خودسوزي خاكها ، پديده اي شگرف با آلودگي هاي زيست محيطي در دشت قره باغ شيراز

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: روزگاري نه چندان دور زمين خاكي اين پارك محله اي شاهد بازيگوشي ها و رد پاي كودكاني بود كه در هواي تازه روستا نفسي به عمق خاطرات كودكي مي كشيدند و شُشها را با اكسيژن ناب پُر و خالي مي كردند. اينك فضاي پارك محله اي روستاي اسلاملوي شهرستان شيراز به محلي براي انباشت فضولات حيوانات و حصاري براي جلوگيري از گريز چارپايان و مكاني براي تخليه توده هاي عظيم كود حيواني تبديل شده است و دود ناشي از خودسوزي خاكها فضاي آن را پر كرده است. عادل ، وهاب و عرفان را با دستهايي كه براي ما تكان مي خورد در خاطره پارك محله اي روستاي اسلاملو جا گذاشتيم و به مرداني كه گرداگرد كُنده اي نيم سوخته چمباتمه زده بودندوبخارسينه رالاي انگشتان سرخ شده و سرما زده، ها مي كردند رسيديم . از آنها كه روزهاي بيكاري خود را شماره مي كردند سراغ از زمين هايي گرفتيم كه خودسوزي مي كنند، خودسوزي خاكها ديگر براي مردان و زنان روستاي اسلاملو واژه غريبي نيست و براي بازشناسي آن نياز به تحقيقات زيست محيطي و زمين شناسي ندارد. محمدرضا رستمي ساكن روستاي اسلاملو در اين باره گفت : قسمتي از اراضي دشت قره باغ و حاشيه روستاهاي اسلاملو و روستاي سنجانك در سالهاي پُرآب زمستان منطقه اي باتلاقي و پوشيده از ني زار و گونه هاي گياهي بود و اكنون كه خشكسالي بر اين منطقه سايه افكنده و سطح آب پايين افتاده انبوهي از توده هاي گياهي در زمين در حال سوختن است. اين روستايي ساكن اسلاملو ادامه داد : در سالهاي قبل كه بارندگي در فصل پاييز چشمگير بود رگه هاي گياهي مدفون شده در زير خاك مرطوب مي ماندند و اجازه سوختن پيدا نمي كردند ولي اكنون كه آب زمين پايين رفته و خشكي سراسر اين دشت را فرا گرفته است لايه هاي زيرين زمين در اين منطقه در حال سوختن است . او اضافه كرد: معمولا صبح ها و عصر ها كه دماي هوا رو به سردي است چتري از آلودگي سراسر آسمان اسلاملو و سنجانك را مي گيرد و نفس كشيدن را براي اهالي دشوار مي سازد و ما مجبوريم تا نيمه هاي روز در خانه بمانيم . عبدالكريم زارع ديگر روستايي ساكن در اين روستا نيز گفت: سوختن زمين از اواخر تابستان در اين منطقه آغاز شد و اكنون بيش از چهار ماه است كه اين پديده اتفاق افتاده و مسوولان زيادي به اين روستا آمده اند و انواع آزمايش خاك هم انجام شده و ظاهرا دليل آتش سوزي انباشت لايه هاي آلي و گياهي در زير زمين اعلام شده است. اين روستايي ساكن منطقه اسلام لو گفت: افزايش آلودگي هوا و انباشت توده هاي دود در اين منطقه زندگي را بر اهالي تنگ كرده و به راستي نفس كشيدن در اين هوا دشوار است و بسياري از اهالي روستا به بيماري هاي تنفسي دچار شده اند . زارع گفت: در اين ميان كودكان بيشتر در معرض آسيب هستند و اين احتمال وجود دارد كه آنها در آينده نيز دچار صدمات تنفسي شوند و با مشكل مواجه گردند زيرا تنفس در هواي دود آلود روستا واقعا سخت و دشوار است . مردان چمباتمه زده در كنار كُنده نيم سوخته را با نگاهي كه امتداد حركت