واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: كليشهها را دوست دارم
مصطفي رزاقكريمي در حالي اولين ساخته بلند سينمايياش را اين روزها بر پرده سينماها دارد كه سالها سابقه فعاليت در سينماي مستند را در كارنامه دارد.«حس پنهان» البته ارتباطي به تجربههاي سازندهاش در سينماي مستند ندارد؛ فيلمي روايتپرداز و قصهگو كه با محوريت يك مثلث عشقي شكل گرفته است. البته رزاق كريمي خودش اعتقاد دارد فيلمي با موضوع خانواده ساخته است. «حس پنهان» سال گذشته در بخش مسابقه سينماي ايران به نمايش در آمد و در جشنواره NHK ژاپن هم حضور موفقي داشت و بهعنوان بهترين فيلم خارجي برگزيده شد.جالب اينكه رزاق كريمي ميگويد كار با كليشهها را اصلا بد نميداند و درباره استفاده از اسپانسرها هم به اين نكته اشاره ميكند كه سينما يك هنر-صنعت است.«حس پنهان» كه فروش متوسطي داشته است با حضور بازيگراني چون فروتن، كرامتي، بهداد و ضيغمي ميتوانست چشمانداز روشنتري در گيشه داشته باشد.• چطور شد كه در اولين تجربه بلند سينماييتان، بعد از سالها مستندسازي و اقامت در خارج از كشور، به سراغ يك موضوع خانوادگي رفتيد؟اين مسئله به 27 سال پيش برميگردد؛ به زماني كه از ايران رفتم. خانواده در كشور ما نقش پررنگي دارد. من در آن سالها با ايرانيها در ارتباط نبودم اما در اتريش با سه فيلمساز ايراني همكاري ميكردم. من از كارگر گرفته تا اشرافزاده، با همه اقشار در تماس بودم. موضوع خانواده هميشه براي من جذاب بود. دغدغههاي خانواده در ايران و در همه جاي دنيا هست. دختر و پسرهاي جوان با اميد و آرزوهاي زياد زندگي خود را شروع ميكنند و همه برايشان آرزوي خوشبختي ميكنند ولي در اوايل زندگي دلسرد ميشوند. اين نكته هميشه براي من جاي سؤال بود كه چرا چنين اتفاقي ميافتد. من پيش از اين نيز 2 مستند در مورد خانواده كارگرداني كردم و از مشاورههاي خوبي بهره گرفتم. به هر حال تجربه مستندسازي هم به من كمك زيادي كرد. بعد از اينكه مستند«ياد و يادگار» را با آقاي فرهاد و رهرام كار كرديم فكر كردم اين ايده در گوش من زنگ ميزند. طرح «حس پنهان» را به تهيهكننده دادم و حاصل آن چيزي شد كه شما روي پرده ميبينيد. • اما قبول داريد كه سوژه شما كليشهاي است؟ يك مثلث عشقي كه نمونههاي زيادي در سينماي ايران دارد.چه اشكالي دارد؟ من كليشهها را خيلي دوست دارم. موضوعهايي كه امتحان خود را به خوبي پس دادهاند دستمايه خوبي هستند. چرا ما بايد از كليشه بترسيم؟ اگر ما بتوانيم به روايت جديدي از همين كليشهها برسيم ميتوانيم موفق باشيم. شما ميتوانيد از زواياي مختلف به يك شيء نگاه كنيد؛ يعني هر كس زاويه ديد خود را دارد؛ آن كسي موفق ميشود كه جذابترين زاويه را انتخاب ميكند. من ميخواستم تلاقي آدمها را به نمايش بگذارم. در اين ميان عنصر چشم براي من مهم بود. از فيلمبردارم خواستم چشمها را شكار كند؛ ميخواستم ببينم با چشم چقدر ميتوانيم با هم ارتباط برقرار كنيم و حرف بزنيم.حس پنهان» سال گذشته در بخش مسابقه سينماي ايران به نمايش در آمد و در جشنواره NHK ژاپن هم حضور موفقي داشت و بهعنوان بهترين فيلم خارجي برگزيده شد. سالهاي عمر ما ميگذرد و ما هميشه ناگفتههايي داريم. اين فيلم روايت شخصي من است از تجربههايي كه داشتم. مطمئن باشيد باز هم در فيلم بعدي به سراغ خانواده ميروم.