واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: هنر و زيبايي در سيره پيشوايان
نویسنده : حجة الاسلام و المسلمين محمد محمدي اشتهاردي معني هنرهنر به معني زيباييشناسي و زيبايي آفريني است، كه شامل هر نوع فن و پيشه زيبا و جالب در عرصههاي گوناگون ميشود. هنرمند كسي است كه با شناختن زيباييها، در پرتو علم و عقل بتواند از آنها بهره گيرد، و عامل خلّاقيّت و سازندگي و رشد و تعالي خود و ديگران گردد. به عنوان مثال اگر بانويي با شناخت زيباييها و عوامل پيدايش آنها در مورد تربيت كودك از آغاز انعقاد نطفه ـ بلكه قبل از آن ـ تا هنگام تولد و بعد از آن، و سپس رعايت دقيق آنها، همت كند، ميتواند از نظر صورت و سيرت فرزندي زيبا پديد آورد، و همين هنر مهم اجتماعي است كه ميتواند سرچشمه آثار و نتايج درخشان گردد، و محتواي شعر فردوسي را تحقّق بخشد كه گفت:زنان را همين بس بود يك هنر نشينند و زايند شيران نر و مانند حضرت زينب (سلام اللّه عليها) در حضور ابن زياد، ماجراي شهادت و سختيهاي كربلا را، جميل و زيبا خواند و فرمود: «ما رأيت الّا جميلاً؛ جز زيبايي نديدم» (1)
و شايد حضرت امام خميني (قدس سرّه) اين سخن معروف خود را از اين گفتار زينب (سلام اللّه عليها) اقتباس كرده كه گفت: «شهادت هنر مردان خدا است» يعني شهادت يك نوع زيور و زيبايي براي انسانها است. و به طور كلّي پديدههاي خلقت، زيبايي و زيبايي آفريني است، و نشان دهنده هنرهاي خيره كننده و گوناگون است كه ذات پاك خدا در جهان هستي پديدار ساخته است، به عنوان مثال در ميان حشرات، زنبور عسل را در نظر بگيريد كه با زيباييشناسي و زيبايي آفريني غريزي و حركات ظريف خود، شكوفهها و گلهاي خوشبو را ميشناسد، و از آنها ميخورد، و با تلاشهاي آگاهانه و هوشيارانه و خستگي ناپذيرش، دهها و صدها و گاهي هزارها كيلومتر ره ميپيمايد، و در نتيجه عسل تهيه ميكند كه در ميان غذاها شيرينترين و پرمحتواترين غذاها است كه قرآن از اين هنر الهي چنين ياد ميكند:(وَ اَوحي ربّك اِلي النَّحلِ اَن اتَّخِذِي مِنَ الجِبال بُيُوتاً...يَخرُجُ مِن بطُونها شَرابٌ مُختَلِفٌ اَلوانُهُ فِيهِ شِفاءٌ لِلنّاس)( و پروردگار تو به زنبور عسل وحي (و الهام غريزي) نمود كه از كوهها و درختان و داربستها كه مردم ميسازند، خانههايي برگزين، سپس از تمام ثمرات (و شيره گلها) بخور، و راههايي را كه پروردگارت براي تو تعيين كرده است، به راحتي بپيما، و از درون شكم آنها نوشيدني با رنگهاي مختلف خارج ميشود كه در آن شفا براي مردم است.)(2)اين يك نمونه از هنر جهان طبيعت از ميلياردها نمونههاي ديگر است، بايد با دقت و تفكّر در مورد آن، بر هنر خود افزود، هنرها را شناخت، و هنرآفريني كرد، چنان كه رسول اكرم (صلي اللّه عليه و آله و سلّم) در اين راستا ميفرمايد:«المؤمن كالنّحلة تأكل طيّباً و تضع طيّباً؛ مؤمن مانند زنبور عسل است كه چيز پاك (شيره گل) ميخورد، و چيز پاك (عسل) تحويل ميدهد.»(3)توضيح بيشتر اين كه: روان شناسان ميگويند: روح و روان انسان از چهار بُعد تشكيل شده كه عبارتند از: حسّ مذهبي، حسّ نيكي، حسّ دانايي و حسّ زيبايي. آنها معتقدند كه تمام زيباييهاي ادبي، شعري، صنايع ظريف، و هنر به معني واقعي از حس زيبايي نشأت گرفته، و از آثار اين حس است، و سراسر جهان را زيباييها فرا گرفته، و همه آنها نشانه هنر دوستي خدا، و هنر آفريني او است.
پس ما كه جزيي از جهان آفرينش هستيم، نميتوانيم از هنر فاصله بگيريم. بنابراين هنر دوستي و زيباييطلبي از امور فطري، و برخاسته از سرشت انسان است، كه بايد آن را شكوفا و بارور نمود، و بهوسيله هنر به آفرينش زيباييها در ابعاد گوناگون پرداخت. هنر متعهد و سازنده، و هنر صوري ويرانگردر اينجا آنچه كه مهم است اين است كه هنر در خدمت انسان باشد، و چنين هنري همان هنر متعهد و هنر مورد امضاي اسلام ناب است، ولي با كمال تأسّف امروز در جهان به نام هنر، به جاي سازندگي، در راه ويرانگري استفاده ميشود، و با تحريف و به انحراف كشاندن زيباييها، بزرگترين ضربهها بر انسانيت وارد ميگردد، به عنوان مثال از زيباييهاي زنان تحت عنوان هنر پيشه، به فساد و انحراف دامن ميزنند، و موجب بيمحتوايي و پوچي زندگي جوانان شده، و آنها را از هنر حقيقي و سازنده باز ميدارند، اينجا است كه بايد مرزها را شناخت، و هنر صوري را از هنر واقعي جدا نمود، و پس از شناخت هنر خلّاق، آن را وسيله و نردبان رشد و ترقي قرار داد. تا نكبت در جاي نعمت، و زشتي در مكان زيبايي قرار نگيرد. به عبارت روشنتر هنر مانند زبان است، كه اگر به حق حركت كند سازنده است، وگرنه مخرّب و فتنهانگيز خواهد شد، و از سخن گفتن زبان به خوبي ميتوان به عيب و هنر صاحب زبان، پيبرد.اگر حضرت علي (عليه السلام) ميفرمايد: «كونوا في النّاس كالنّحلة؛ همانند زنبور عسل باشيد.»(4)يعني از هنر اينگونه بهره بگيريد، و با تلاشهاي خستگيناپذير و آگاهانه، هنر را در خدمت جامعه و مردم در عرصههاي گوناگون قرار دهيد...(ادامه دارد) پاورقيها:1. مثير الاحزان، ص 90. 2. سوره نحل، آيه 68. 3. علّامه مجلسي، بحار، ج 64، ص 238. 4. همان، ص 239. تنظیم برای تبیان:امید واضحی آشتیانی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 521]