واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: تحقيقات - پريسا شباني: قديميترين «پروتز» دنيا، در مصر يا در ايران؟ در حالي كه هفته گذشته، خبر وارد بازار شدن يک «پروتز» بسيار پيشرفته -يك دست مصنوعي كه انگشتانش از مغز و عضلات فرد معلول دستور ميگيرند و کنترل ميشوند و بسيار شبيه به حرکات دست انسان است- منتشر شد، خبري هم در مورد اولين «پروتز» ساخت دست بشر به گوش رسيد. «پروتز» به اعضاي مصنوعي گفته ميشود كه جايگزين اعضاي طبيعي ميشوند. پروتزها در سالهاي اخير پيشرفتهاي فوقالعادهاي كردهاند و اميدواريهاي بيشتري را براي معلولان جسميبوجود آوردهاند. با اينحال، تاريخچه استفاده از پروتزها به هزاران سال قبل ميرسد. هفته قبل اعلام شد يک انگشت شست پاي مصنوعي که در يک موميايي مصري کشف شده، ممکن است اولين نمونه استفاده انسان ازيک عضو مصنوعي بدن باشد. آنطور كه در خبرها آمده، تيمياز دانشگاه منچستر که در اين باره تحقيق ميکند اميدوار است بتواند ثابت کند اين شست پاي مصنوعي که از چوب و چرم ساخته شده به راه رفتن شخص کمک ميکرده است و دانشمندان در حال آزمايش مشابه اين شصت پاي مصنوعي، بر روي داوطلباني هستند که انگشت شست پاي خود را از دست داده اند. آنها ميگويند اگر اين مطالعات نتيجه بخش باشد در آنصورت ميتوان گفت تاريخ اولين مورد استفاده بشر از يک عضو مصنوعي از 300 سال قبل از ميلاد، که تا بهحال يک پاي مصنوعي متعلق به آن تاريخ كشف شده است، قديميتر است. آن پاي مصنوعي که از برنز ساخته شده و مربوط به دوره روم قديم است، در دانشگاه جراحان در لندن نگاهداري ميشد كه در اثر بمبارانهاي لندن در جريان جنگ جهاني دوم از بين رفت. اما تاريخ شست پاي مصنوعي مصري به 1069 تا 664 سال قبل از ميلاد، بازميگردد و اگر بتوانند ثابت کنند که اين عضو مصنوعي، به راه رفتن شخص کمک ميکرده در آنصورت تاريخ استفاده بشر از يک عضو مصنوعي در پزشکي نزديک به 700 سال بيشتر به عقب برميگردد. در همين حال پژوهشگران در دانشگاه سالفورد هم سرگرم مطالعه يک شست پاي مصنوعي ديگري هستند که در حال حاضر در موزه بريتانيا به نمايش گذارده شده و تاريخ آن به سالهاي 1295 تا 664 قبل از ميلاد باز ميگردد. از شکل ظاهري اين شست پاي مصنوعي چنين برميآيد که صاحب آن در زمان حيات از آن استفاده ميکرده و اينطور نبوده که آنرا پس از مرگ شخص، در جريان موميايي کردن جسد، به دلايل مذهبي يا آيين مصري يا آيينهاي دوره فراعنه مصر، به پاي جسد وصل کرده باشند. اما گذشته از پروتزهايي كه جايگزين اندامهاي حركتي شده، بايد به چشم مصنوعي شهر سوخته هم اشاره كرد. چندي پيش در كاوشهاي شهر سوخته، باستانشناسان ايراني به چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 برخوردند كه يك چشم مصنوعي بود و به علت طول زمان زيادي که بخش زيرين اين چشم مصنوعي با پلک چشم در تماس بوده حتي آثار ارگانيکي پلک چشم نيز در روي آن مشهود است. جنس و مادهاي که چشم مذکور با آن ساخته شده هنوز به دقت روشن نشده و تشخيص آن به آزمايشهاي بعدي موکول شده است اما به نظر ميرسد که چشم مزبور از جنس قير طبيعي که با نوعي چربي جانوري مخلوط شده است ساخته شده است. در روي اين چشم مصنوعي ريز ترين مويرگهاي داخل کره چشم توسط مفتولهاي طلايي به قطر کمتر از نيم ميلي متر طراحي شدهاند. بررسيهاي انسان