• شما كه سالها از ايران دور بوديد، چطور توانستيد به درك درستي از روابط در خانواده ايراني برسيد؟به هر حال من يك ايراني هستم. ضمن اينكه از زماني كه به ايران بازگشتم باز اين ارتباط به وجود آمد. نكته ديگر اينكه من از سينماي مستند ميآيم و كار من تحقيق و پژوهش است. يك كارگردان انگليسي فيلم «لورنس عربستان» را ميسازد در حالي كه عرب نيست، پس ما ميتوانيم اينها را تجربه كنيم. من در يك خانواده مذهبي رشد كردم و البته حق آزادي و تصميمگيري داشتم. سعي ميكردم در سفرهايم راكد نباشم. هميشه در رفتار و برخورد آدمها دقيق ميشوم؛كوچكترين رفتارها در افراد مختلف، متفاوت است. • يعني بهنظر شما يك تماشاگر غيرايراني هم ميتواند با «حس پنهان» ارتباط خوبي برقرار كند؟بله. اين فيلم در جشنواره NHK ژاپن حضور داشت و برگزيده فيلمهاي خارجي شد. اين جشنواره البته رقابتي نبود و من هم به جشنوارههاي رقابتي علاقهاي ندارم. مدير اين جشنواره همان موقع گفت مسئلهاي كه در «حس پنهان» مطرح ميشود مسئله ماست. پس ببينيد اين مسئله در زندگي ما هر روز شاخصتر ميشود.من ميخواستم تقابل سنت و مدرنيته را نمايش دهم. فيلم من بدمن ندارد و همه شخصيتهاي آن خوبند. اصلا چه دليلي دارد كه يك نفر حتما بد باشد؟ بله، اگر ما شخصيت منفي داشته باشيم داستان راحتتر روايت ميشود اما من چنين چيزي را نميخواستم. • چه اصراري داشتيد كه همه شخصيتهاي داستان از قشر مرفه باشند؟حضور يك پسر پولدار و دختر فقير و بالعكس در فيلمها، بعد از جنگ جهاني دوم، در اروپا شدت گرفت. اين يك كليشه رايج بود كه در نهايت با رسيدن اين دو نفر به هم تماشاگر را راضي از سينما بيرون ميفرستاد. اما در فيلم من هر دو طرف ماجرا از قشر مرفه هستند. سيمين يك زن روشنفكر است و امير نيز مدير يك شركت تبليغاتي است و هر دو مرفه هستم. من ميخواستم بگويم اين تفكر رايج كه ثروتمندها هميشه خوشبخت هستند، درست نيست. من اين قبيل مشكلات زناشويي را حتي در طبقه اشرافي هم ديدهام.از سوي ديگر من ميخواستم بگويم هر فردي فارغ از شغلي كه دارد در زندگي خانوادگي خود نقشي جداي از حرفهاش دارد؛ يك روانپزشك در خانه، نقش همسر و يا مادر را دارد با همه مشكلاتي كه ممكن است هر فردي در اين جايگاه داشته باشد. همه آدمها در زندگي شخصيشان معمولي هستند. در فيلم من سيمين حق دارد كه از بچه گريزان باشد چون يك بار تجربه بدي را پشت سر گذاشته است. امير هم حق دارد كه بچه بخواهد. مهم اين است كه آنها از طريق ارتباط و گفتوگو راه حل را پيدا كنند كه متأسفانه اين اتفاق نميافتد. هر كس تكليفش تا اندازهاي روشن است و تماشاگر بايد خودش به نتيجه نهايي برسد.• اما رابطه يك مرد متاهل( امير) و يك دختر جوان( ندا) در فرهنگ ما توجيه منطقي ندارد و با اين حساب امير ميتواند شخصيت منفي فيلم باشد؟توجيه من اين است كه اين ارتباط تصادفي نيست. هر كدام از اينها به واسطه مشكلاتي كه در زندگي شخصي دارند، با هم آشنا ميشوند. من از همان دقيقه اول فيلم هم اين مسئله را روشن كردم كه سيمين و امير در زندگي زناشويي خود موفق نيستند و مدتهاست كه با هم مشكل دارند. ما بايد بپذيريم كه شخصيتهاي اين داستان انسانهاي تنهايي هستند. آنها هر يك به نوعي از تنهاييهايشان ميگويند. هر كس درد خودش را دارد و هيچ كس از سر هوسبازي رابطهاي را آغاز نكرده است. «حس پنهان» تقابل لحظههاست. بهرام ( حامد بهداد) عصبي است و امير ( محمد رضا فروتن) براي كمك به او شماره همسرش سيمين ( مهتاب كرامتي) را كه يك روانپزشك است به ندا(نيوشا ضيغمي) ميدهد. ببينيد امير صداقت دارد و به همين خاطر كاري را كه نبايد، ميكند. بالاخره يك روزي حرفها بايد زده شود. مرد و زنهاي داستان من به يك اندازه قوي هستند. درست است كه رسم نيست دخترها با مرد غريبه در ارتباط باشند اما من نشان ميدهم كه امير از چه محيطي ميآيد و چه زندگياي دارد.