واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: از هم با خبر شويدصله رحم و دوستي با خويشان
يکي از راهکارهاي موثر اخلاقي در اسلام براي تحکيم روابط خانوادگي و استحکام اجتماعي، برقراري ارتباط دوستانه با خويشاوندان است که اصطلاحا به آن «صله رحم» ميگويند. «صله » به معناي وصل است، و در اصطلاح به احسان و اظهار عطوفت و رعايت حال ديگران گفته ميشود. «رحم» به معني جايگاه اولاد است و در اصطلاح به مادر گفته ميشود. با اين توصيف معني اصطلاح صله رحم، محبت و رسيدگي و احسان نمودن به خويشان و نزديکان است.مسلمين موظفند روابط خانوادگي و فاميلي خويش را گرم و صميمي نگاه داشته و از تنشهائي که موجب بهم خوردن روابط خوب خانوادگي است ، جلوگيري نمايند ، و از امور جزئي که موجب سوء ظنهاي بيجا و سرديهاي بيمورد است به راحتي بگذرند.اسلام مسلمين را به حفظ روابط خوب و سالم خانوادگي، و زدودن عوامل کدورت، و برخورد پرجاذبه با کساني که قطع رحم نموده و از فاميل بريدهاند ، تحريک و تشويق نموده و در مقابل قطع رحم و توقف ارتباط فاميلي را بسيار نکوهش کرده است.صله رحم در قرآنصله رحم و رسيدگي به بستگان در قرآن به عنوان يک ارزش الهي واجب قلمداد شده و مومنين را به ادا، حق خويشاوندان توصيه نموده است: «حقوق خويشاوندان و مسکين را ادا کن...» (اسراء:26)يکي از بارزترين مصاديق اين حقوق، در بياني که خداوند در توصيف «اولوالالباب» (مومنان داراي خرد) فرموده، ذکر شده است: «کساني که پيوند مييابند با آن کساني که خداوند به پيوند با آنان امر فرموده است» .(رعد: 29)و براي تاکيد بر اين امر، گوشزد مينمايد که من بر اعمال شما آگاه و مراقب شما هستم، مبادا کاهلي کنيد: «نسبت به آن خدايي که به نام او از يکديگر درخواست ميکنيد خويشتندار باشيد؛ و نسبت به خويشاوندان کوتاهي نکنيد ، همانا خداوند مراقب شماست.» (نساء: 1)از اين آيه، ارزشمندي اين عمل اخلاقي کاملاً مشهود است. اما در آيات ديگري بر اين امر آنچنان تاکيد شده که در رديف پرستش خداوند قرار گرفته است: «خدا را بپرستيد و هيچ چيز را شريک او قرار ندهيد و به پدر و مادر و خويشان نيکي کنيد...» (نساء: 36)در توضيح بايد افزود که اصولاً در هر تعامل انساني، در وجود هر رابطه اجتماعي نوعي قانونمندي وجود دارد. به تعبير عاميانه هر کس نسبت به ديگري طلبهايي دارد که به اصطلاح قضايي، «حقوق» ناميده ميشوند و بدهيهايي دارد که آنها را «مسئوليتها» مينامند. اين امر بين هر مسلماني با خويشاوندانش حاکم است و بايد ادا گردد و صله رحم يکي از اين حقوق و بلکه عامل مهمي بر ادا، اين حقوق است. احساس الفت و انس با نزديکان و خويشاوندان، باعث نوعي رضايتمندي اجتماعي ميگردد ، رضايتمنديي که باعث شکوفايي فرهنگي و رشد و تعال زندگي انساني ميگردد. صله رحم در احاديثدر سنت رسول اکرم (ص) و مکتب اهل بيت (ع) نيز در خصوص صله رحم تاکيدات و ارشادات متعددي وجود دارد که جهت رعايت اختصار به برخي از آنها اشاره ميگردد:1- پيامبر اکرم(ص) در اواخر عمر در جمع ياران و صحابه خويش