت چپ و کبد در سمت راست قرار دارد و تقريبا در هر ده هزار نفر اين وضعيت برعکس است. در ظاهر و از خارج نيز عدم تقارن وجود دارد که چندان محسوس نيست. به چهره دوستانتان خيره شويد، شکل اين نيمه صورت با آن نيمه کمى فرق دارد. اگر تصوير يک نيمرخ را با کمک آئينه کامل کنيم و تصوير نيمرخ ديگر را نيز چنين کنيم، دو تصوير کامل باهم مشابه نخواهند بود. غالبا هرکس با يک طرف صورت بيشتر مىخندد و به هنگام تبسم لب به يک سمت بيشتر حرکت مىکند.معمولا يک چشم ما بر چشم ديگرمان غالب است و اين همان چشمى است که با آن در دوربين يا ميکروسکوپ نگاه مىکنيم. براى آزمايش، يک دستتان را به جلو دراز کنيد. هر دو چشم را باز نگاه داريد و نوک انگشتتان را با نقطه اى در چند مترى خودتان ميزان کنيد. حال يک چشم را ببنديد و به آن نقطه نگاه کنيد، بعد با چشم ديگر نگاه کنيد. چشم غالب آن است که آن نقطه و سرانگشت را (مثل دو چشم) در يک امتداد ببيند.بعضىها “چپ پا” هستند و با پاى چپشان بهتر کار مىکنند، با آن پا راه مىافتند و بهتر لگد مىزنند. در بازى فوتبال، مقابله با بازيکن چپ پا تفاوت مىکند. در زبان انگليسي، چپ دست را left-handed و به عنوان صفت براى شخص left-handed person مىگويند و آن کسى است که يا از روى عادت يا براى آسانى از دست چپ بيشتر استفاده مىکند. اصطلاح متداول ديگر براى چپ دست southpaw مىباشد که از بازى baseball آمده است. از جمله نشانههاى چپ دستى يا راست دستى مىتوان بلند کردن دست در کلاس، پرتاب کردن توپ، مسواک زدن، شانه کردن، چکش زدن، آب دادن پاى گياه و دوختن را نام برد. دست دادن با دست راست براى همه يکسان است.در قديم چپ دستى را عيب و علت مىدانستند. زمانى يک مرد ژاپنى حق داشت زن چپ دستش را طلاق بدهد. اسکيموها فکر مىکردند که چپ دستها جادوگرند. در زبان لاتينى چپ را sinister مىگويند که به معنى شوم و نحس و بد يمن است. در زبان فرانسوى براى دو واژه چپ و ناشي، يک کلمه gauche به کار مىرود و در زبان آلمانى کلمه linkisch به معنى چپ دست و آدمناجور است. در همين فارسى خودمان هنوز بسيارى از مردم، راست را درست مىپندارند و چپ را بد و نادرست مىدانند و اصطلاحاتى مانند چشم چپ بودن، خواب زن چپ بودن، با کسى چپ افتادن و ... نمونههايى از اين طرز تلقى است.اينکه آيا چپ دستى يا راست دستى )handedness( يک صفت يا خصيصه ژنتيکى (ارثي) است يا نه موضوع تحقيقات بسيارى بوده است. چپ دستى زمينه ارثى دارد و تا حد زيادى ناشى از فعاليت بيشتر سمت راست مغز است. در يک بررسي، مشاهده گرديد که حدود 5 تا 8 درصد از جنينها در رحم مادر، طرف چپشان را بيشتر حرکت مىدادند. در خانوادههايى که حتى يک والد (بخصوص مادر) چپ دست است، احتمال بروز چپ دستى بيشتر است. اينکه در قرون وسطى طايفه kerr در اسکاتلند سپر را در دست راست مىگرفتند و با دست چپ شمشير مىزدند (والبته احتمال زخم خوردن به قلبشان بيشتر بود)، مىتواند تائيدى بر روند اصطلاح “خونى بودن” خصيصه چپ دستى باشد. اين طايفه راهپله هاى قلعههاشان را هم برخلاف جهت عقربههاى ساعت ساخته بودند تا شمشيرزنى با دست چپ و سرنگونى دشمن برايشان سهلتر باشد.با اين حال، چپ دستى به طور کامل ارثى يا ژنتيکى نيست، بلکه عوامل محيطى رشد و نمو و حتى شرايط اجتماعى و فرهنگى نيز در آن دخالت دارد. کسانى که با دست راست کار مىکنند معلوم نيست که از بدو تولد راست دست بودهاند يا بعدا و به اقتضاى شرايط و عوامل محيطى راست دست شدهاند. تشخيص چپ دستى و راست دستى در افراد و اينکه کسى واقعا چپ دست يا راست دست است چندان آسان نيست و نمىتوان اين دو گروه را با اطمينان از هم جدا نمود و به همين دليل برآورد نسبت اين دو گروه در جامعه مشکل است. گفته مىشود حدود 10 تا 15 درصد از مردم چپ دست هستند. درصد بسيار کوچکى هم هستند که چپ و راست برايشان فرقى نمىکند. امروزه در جوامع متمدن پذيرفتهاند که چپ دستى مطلقا عيب نيست و نبايد بچه را مجبور کرد تا بادست راست بنويسد.ضمنا اين هم هنوز به تحقيق معلوم نيست که آيا حيوانات و ديگر پستانداران نيز ترجيح و گرايشى نسبت به يک سمت از بدن خود دارند يا نه؟