ما در هواي دود آلود را دنبال مي كرد رها كرديم و به زميني سراسر سياهي و نيم سوخته رسيديم . رضا قادري و محسن تورع عكاساني كه با ما براي ضبط و مستند سازي صحنه هاي آتش سوزي در اين سرزمين آمده بودند شلوارها را به بالا روفتند و قدم در زمين نيم سوخته و مملو از خاكستر گذاشتند و پنجره نورگير دوربين هاي خود را مقابل چشمه هاي دود كه از زمين به هوا بر مي خواست باز و بسته مي كردند . بايد گام هايمان را با احتياط بيشتر بر زمين مي گذاشتيم ، راه رفتن روي اين خاك نيمه سوخته بيشتر شبيه صحنه هايي از فيلم هاي ترسناك بود كه بناگاه پاي آدمي را از زير زمين فرو مي كشند و تا بخواهي بجنبي تا زانو در آتش فرو رفته اي . اين صحنه چندين باربراي من و براي عكاساني كه به همراهم بودند اتفاق افتاد و هر بار يكي دست ديگري را مي گرفت و از زمين بيرون مي كشيد . با عبور از ميان توده هاي آتش به ماشين بيل مكانيكي شركت گاز رسيديم كه به ياري روستاييان آمده بود ، راننده بيل مكانيكي مي گفت : براي ايجاد آتش بُردر اين منطقه مستقر هستيم و سعي مي كنيم با پراكنده كردن خاكها از گسترش آتش جلوگيري كنيم اما ظاهرا اين كار اثري ندارد زيرا آتش از لايه هاي زيرين خاك شكل مي گيرد و توده هاي دود را به بيرون مي فرستد. در عين حال بيل مكانيكي شركت گاز سطوح گسترده اي از خاك روستاي اسلاملو را در هم پاشيده بود و آتش بُرهايي ايجاد كرده بودند تا آتش به مناطق ديگر روستا سرايت نكند. همچنين كانالي به عمق دو متر و پهناي دو نيم متر اطراف حاشيه روستا حفر شده است كه بي شباهت به خندق نيست ، اين كانال مملو از پسابهاي فاضلاب شيراز است كه براي سرد شدن خاك و جلوگيري از نفوذ آتش به زمين هاي اطراف در اين منطقه ايجاد شده است. روستاييان در اين شرايط حاضر شده اند بوي مشمئز كننده فاضلاب شيراز را تحمل كنند ، احتمالا تحمل بوي مشمئز كننده فاضلاب آسان تر از نفس كشيدن در هواي مملو از دود است. با هر زحمت و سختي بود يكي دو ساعت اطراف كانال مملو از پساب پرسه زديم و از همه صحنه هايي كه درجلو روي ما قرار داشت و به راحتي مي سوخت عكس تهيه كرديم . با اصرار رضا قادري عكاس ايرنا كه دغدغه غروب آفتاب او را بيش تر از استشمام بوي پساب ها و نفس كشيدن در هواي دود آلود آزار مي داد تصميم گرفتيم تا آفتاب رنجور دي ماه همچنان نيم جاني دارد به روستاي سنجانك برويم. ورودي روستاي سنجانك را طي كرديم و به كوچه هايي تنگ و باريك رسيديم ، فضاي روستاهاي قديمي ديگر در اين منطقه ديده نمي شود ، روستا بيشتر شبيه زاغه هايي است كه مردمي به ناچار در آن مانده اند. آب و برق ، تلفن و كوچه هاي آسفالت ساير امكانات در اين روستا هست اما باز رهگذراني كه به تازگي به آن وارد مي شوند مي توانند غبار محروميت را بر چهره ساكنان آن ببينند. با راهنمايي عليرضا شاهدي جوان روستاي سنجانك اراضي سوخته شده روستا را پيدا كرديم ، راهي تا انتها دود و غبار ، راهي كه يك سر آن به محروميت روستا و سر ديگر آن به محروميت اراضي ختم مي شود كه اكنون در آتش مي سوزند. صحنه هاي آتش سوزي در روستاي سنجانك نيز شبيه همان مناظري بود كه در دشت