واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چيزهايي که بايد دربارهي فرهنگ بدانيد
«فرهنگ» از واژههايي است که زياد از آن استفاده ميکنيم اما کمتر به معنا و مفهومش توجه داريم. وقتي از فرهنگ ترافيک و فرهنگ آپارتماننشيني حرف ميزنيم، به نظر ميرسد که همهي مفهوم فرهنگ را ميدانيم اما اگر دقت کنيد موضوع به اين سادگي هم نيست.فرهنگ و زندگيبراي «فرهنگ» تعريفهاي زيادي وجود دارد. در کتابي به نام «تعريفها و مفهوم فرهنگ»1 بيشاز 90 تعريف براي فرهنگ آمده است. واژهي «فرهنگ» در زبان فارسي از واژههاي بسيار قديمي است و به معناي ادب و علم به کار رفته است اما معناي امروزي فرهنگ بسيار گسترده و پيچيده است و ديدگاههاي متفاوتي دربارهي آن وجود دارد. ميتوان به طور کلي فرهنگ را اين گونه تعريف کرد: «الگوي کلي روش زندگي که فرد از جامعه کسب ميکند» (پيشنهاد ميکنيم اين تعريف را چند بار با دقّت بخوانيد).وقتي از تو سوال ميشود: کيستي؟ سعي ميکني خودت را طوري معرفي کني که همهي تواناييها و استعدادهايت را نشان بدهي. ما اين را هويت ميناميم. با دقت در تعريف فرهنگ ميتوان فهميد:1- فرهنگ با روش زندگي همهي ما ارتباط دارد. همين نکته نشاندهندهي اهميت فرهنگ و نقش آن در زندگي ماست. 2- فرهنگ «الگوي کلي» است؛ يعني با وجود آن که بسياري از روشهاي زندگي را از فرهنگ ميگيريم امّا هر يک از ما، تفاوتهايي با هم داريم. اگر در کلاس به رفتار دوستانت توجّه کني ميبيني که همهي شما چيزهاي مشترکي در طرز فکر و رفتار داريد ولي هر کس ويژگيهاي خاصي هم دارد. 3- نوع فرهنگ براساس نوع جامعه متفاوت خواهد بود. به اين ترتيب ميتوان از انواع فرهنگها مانند: فرهنگ غربي، فرهنگ شرقي، فرهنگ ايراني، فرهنگ ژاپني، فرهنگ آفريقايي و غيره سخن گفت. 4- همان گونه که فرهنگ بر مردم و رفتارهاي آن تأثير ميگذارد، مردم و رفتار آنها نيز در طول زمان، بر فرهنگ تأثير ميگذارد. وقتي پدر و مادر تو يا پدربزرگ و مادربزرگت از گذشته و آداب و رسوم قديمي سخن ميگويند، درمييابي که فرهنگ ما در طول زمان چه تغييراتي کرده است.
فرهنگ و هويت اجتماعيوقتي از تو سوال ميشود: کيستي؟ سعي ميکني خودت را طوري معرفي کني که همهي تواناييها و استعدادهايت را نشان بدهي. ما اين را هويت ميناميم. ما يک هويت فردي داريم که نشان ميدهد کيستيم و چه ويژگيهايي داريم. در عين حال هويتي اجتماعي نيز داريم که همان «فرهنگ» است. هر جامعه داراي گذشتهي تاريخي، زبان مادري، سنّتها، آداب و رسوم، مفاخر ملي، الگوهاي ديني و هنر و ادبيات است که هويت جامعه را نشان ميدهند.2 در کتابي به نام «تعريفها و مفهوم فرهنگ»1 بيشاز 90 تعريف براي فرهنگ آمده است. واژهي «فرهنگ» در زبان فارسي از واژههاي بسيار قديمي است و به معناي ادب و علم به کار رفته است اما معناي امروزي فرهنگ بسيار گسترده و پيچيده است و ديدگاههاي متفاوتي دربارهي آن وجود دارد. ميتوان به طور کلي فرهنگ را اين گونه تعريف کرد: «الگوي کلي روش زندگي که فرد از جامعه کسب ميکند»انسانها تلاش ميکنند هويت فردي خود را نشان دهند؛ آن را حفظ کنند و اگر لازم شد، از آن دفاع کنند. دربارهي هويت اجتماعي و فرهنگ نيز چنين است. جامعهاي که بتواند ويژگيهاي فرهنگي خود را به خوبي معرفي کند، آن را حفظ کند و اگر لازم شد از آن دفاع کند، جامعهاي قوي و سربلند خواهد بود.عدّهاي تصوّر ميکنند که آشنايي با تاريخ و آداب و رسوم، ضرورتي ندارند.