شناسانه نشان داد که به احتمال بسيار زياد زن مزبور داراي سني بين 25 تا 30 سال و دو رگه (سياه و سفيد) بوده است. اشياء پيدا شده در اين قبر دو قسمتي عبارت بودهاند از ظرفهاي سفالي، مهرهاي تزئيني، يک کيسه چرميو يک آينه مفرغي. قدمت اين قبر و چشم مصنوعي به حدود 2800 سال و 4800 سال پيش ازميلاد ميرسد و به اين ترتيب ميتوان گفت اين چشم مصنوعي اولين پروتز يافت شده در تاريخ تمدن انسانهاست. جالب است كه پس از انتشار خبر اخير در مورد قديميترين عضو مصنوعي ساخته دست بشر، هيچ واكنشي از سوي مراكز باستانشناسي داخلي نشان داده نشد. بد نيست بدانيد در سال 2000 هم باستانشناسان در آلمان يک موميايي 3 هزار ساله را درThebes کشف کردند که يک عضومصنوعي چوبي همانند يک انگشت چوبي در پايش بکار گرفته شده بود که گفته شد آنهم ممکن است قديميترين عضو مصنوعي شناخته شده باشد. به هرحال اين يك نكته بديهي است كه دستگاههاي امروزه مهندسي پزشکي از تغيير دستگاههاي موفق اوليه بوجود آمدهاند، اگرچه غالب اين موفقيتها در سالهاي اخير به دست آمده. مثلا در سال 1983 نخستين بيمار تحت عمل جراحي قلب مصنوعي قرار گرفت و 192 روز زنده ماند و در سال 1988 تلمبه تنظيم کننده قلب ساخته شد. يا در سال 1993 بود كه اولين پاي الكتريكي ساخته شد؛ پايي كه با استفاده از سيستم بادي و كنترلهاي ريزپردازنده، سرعت قدم زدن فرد را دريافته و محفظههاي بادي خود را به نحوي تنظيم ميكند كه به طور طبيعي به جلو و عقب حركت كرده و مانع از لنگيدن فرد ميشود. اكنون دانشمندان مهندسي پزشكي به ياري متخصصان رشتههاي مرتبط تلاش ميكنند تا چشم مصنوعي، كليه مصنوعي يا رگ مصنوعي را اختراع كنند. به اين ترتيب به نظر ميرسد داستان «پروتز» در دنيا به فصلهاي هيجانانگيزترش ميرسد. به تازگي، پيشرفتهترين دست مصنوعي را ديويد گو، يك محقق اسکاتلندي اختراع کرده و ميگويد اين اولين دست مصنوعي است که انگشتان آن بسيار شبيه به انگشتان دست انسان خم ميشود. دستهاي مصنوعي که تاکنون ساخته شدهاند، فقط امکان حرکت همزمان انگشت شست و ساير انگشتان را به فرد معلول ميدادند اما مزيت دست جديد اين است که طوري طراحي شده که ميتوان انگشتان شست و بقيه انگشتان دست را به طور مجزا حرکت داد و به اين ترتيب ميتوان حرکتهاي پيچيده تري مثل برداشتن اشياء مختلف يا حرکتهايي مثل نگهداشتن و چرخاندن کليد را انجام داد. به نوشته بيبيسي دونالد مک کيوپ اهل اسکاتلند يکي از اولين کساني است که سال گذشته دست مصنوعي جديد روي بدنشان نصب شد و طي ماههاي گذشته استفاده از آن را تمرين کرده است. دست او که يک جوشکار بازنشسته است، سي سال پيش بر اثر حادثهاي حين کار قطع شد. طي اين مدت، مک کيوپ چندين دست مصنوعي را امتحان کرده بود اما ميگويد که هيچکدام در حد دست مصنوعي جديد نبوده است چرا که دست جديد امکانات بيشتري را براي حرکات مختلف انگشتان دست به او ميدهد. خوان آره دوندو از تگزاس آمريکا که سه سال پيش در جريان جنگ در عراق دستش قطع شد، يکي از ديگر کساني است که دست مصنوعي جديد را دريافت کرده است. او براي مثال ميگويد که ميتواند ليوان کاغذي را بدون مچاله کردن بردارد. در حال حاضر، بهاي يک دست مصنوعي جديد براي خريداري مستقيم از شرکت تاچ بيونيکز 18 هزار دلار تعيين شده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 130]