واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: میزبانی یکمیلیون مسلمان آینده مکه و طرح توسعه آن

توسعه پایدار شهرهای مذهبی یکی از اصلیترین دغدغههای شهرسازی تمام اعصار بوده و همچنان نیز به عنوان مهمترین چالش شهری مطرح است. بسیاری از این شهرها که روحیه مذهب و سنت در آنها وجود دارد بافتهای فرهنگی مرتبطی دارند که به هیچ عنوان توانایی حذف آنها را ندارند چرا که هویت و موجودیت یک شهر مذهبی به چنین عواملی بسته است. از سوی دیگر با توجه به تاریخی بودن این دسته از شهرها شاهد چالشی به نام فرسودگی و عدم کارآیی مناسب در آنها هستیم که این 2 ویژگی مدیران شهری را مجبور کرده است در طرحهای توسعهای خود به المانهای هویتی نیز توجه ویژهای داشته باشند. توسعه پایدار این شهرها تنها در صورتی شکل گرفته و موفقیتآمیز خواهد بود که در روند انجام کار به مقدساتی که به صورت ویژگیهای شهرسازانه در گستره شهرهای مذهبی متبلور شده تهدیدی وارد نشود. رعایت این امر درباره شهرهای اسلامی بسیار سختتر از شهرهای مذهبی دیگر ادیان است چرا که در مفاهیم اسلامی قداستی برای اماکن معنوی در نظر گرفته شده که هر نوع تلاش برای ساخت و ساز و توسعه شهری باید با محوریت و توجه ویژه به آن انجام شود. به عنوان مثال در بحث حریم و محرمیت باید دقت داشت که بافت تازه شهر به هیچ عنوان حریم بخش سنتی شهر را در بر نگیرد. شهر مکه به عنوان مهمترین شهر مسلمانان جهان تاریخی پرفراز و نشیب داشته و اکنون با افزایش میزان دسترسی متدینان سراسر عالم، نیازمند تحولی عظیم در بافت شهری خود است. گاهی در رسانهها تصاویری از آینده مکه به معرض نمایش درمیآید که بازتابهای متفاوتی دارد. حساسیت، آنگاه بیشتر میشود که بدانیم حریم ساخت و ساز اطراف خانه خدا یک مدل تعریف شده است و مدیران شهری برای توسعه شهر خود مجبورند به جای افزایش ارتفاع به افزایش سطح بیندیشند؛ موضوعی که با توجه به کوچک بودن مکه و مشخص بودن حریم آن کار را پیچیده میکند، اما شهردار مکه وقتی درباره طرح عظیم توسعه مسجدالحرام سخن میگوید این احساس در انسان ایجاد میشود که مدیران شهری مهمترین شهر مسلمانان جهان فکر همه چیز را کردهاند. اسامه بن فضل البار، شهردار مکه معظمه، توسعه محوطههای شمالی مسجدالحرام که در حال حاضر به دستور ملک عبدالله بن عبدالعزیز اجرا میشود را عظیمترین توسعه تاریخی در ساختمان مسجدالحرام توصیف کرده و در گفتوگویی با «الیوم» به این نکته تاکید میکند که مساحت توسعه جدید محوطههای شمالی مسجدالحرام، 2 برابر مساحت فعلی مسجدالحرام بوده که این توسعه جدید در راحتی زائران بیت عتیق موثر خواهد بود. وی معتقد است شهر مکه شاهد تحولی متفاوت در پروژههای توسعهای خواهد بود و تأکید دارد حجم پروژههای تنظیم شده برای شهر مکه در 5 سال آینده، بیش از یکصد میلیارد ریال سعودی تخمین زده میشود. ترجمه مصاحبه وی با روزنامه الیوم اگرچه دارای فرازهای مختلفی است اما بخشهای شهرسازانه بیشتر مورد توجه این گزارش قرار گرفته است: نزدیک بودن ماه رمضان باعث شده محتوای بخش اصلی این گفتوگو به بحث فعالیتهای شهرداری مکه درباره عمره رمضانیه اختصاص یابد چرا که آمادهسازی فضا برای این موسم، به پایان میرسد. شهردار مکه معتقد است، مکه مکرمه مقصد زائران و عمرهگزاران