• در پايان فيلم وقتي زنها در كنار هم قرار ميگيرند بهنظر ميرسد قصد داشتيد يك پايان خوش را به فيلمتان تحميل كنيد. چرا؟ما در پايان آشتي را ميبينيم و موسيقي رقص ميشنويم. من ميخواستم در اين صحنه نشان بدهم كه زندگي همچنان ادامه دارد. براي من فيلم از اين ابعاد مهم بود. • تاكيدتان بر سرعت در رانندگي دليل خاصي داشت؟هر كس علايقي منحصر بهخود دارد؛ يك نفر پيادهروي را ميپسندد، يكي شنا و يكي هم سرعت در رانندگي را دوست دارد. همه بهدنبال فرار از لحظهها و واقعيت هستند. امير در اين فيلم عاشق سرعت است اما با اين سرعت به كسي لطمه نميزند؛ او به بيابان ميرود؛ او بهدنبال تمركز و تفريح است. يك جايي هم ميبينيم كه او به يك سه راهي ميرسد و مستاصل است كه چه كند. اين سه راهي مثل زندگي خود امير است.• سيمين يك دكتر روانپزشك است و خودش در زندگي مشكل دارد. بهتر نبود براي سيمين شغل ديگري را انتخاب ميكرديد؟بهنظرم اين شغل براي سيمين هيچ اشكالي ندارد ضمن اينكه او ميتوانست هر شغل ديگري هم داشته باشد. اين روزها در اروپا متداول است كه همه به دكتر روانپزشك مراجعه ميكنند، اما سيمين هم با كارش به ديگران كمك ميكند. جالب براي من اين بود كه بگويم كسي كه براي ديگران با اطمينان كامل نسخه ميپيچد ممكن است يك روزي غفلت كند و ديگران نسخه او را بپيچند. ضمن اينكه مهتاب كرامتي براي هر چه بهتر در آوردن اين نقش زحمت زيادي كشيد. او حتي براي مدت زيادي نزد دكتر بني اسد از نزديك با نحوه معالجه بيماران آشنا شد.• از نظر خودتان «حس پنهان» يك فيلم روانكاوانه است؟نه بهتر است بگوييم فيلمي با محوريت خانواده است؛چون من خانواده را دوست دارم. هر چند كه خودم ميانسالم اما با نسل جوان و دغدغههاي جواني ارتباط خوبي برقرار ميكنم. موضوع خانواده هميشه براي من جذاب است. خانواده از آن جهت مهم است كه همه رفتارهاي بيروني ما، به هسته اصلي يعني خانواده بازگشت دارد. • قبول داريد كه اسپانسر در «حس پنهان» نقش پررنگي دارد و از مواردي است كه لطمه زيادي به فيلم زده است؟براي من مخاطب در درجه اول اهميت قرار دارد و جشنوارهها براي من اصلا مهم نيستند. اين اعتراض در زمان جشنواره فجر هم مطرح شد. البته نسخه فعلي نسبت به نسخه جشنوارهاي تفاوتهايي دارد اما در نهايت اين مسئله از نظر من به فيلم لطمه نزده است. سينما بايد با صنعت دوست باشد؛ اگر اين اتفاق بيفتد سينما كمتر به پول دولتي وابسته خواهد بود وحساسيتها كمتر ميشود. وقتي صنعت با سينما گره ميخورد يك تعامل دو طرفه و مفيد به وجود ميآيد. من از حضور اسپانسرها استقبال ميكنم و معتقدم جا افتادن اين فرهنگ در سينماي كشور ما باعث كمك به سينما و محصول آن خواهد شد.منبع : همشهري مطالب مرتبط :نشست فيلم «حس پنهان» "حس پنهان"؛ محوريت يک مثلث عشقي آشنا مثلث عشقي با طعم و سرماي بستني ! (نگاهي به فيلم حس پنهان )
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 627]