واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: قرائت قرآن با صدای جبرییل امین
اولین بارى كه قرآن در جلوه «قرآن صوتى» عینیت یافته است، هنگام قرائت فرشته امین وحى بر پیامبر اكرم(ص) بوده است. گرچه نزول دفعى قرآن، با معیارهاى قابل شناخت ما بعید است از نوع گفتار معمولى و تدریجى باشد، اما نزول تدریجى قرآن در طول دوران رسالت اینگونه بوده است. قرآن كریم صریحا به گفتار بودن وحى الهى و هنگام نزول اشاره مىنماید. در سوره تكویر آمده است:(انه لقول رسول كریم) (1) «هر آینه آن [قرآن] گفته فرستادهاى بزرگوار [جبرائیل] است.»قرآن كریم، بر خلاف كتابهاى آسمانى دیگر كه بصورت «الواح» یا «كتاب» بر پیامبران عرضه مىگردید، بصورت كلام و «قول» بر پیامبر اسلام فرو فرستاده شد؛ به همین جهت اهل كتاب، كیفیت وحى را ناآشنا مىانگاشته از پیامبر (ص) در خواست آوردن كتاب مدون مىنمودند.(2) اما قرآن كریم بطور جداگانه و مرتّل نازل گردید. قرآن كریم در سوره فرقان ضمن اشاره به گفته كافران و درخواست آنان، مبنى بر نزول دفعى قرآن و رد درخواست آنان، كیفیت نزول قرآن را بصورت ترتیل معرفى مىنماید.(3) ولى با این حال قرائت ترتیل از جهت صفت به روش واحدى نبوده است؛ شخص پیامبر اكرم(ص) كه مخاطب سروش وحى بوده است، بر اثر تفاوت نوع ترتیل جبرئیل، به گونههاى مختلفى منفعل و متأثر مىگشته است؛ هنگامى كه «حارث بن هشام» از حضرتش سئوال نمود كه: وحى چگونه بر شما نازل مىشود، پیامبر (ص) فرمودند:گاهى صدایى همانند صداى جرس به گوش من مىرسید؛ وحیى كه اینگونه بر من نازل مىشد، سخت گران و سنگین بود. سپس این صدا قطع مىشد و آنچه را جبرئیل مىگفت فرا مىگرفتم. و گاهى جبرئیل به صورت مردى بر من فرود مىآمد و با من سخن مىگفت و من گفتههاى او را حفظ مىكردم.(4)قرآن كریم در سوره فرقان ضمن اشاره به گفته كافران و درخواست آنان، مبنى بر نزول دفعى قرآن و رد درخواست آنان، كیفیت نزول قرآن را بصورت ترتیل معرفى مىنماید.(در این گفتار پیامبر(ص) به دو نوع وحى اشاره نمودهاند كه یكى بسیار ثقیل و دیگرى كمى لطیفتر بوده است. متحمل است به اقتضاى تنوع مفاهیمى كه در هر مرحله از نزول تدریجى قرآن وجود داشته است، شیوه انزال و قرائت جبرائیل متفاوت بوده است. رهآورى كه از این احتمال بدست مىآید، مطلوبیت تفاوت قرائت قرآن با توجه به كیفیت و نوع معانى آیات است.روایات دیگرى درباره كیفیت نزول قرآن وارد شده است كه مىتواند شاهدى بر صدق احتمال فوق باشد؛ در روایتى از پیامبر اكرم(ص) آمده است كه «قرآن با شكوه و جلال و بزرگى (تفخیم) نازل شده است (5)». ناقل روایت فوق از قول حلیمىّ نقل مىكند كه: مقصود روایت فوق آن است كه قرائت مردانه خوانده شود و با نرمى قرائت زنانه خوانده نشود.(6) روایت دیگرى محمد بن ابى عمیر از قول امام صادق علیه السلام نقل كرده كه حضرتش فرمودند:«هر آینه قرآن همراه با حزن (و بصورت حزین) نازل شده است.»(7)گرچه جمع بین دو قرائت «مفخم» و «حزین» ناممكن نیست، اما ظاهر این دو روایت بر لزوم توجه به اختلاف در قرائت قرآن نزدیكتر است؛ به تعبیر دیگر بنظر مىرسد گاهى وصف غالب قرائت هنگام نزول، كوبندگى و جلال بوده و گاهى صداى حزین جبرائیل و وصف حزن آن بیش از هر چیز، شنونده كلام وحى را بخود جلب مىكرده است.(8)-----------------------(1) تكویر آیه 19.(2) یسئلك اهل الكتاب ان تنزل علیهم كتابا من السماء، نساء، آیه 153.(3) ... و رتلناه ترتیلاً، فرقان، آیه 31.(4) دكتر سید محمد باقر حجتى، تاریخ قرآن كریم (تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى) ص 33 و 34 به نقل از الاتقان فى علوم القرآن، بحارالانوار، صحیح بخارى.(5) نزل القرآن بالتفخیم، جلال الدین سیوطى، الاتقان فى علوم القرآن (قم، منشورات رضى، بیدار 1363) ج 1، ص 373. و محمد محمود عبدالعلیم، احكام التجوید و فضائل القرآن (مصر، چاپ ششم) ص 161.(6) جلال الدین سیوطى، پیشین، ج 1، ص 373.(7) شیخ محمد حر عاملى، وسائل الشیعه (بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1403) ج 4، ص 857.(8)انواع قرائت قرآن، كاظم قاضى زادهتنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه_شکوری
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 345]