است؛ البته نه فقط در ماه مبارک رمضان بلکه در همه اوقات، به طوری که باب عمره همه ساله در ماه صفر برای زائرانی که از خارج از عربستان میآیند، باز میشود و گروههای زائران هر روز اضافه میشوند تا اینکه این اضافه شدن در ماه مبارک رمضان به اوج خود میرسد و آمادگیهای شهرداری مکه مکرمه همانند دیگر مراکز دولتی در این زمینه گامهایی برداشته و اقداماتی را جهت بالا بردن سطح اعمال نظافت و بهسازی محیط در همه محلها و مناطق شهر مکه مکرمه بویژه در منطقه مرکزی آن انجام میدهند. در این میان شهرداری نیز اقدام به اجرای برنامههای موسمی خود خواهد کرد. از این رو شهرداری از ابتدای ماه رجب جاری اقدام به بکارگیری تعداد زیادی از ناظران سعودی در مشاغل موسمی موقت برای کار کردن در شهرداریهای فرعی بویژه در شهرداریهای منطقه مرکزی (غزه، اجیاء، مسفله و معابده) میکند. به گفته اسامه تعداد ناظران به تدریج افزایش پیدا میکند به طوری که در نیمه شعبان تا پنجم ماه شوال به اوج خود میرسد و کارهای نظافت در طول 24 ساعت در 3 شیفت کاری تقسیم میشود. نباید هیچگونه نقصی در سطح نظافت بویژه در منطقه محیط حرم وجود داشته باشد و با توجه به پروژههای در حال اجرا در خیابانهای اصلی و فرعی و در مناطق مختلف شهر مکه مکرمه از پیمانکاران خواستهایم در به پایان رساندن کارهای خود سرعت ببخشند و حفاریها و کندهکاریها را تا قبل از ورود به ماه رمضان آسفالت کنند. در حقیقت این طرح که برای شهر مکه مکرمه و مشاعر مقدسه وجود دارد، از سوی هیأت عالی توسعه مکه مکرمه و مدینه منوره و مشاعر مقدسه اکنون در حال بررسی است. در رأس این هیأت عالی که دستور تشکیل آن را پادشاه عربستان صادر کرده است، امیر متعب بن عبدالعزیز، وزیر امور شهر و روستا قرار دارد و با عضویت امیر منطقه مکه مکرمه و امیر منطقه مدینه منوره و تعدادی از وزرا و شهردارهای مکه مکرمه، مدینه منوره، کارشناسانی از سازمان ملل نظارت بر اجرای این پروژه را برعهده دارند و نظر به اینکه شهرداری مکه مکرمه مسؤول این پروژه است، لذا به طور دائم با اعضای هیأت هماهنگی کرده تا از بهترین کارشناسیها و طرحهایی که برای هموطنان و مقیمان و زائران این شهر مقدس و عمرهگزاران و حجاج مفید است، استفاده کنند. تمام پروژههای توسعهای، جزئی از طرح خواهند بود و تمام این پروژهها که قبلاً توسط هیأت عالی توسعه منطقه مکه مکرمه تصویب شده، مورد حمایت طرح قرار خواهد گرفت و حتماً این نشانه تحولی بزرگ در فرهنگ مکه مکرمه خواهد بود. اما عظیمترین پروژه شهر مکه به توسعه مسجدالحرام اختصاص دارد. به گفته شهردار مکه، این پروژه برای توسعه محوطههای شمالی مسجدالحرام به عنوان عظیمترین توسعه در تاریخ ساختمان مسجدالحرام به شمار میرود. وی تاکید میکند: اگر به مقدار مساحت مسجدالحرام و محوطههای 2 سمت شمالی و شمال غربی نگاه کنیم، بیش از 300 هزار متر مربع، یعنی حدود 2 برابر مساحت فعلی مسجدالحرام خواهد بود که این از بزرگترین پروژههایی است که آرزوی بهرهبرداری آن را برای آسایش زائران بیتالله الحرام داریم. شهرداری مکه مکرمه مسؤول نظارت بر آمادهسازی پروژه توسعه محوطههای شمالی مسجدالحرام است که جمعآوری و سلب مالکیت از بافت فرسوده در حال ساخت پروژه برعهده اوست اما بخشهای دیگری هم وجود دارند که نظارت