اسلاملو ديده بوديم ، اين بار با تجربه تر از قبل و با علم به اينكه ممكن است زمين نيم سوخته ما را به درون بكشد بر خاك سوخته اراضي اطراف اين روستا گام مي گذاشتيم و دود و آتش را از پنجره نورگير دوربين عكاسي به درون مي داديم. آخرين رمق آفتاب نيز فرو نشست ، آتش زير خاكستر در دشت قره باغ شيراز در تاريكي شب بيشتر خود را نمايان ساخت ، در شب به راحتي مي توان آتش را در عمق بيست تا سي سانتيمتري خاك ديده ، حبه هايي از آتش سرخ كه از دل تشنه زمين بيرون مي آيند. اهالي روستاي سنجانك ، كُنده نيم سوخته اي كه مردان روستاي اسلاملو آن را رها كرده اند و رفته اند ، اسباب بازي هاي مندرس پارك محله اي روستا و كودكاني كه ديگر نبودند را رها كرديم و به شهرك صنعتي شيراز رسيديم . برخي از كارگران اين شهرك كه در شيفت هاي شب كار مي كنند را ديديم كه با ماسك بر چهره در همسايگي دود و آتش دشت قره باغ آمد و شد مي كنند. با حسين علي زاده يكي از كارگران شهرك صنعتي شيرازسر صحبت را بازكرديم ، دلي پر درد داشت از دود و آتش كه چهار ماه است فضاي شهرك صنعتي شيراز را گرفته است . او گفت:معمولا آسمان شهرك صنعتي در روزهاي عادي قدري آلودگي دارد اما در ماههاي گذشته كه آلودگي هوا در روستاهاي حاشيه روستا فزوني يافته با وزش باد توده هاي دود سراسر آسمان شهرك صنعتي شيراز را مي گيرد و ما را در دود فرو مي برد. وي كه به سختي نفس مي كشيد گفت: من و جمع ديگري از همكارانم به علت تنفس دود در چهار ماه گدذشته به امراض ريوي مبتلا شده ايم و حالا مجبوريم با استفاده از ماسك در شهرك آمد و شد نماييم. تاريكي شب بر فضاي شهرك صنعتي ، روستاي اسلاملو ، روستاي كوشك بيدك ، روستاي سنجانك و دشت قره باغ نشست ، رضا قادري و محسن تورع در صندلي عقب خودرو به خواب رفته بودند و ما با سرفه هايي كه از اين سفر به يادگار آورده بوديم به شيراز رسيديم. مدير كل حفاظت محيط زيست استان فارس پديده خودسوزي خاكهاي دشت قره باغ شيراز را پديده اي نو و قابل بررسي دانسته و گفته است : بر اثر خودسوزي خاكها آلودگي وسيعي منطقه اطراف دشت قره باغ را فرا گرفته براي شهروندان ايجاد مزاحمت كرده است. حسينعلي ابراهيمي كارنامي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: محدوده اي به وسعت 15 تا 20 هكتار در اين منطقه و اطراف شهرك صنعتي شيرا ز در آلودگي هوا فرو رفته است . وي افزود:عامل ايجاد آلودگي و آتش سوزي خاك ها تشكيل خاك پيت يا خاك قابل اشتعال است كه بر اثر تداوم خشكسالي و انباشته شدن مواد آلي گياهي در سالهاي متمادي شكل گرفته است. وي گفت: اين منطقه منطقه اي باتلاقي است و برداشت بي رويه آبهاي سطحي و آبهاي زير زميني و خشك شدن باتلاق موجب شده تا خاك اين منطقه به خاك قابل اشتعال مانند زغال تبديل شود. مدير كل حفاظت محيط زيست استان فارس گفت: روزانه شماري از مردم با مراجعه به اداره كل حفاظت محيط زيست استان فارس از بروز آلودگي هوا در اين منطقه ابراز گله مندي مي كنند و مي پندارند كه اين آلودگي ناشي از عملكرد واحدهاي صنعتي است در حاليكه اين آلودگي ناشي از آتش سوزي در خاك است. ابراهيمي كارنامي