آيا اين فکر درست است؟کم توجّهي به هويت اجتماعي، يعني «روش زندگي» براي ما اهميتي ندارد. وقتي براي کسي «چگونه زندگي کردن» مهم باشد، «فرهنگ» نيز اهميت بسيار زيادي خواهد داشت. حالا ببين دربارهي هر يک از موضوعهاي زير چه اطلاعاتي داري؟- تاريخ گذشته- مفاخر ملي و مذهبي- آثار باستاني (شهر، استان و کشور)- سنتها و اعتقادات- هنر گذشته و معاصر- ادبيّات گذشته- ادبيّات معاصرزندگي هر يک از ما، جداي از فرهنگ ما نيست و هر چه در شناخت و حفظ فرهنگ بيشتر بکوشيم، بهتر زندگي خواهيم کرد. کم توجهي دربارهي فرهنگ باعث خواهد شد: 1- از فرهنگ خودمان فاصله بگيريم.2- دچار سردرگمي شويم.3- به فرهنگهاي بيگانه توجه کنيم.
نگاه فرهنگي به زندگيتصوّر کن به جاي آنکه در ايران به دنيا بيايي و زندگي کني، در افريقا به دنيا ميآمدي؛ چه اتفّاقي ميافتاد؟ شايد سادهترين تفاوت اين بود که رنگ پوست و قيافهي ظاهري تو جور ديگري ميشد امّا اگر کمي بيشتر دقّت کني، متوجّه خواهي شد که همهچيز زندگيات جور ديگري بود. اگر آفريقايي بودي، زبان مادري، لباس پوشيدن، تزئينات خانه، فضاي کلاس و مدرسه، درسها، خط و حتّي شوخيها و شلوغيها تفاوت داشت. «فرهنگ» در همهي امور زندگي ما تأثير دارد و بايد با نگاه فرهنگي زندگي کرد. کم توجّهي به هويت اجتماعي، يعني «روش زندگي» براي ما اهميتي ندارد. وقتي براي کسي «چگونه زندگي کردن» مهم باشد، «فرهنگ» نيز اهميت بسيار زيادي خواهد داشت.گاهي فرهنگ در موضوعهايي مانند چهارشنبهسوري، عيد نوروز و بعضي از سنتها و آداب و رسوم خلاصه ميشود؛ در حالي که فرهنگ با همهي امور زندگي ارتباط دارد. وقتي براي خريد لباس ميروي، ميتواني نگاه فرهنگي داشته باشي. لباس، کيف و کفش تو، نشانههايي از گرايشهاي فرهنگي تو هستند. طرز صحبت کردن، موسيقي که به آن علاقهمندي و حتّي نوع غذاهايي که دوست داري، ميتوانند نشانههايي فرهنگي باشند. برگرفته از مجله: رشد نوجواننوشته: ابراهيم اصلاني********************************پينوشت:1- آشوري، داريوش (1381) تعريفها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگاه، چاپ دوم.2- روحالاميني، محمود (1382) زمينهي فرهنگشناسي، تهران، عطار، چاپ هفتم. *********************************مطالب مرتبط زباله ها را برداريد تا زمين را پيدا کنيم! رشد اخلاقي نوجوان اعتماد چگونه؟ چه قدر؟ زندگي جدي است
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 211]