بر پروژه را برعهده دارند. طبیعی است که پروژهای به این وسعت و حساسیت با حذف ساختمان هم همراه باشد. درباره مراحل پروژه و ملحقات و خدماتی که دربر گیرنده آن است، اسامه میگوید: شهرداری مکه ناظر بر بخش تخریب و آمادهسازی و برداشت ساختمانها و اماکنی که متعرض کارهای توسعه است، بوده که بحمدالله این مرحله به پایان رسیده است. مرحله بعدی تخریب و برداشت نیز بزودی اعلام خواهد شد. شهردار مکه درباره هزینه برآورد شده این پروژه عظیم میگوید: الان نمیتوان حجم هزینههای فعلی و کلی را مشخص کرد زیرا کار به صورت مرحلهای انجام میپذیرد و هر مرحله با مرحله بعدی فرق میکند که بر اساس نیازها و دستاوردهای هر کدام خواهد بود. با این حال وی تاکید میکند، پروژههای توسعه و پیشرفت در مکه مکرمه در سالهای آینده افزایش پیدا خواهد کرد به طوری که حجم پروژههای زمانبندی شده برای 5 سال آینده، بیش از یکصد میلیارد ریال [سعودی] تخمین زده میشود که در آن پروژه، ساماندهی مناطق و پروژه توسعه محورهای حمل و نقل عمومی در شهر مکه مکرمه نیز وجود دارد. شهرداری مکه قصد دارد این شهر را به عنوان شهر نمونه از لحاظ پیشرفت و نوگرایی در منطقه معرفی کند و برای این کار ایدهها و طرحهایی هم ریخته شده که شهرداری مکه درباره آنها توضیح میدهد. البار درباره تاریخچه پروژههای توسعهای و بهبود بخش مکانهای مقدس مکه ادامه میدهد: دولت عربستان نخستین پروژه بهسازی را در سال 1954 انجام داد و در سایه این پروژه ظرفیت مسجدالحرام به 300 هزار نفر افزایش یافت. پروژه دوم در دوره فهد انجام شد و ظرفیت این مکان مقدس از 300 هزار به 630 هزار نفر افزایش پیدا کرد. به گفته شهردار مکه مکرمه با اتمام سومین پروژه عمرانی در این مکان مقدس ظرفیت آن به بیش از یکمیلیون نفر افزایش خواهد یافت. وی همچنین معتقد است، در منطقه جبل برای 200 هزار زائر هتل احداث خواهد شد و در آیندهای نزدیک برای سهولت دسترسی، جاده خلیل در جنوب مسجدالحرام و جاده شاهعبدالعزیز به اتوبانهای مسجدالحرام و جده - مکه وصل خواهد شد. وی همچنین درباره رعایت اصول شهرسازانه در ساخت و توسعه بخشهای جدید این شهر میگوید: این پروژه با رعایت تمام موازین شرعی و علمی انجام شده و در موسم حج امسال اگر صددرصد پروژه تمام نشود ولي مطمئناً بخش بزرگی از آن به اتمام خواهد رسید. بعد از اتمام پروژه بیش از 200 هزار زائر به طور همزمان میتوانند« سعی» کنند. عبور و مرور در شهر مکه پس از اتمام این طرح حتی برای حاجیان کهنسال و معلول نیز راحتتر خواهد شد چرا که به گفته البار در محوطه «سعی» در طبقه زیرین یک محوطه 3 متری رفت و یک محوطه 3 متری برگشت تعبیه خواهد شد و در طبقات دوم و سوم نیز برای این حاجیان راهبر برقی نصب خواهد شد و به این ترتیب این زائران سختیهای گذشته را نخواهند داشت. همانطور که شهردار مکه تاکید میکند، با اتمام سومین پروژه عمرانی در این شهر ظرفیت مسجدالحرام به بیش از یکمیلیون زائر افزایش خواهد یافت و قرار است تا سال 2012 تحولی شگرف در نوسازی خانه خدا ایجاد شود. به نظر میرسد این تحول نخستین الگوی ساخت و ساز کلان در شهرهای مذهبی باشد که میتواند در دیگر شهرهای دیگر جهان هم به کار آید. منبع: وطن امروز
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 352]