گاهى چپ دستها جنبه يک اقليت را پيدا مىکنند، يعنى در عمل با آنها اينگونه برخورد مىشود و نوعى تبعيض پيش مىآيد. وسايل مختلف را علىالقاعده براى راست دستها مىسازند از وسايل آشپزخانه و قيچى و قلم خودنويس گرفته تا mug قهوهخورى که بر رويش عکس يا نوشته داشته باشد. صفحه اعداد روى keyboard هم در سمت راست است.در اروپا و آمريکا، دست دادن و سلام نظامى و دست سوگند بر انجيل نهادن و صليب کشيدن بر روى سينه همه بايد با دست راست باشد و چه ناخوشايند است براى ارباب کليسا که بچهاى با دست چپ روى سينه صليب بکشد. در هر حال، چپ دستها خيلى خوب خودشان را با دنيايى که براى راست دستها ساخته و پرداخته شده تطبيق دادهاند. معلوم نيست که راست دستها مىتوانستند به اين خوبى خودشان را با دنيايى متفاوت تطبيق دهند.نخستين بار در سال 1976 سازمان جهانى چپ دستان روز 13 آگوست برابر با 22 مرداد را روز جهانى چپ دستها اعلام نمود و طى سى سال گذشته از اين روز براى بالا بردن سطح آگاهى عموم نسبت به موضوع چپ دستى در جهان استفاده شده است، جهانى که راست دستها در آن اکثريت چشمگيرى دارند. چپ دستها باشگاهها و فروشگاهها و حتى سايتهاى خاص خودشان را در اينترنت دارند. هنوز در ايران، هيچگونه گردهمايى چپ دستان به صورت يک سازمان يا يک انجمن صورت نگرفته است، محيط آموزش و پرورش ايران درصدد تصميمى جديد در ايجاد باشگاهى براى چپ دستان در آيندهاى نزديک مىباشد. به هر حال در يک بررسى که باشگاه چپ دستان انگليس بر روى 45000 عضو چپ دست خود انجام داد، نکات جالبى مشاهده گرديد. معلوم شد که در روبوسى کردن انتخاب گونه اول براى بوسيدن بين چپ دستها و راست دستها فرق دارد و همين امر سبب تصادم بينىها مىشود! در مهمانىها هم برخى چپ دستها کارد و چنگال را به ترتيب ديگرى در دست مىگيرند و يا اشتباها از ليوان پهلو دستيشان مىخورند. در برخى جوامع، غذا خوردن با دست چپ ناپسند و مذموم است، شايد از اين نظر که از دست چپ براى تطهير و شستشو استفاده مىشود. چپ دستها در سينما و تئاتر هم بيشتر دوست دارند در سمت چپ بنشينند لباسهايشان را هم از طرف ديگر بر سر جالباسى مىزنند و رو به سمت ديگر آويزان مىکنند. گاهى گذاشتن پرونده درکابينت و کتاب در قفسه هم جهت ديگرى دارد.بستن بند کفش و بسيارى چيزهاى ديگر هم فرق مىکند. راست دستها در بازى بيسبال، توپ را به راحتى از سمت چپ يعنى در جهت عقربههاى ساعت مىدهند ولى براى توپ دهنده چپ دست اين کار چندان آسان نيست. به علاوه بسيارى از بازيکنان توپ دهنده چپ دست را بدشانس و بد دست مىدانند و از اين رو بعضى باشگاههاى بيسبال، توپ دهنده چپ دست استخدام نمىکنند.در مورد همبستگى بين چپ دستى و خصوصيات ديگر، مطالعات زيادى شده و بسيار گفته و نوشتهاند ولى در يک مورد نتيجه آن روشن است و آن اينکه در ميان کودکان 5 تا 15 ساله بين چپ دستى و “شب ادراري” طبيعى همبستگى آمارى مثبت وجود دارد و صد البته که هيچگاه يک همبستگى به طور کامل و در تمام موارد صادق نيست. عارضه PNE را از آن جهت طبيعى مىنامند که نقص فيزيولوژيکى مانند کوچکى مثانه يا عدم تعادل هورمونى و بيمارىهاى عفونى يا روانى عامل آن نيست. چپ دستى و “شب ادراري” هر دو روند ارثى دارند و در پسر بچهها بيش از دختر بچهها است.وجود هورمون مردانه تستسترون در مقادير زياد فعاليت بخش راست مغز، فعاليت سمت چپ بدن را بيشتر مىکند و اين يکى از دلايل بيشتر بودن چپ دستى در جنس مذکر است.تنى چند از هنرمندان تراز اول جهان که دستى معجزهگر داشتهاند از جمله ميکلآنژ، لئوناردو داوينچي، رامبراند و پيکاسو چپ دست بودهاند. باخ، بتهوون، اينشتين، چارلى چاپلين و فرد آستر و بسيارى ديگر نيز چنين بودهاند.مىگويند چپ دستها با هوشترند ولى هنوز شواهد علمى کافى براى آن وجود ندارد. نشريه فايننشال تايمز گزارشى داده که تعداد مديران چپ دست در شرکتهاى اينترنتى تقريبا دو برابر شرکتهاى غير اينترنتى يا سنتى است. راستى - Bill Gates آقاى کامپيوتر هم همين طور چپ دست است.دوست چپ دستم مىگفت در مدرسه ما تمام صندلىها را براى نوشتن با دست راست ساخته بودند و وقتى موقع امتحان مىشد من مجبور بودم روى همان صندلىها ولى با 90 درجه تغيير جهت به سمت راست بنشينم تا صفحه زير دستم در سمت چپ قرار بگيرد. البته در اين وضعيت مى توانستم ديد بهترى نسبت به ورقههاى اطرافيانم داشته باشم!
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 740]