راهكار رفع اين آلودگي را آب پاشي هوايي ، حفر كانال و اميد داشتن به بارندگي دانست و گفت : در صورتيكه در روزهاي آينده باران ببارد اميد است اين مشكل مردم و شهروندان حل شود. وي همچنين افزود: كميته اي متشكل از كارشناسان منابع طبيعي ، محيط زيست ، فرمانداري و سازمان هاي ذيربط اين معضل را بررسي مي كنند . به گزارش خبرنگار ايرنا ، طهمورث يوسفي و آرزومان فرهنگ دو نفر از كارشناسان مديريت زمين شناسي و اكتشافات معدني منطقه جنوب در تحقيقاتي كه پيرامون اين پديده شگرف در شيراز انجام داده اند نتايج آن را منتشر كرده اند . در اين گزارش آمده است : محدوده اي از دشت قره باغ كه دچار آتش سوزي شده، جزء محدوده مردابي دشت قره باغ است و در دشت هاي مردابي و حوضه هاي سيلابي بدليل وجود مواد آلي زياد، زغال نارس ايجاد مي شود و همچنين بيوگاز بر اثر واكنش هاي تجزيه اي بي هوازي ميكروارگانيسم هاي زنده، در محيطي كه مواد آلي وجود دارد، توليد مي شود. اين گازها در شرايط معمولي از سطح رسوبات باتلاقي و مردابي خارج مي شود،اما باتوجه به شرايط خشكسالي چند سال اخير و مصرف بي رويه آب، سطح آب هاي زيرزميني پايين رفته و در نهايت سبب ايجاد ترك و شكاف هاي زيادي در اين منطقه شده است و عمق اين ترك ها تا سطح آب زير زميني ادامه دارد و با تغيير عمق سطح آب زير زميني،گسترش عمقي درز و شكاف ها نيز تغيير خواهد كرد. اين عمق در منطقه آتش سوزي بين سه تا پنج متر است كه در واقع عمق سطح آب زيرزميني است در نتيجه در بخش هايي كه اين ترك و شكاف ها در محدوده خاك هاي مردابي و حوضه سيلابي در حاشيه خاك هاي مردابي آن ايجاد شده است،بيوگازهاي ايجاد شده و محبوس شده در خاك هاي مردابي و حوضه هاي سيلابي حاشيه رسوبات مردابي توسط اين درزو شكاف ها به سطح هدايت شده وبا تركيب گاز متان خارج شده،با اكسيژن و با وجود جرقه يا شعله، سبب آتش سوزي بوته هاي خاري در سطح دشت شده و همچنين بدليل وجود مواد گياهي پوسيده و خشك در لايه سطحي زمين هاي اين قسمت كه حدود 70 سانتي متر است سبب سوختن اين لايه و دود زياد در منطقه شده است. اين دو كارشناس زمين شناسي شيراز در گزارش خود آورده اند:با سوختن گياهان خشك و پوسيده در پوشش سطحي زمين كه تا عمق حدود 70 سانتي متر است،حجم خاك در اين سطح كم شده و سبب افت و نشست زمين در مناطق سوخته شده است كه حدود 20 تا 30 سانتي متر نشست همراه با پوكي سطح خاك زمين هاي كشاورزي شده است. درقسمتي كه بخش مردابي مشخص شده جزومحدوده پرخطر ودرمعرض آتش سوزي قرارداردو محدوده اي كه حوضه هاي سيلابي و در واقع محدوده هايي كه در حاشيه رسوبات مردابي قرار دارند جزو محدوده هايي است كه احتمال گسترش آتش سوزي در آنها وجود دارد. در ادامه اين گزارش زمين شناسي آمده است : با توجه به اينكه، آتش ايجاد شده حاصل از تركيب گاز متان با هوا است سبب گسترش آتش و دود در منطقه شده است و حرارت ايجاد شده در لايه سطحي ياد شده جهت ادامه آتش سوزي كافي است. بنابراين تا جايي كه ترك وشكاف در بخش مردابي و حوضه سيلابي وجود دارد و همچنين در اين خاك ها خار در سطح زمين و لايه نزديك به 70 سانتي مملو