فرمودند: «به شما جامعه حاضر زمان خودم و غير زمان خودم و آنان که در صلب پدران و رحم مادران هستند و تا قيامت، وصيت ميکنم صله رحم نمايند، اگر چه رنج يک سال سفر داشته باشد،همانا صله رحم از (اهم احکام) دين است.» (بحار، ج 74، ص 103- 105) 2- رسول اکرم (ص) فرمود: «صله رحم کن، اگر چه شربتي از آب باشد، و برترين مرحله صله رحم خودداري از آزار اوست». (بحار، ج 74، ص 103)3- پيامبر اکرم (ص) فرمود: «در دنيا صله رحم کنيد گرچه به ادا، يک سلام باشد». (بحار، ج 74، ص104)4- اميرمومنان (ع) نيز به فرزندش چنين سفارش ميکند: «خويشانت را گرامي بدار، زيرا آنان بال و پري هستند که با آنان پرواز ميکني و اصل و ريشه تو ميباشند که به ايشان باز ميگردي و دست (ياور) تو هستند که با آنها (به دشمن) حمله ميکني (و پيروز ميشوي)». (بحارالانوار، ج 74، ص105)کسي که ميخواهد يک صله کننده واقعي باشد بايد آمادگي داشته باشد که انواع کمکهاي عاطفي، کمکهاي فکري، کمکهاي مالي و حتي کمکهاي جاني را بر خويشان خود داشته باشد و آنان را از آزار و اذيت خويش در امان نگاه دارد.مصاديق صله رحم نظام گسترده و کامل اخلاقي که در مکتب اهل بيت (ع) تبيين شده است، در خصوص مصاديق صله رحم نيز بياناتي دارد که به شفافي اعمالي را که ماهيتاً صله رحم محسوب ميشود، بيان نموده است؛ از آن جمله:1- به ديدار خويشان رفتن، (امام صادق (ع))2- در هنگام مسافرت به خويشان و بستگان نامه نوشتن، (امام صادق (ع))3- خودداري کردن از اذيت و آزار آنان، (امام صادق (ع)) (اصول کافي، ج 2، 151و 152)4- رسيدگي و دستگيري مالي به خويشان، (امام علي (ع)) (نهجالبلاغه، خطبه 142)کسي که ميخواهد يک صله کننده واقعي باشد بايد آمادگي داشته باشد که انواع کمکهاي عاطفي، کمکهاي فکري، کمکهاي مالي و حتي کمکهاي جاني را بر خويشان خود داشته باشد و آنان را از آزار و اذيت خويش در امان نگاه دارد. فوايد صله رحمدر روايات منقول از اهل بيت (ع)، فوايد متعدد و قابل توجهي براي صله بيان شدهاست که به اختصار به آنها اشاره ميگردد:1- صله ارحام اعمال را پاکيزه مينمايد، (امام باقر(ع))2- اموال را زياد ميکند (امام باقر(ع))3- بلا را دفع ميسازد (امام باقر(ع))4- مرگ را به تاخير مياندازد، (امام باقر(ع))5- حساب انسان را در قيامت آسان ميکند، (امام صادق(ع))6- اخلاق انسان را نيکو ميکند، (امام صادق(ع))7- آدمي را از گناه حفظ مينمايد، (امام صادق(ع))8- اجر صد شهيد را به او عنايت ميکند (پيامبر(ص))9- هر قدمي که به سوي صله و رحم برميدارد، موجب چهل هزار حسنه، و محو چهل هزار سيئه، و ترفيع چهل هزار مقام است، (پيامبر(ص))10- داراي مقام کسي ميشود که صد سال با صبر و خلوص خدا را عبادت کرده باشد (پيامبر(ص))11- جايگاه رهبران عادل در بهشت به او داده ميشود (پيامبر(ص)) (بحارالانوار جلد 74 صفحه 111تا 126) منبع : نشريه بشري خانواده- با تلخيصتنظيم براي تبيان : داوودي :كمر صله رحم را نشكنيم! آيا بهترين راه فاميلداري را بلديد؟!
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 443]