از گياهان خشك و پوسيده وجود دارد، گسترش آتش و دود تداوم خواهد يافت. در فصل زمستان كه هوا سرد است، توليد بيوگاز در مرداب ها و باتلاق ها متوقف مي شود و همچنين با بالا آمدن سطح آب زير زميني در زمستان، ترك و شكافهاي ايجاد شده بسته شده و حجم زيادي از بيوگاز در اين منطقه توليد نمي شود . اين دو كارشناس چند پيشنهاد و راهكار را براي توقف اين پديده ارائه داده اند ، برداشت لايه سطحي خاك، كه مملو از گياهان خشكيده و پوسيده است تا عمق نزديك به 70 سانتي متر در اطراف مناطق سوخته و جهت اطمينان بيشتر تداوم خاك برداري برروي قسمت هايي كه ترك و شكاف هاي فراوان در محدوده مردابي و حوضه سيلابي قرار دارد. در اين ارتباط جهت بالا رفتن سرعت عمل، ابتدا نوار باريكي در اطراف بخش هاي سوخته برداشته شود و پس از كامل شدن اين مرحله، پهناي نوار باريك خاك برداري شده، زيادشود. خاك هاي برداشت شده در اين مورد، بعنوان كمپوست يا كود طبيعي قابل استفاده است و بسيار گران قيمت است. ايجاد پوشش غير قابل نفوذ از خاك رس با ضخامت نزديك به نيم متر بر روي حاشيه هاي قسمت هاي سوخته و گسترش اين پوشش برروي قسمت هايي كه ترك و شكاف هاي فراوان ديده مي شود پيشنهاد ديگري است كه ارائه گرديده است . هدايت كردن بيوگازهاي ايجاد شده در مسير هاي مشخص، كه از طريق ايجاد كانال هاي عرضي و طولي و حفر چاهك تا سطح آب زير زميني امكان پذير است ويا با لوله هاي مشبك سيماني و يا پلاستيكي بصورت طولي و عرضي در زمين هاي مردابي و ايجاد پوشش سطحي در اراضي لوله گذاري شده و هدايت آنها در مسير خاص و سوختن گاز هدايت شده سبب متمركز كردن گاز و سوختن آنها در محدوده هاي خاص مي شود ديگر پيشنهاد ارائه شده است. مدير كل مركز مديريت و بحران استانداري فارس هم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي اظهار داشت:انباشته شدن ريشه و ساق و برگ گياهان در سالهاي متمدي در لايه هاي زيرين زمين و فشار مداوم بر اين توده آلي موسوم به پيت و همچنين فراگير شدن خشكسالي در استان فارس عامل اصلي ايجاد آتش در محدوده روستاي اسلاملو در دشت قره باغ از توابع شهرستان شيراز در استان فارس است. حميد تقي زاده افزود: در هفته هاي اخير ايجاد گودالهايي از آتش در حوالي شهرك صنعتي بزرگ شيراز كه در ميانه دشت قره باغ و در نزديكي روستاي اسلاملو قرار دارد فرضيه هاي مختلفي را دراذهان به وجود آورد وپرسش هايي را مطرح كرد كه عامل اصلي ايجاد اين آتش سوزي ها چيست. اين آتش سوزي ها كه عمدتا در مقياس هاي كوچك اتفاق مي افتاد و موجب مي شد تا دود و آلودگي آن منطقه قره باغ را فرا گيرد براي شهروندان و روستاييان ساكن در اين مناطق و كساني كه از جاده هاي منتهي به شيراز عبور مي كردند مشكل ساز شده بود. مدير كل مركز مديريت و بحران استانداري فارس اظهار داشت: عامل اصلي ايجاد اين آتش سوزي ها تشكيل خاك پيت بر اثر تراكم خاك آلي و انباشته شدن شاخ و برگ و ساقه ني ها در زير توده هاي خاك بر اثر ساليان متمادي و فشار زمين بر اين توده ها بوده است. تقي زاده بيان كرد: دشت قره باغ كه از منطقه پل فسا تا پشت شهرك صنعتي و مناطق مجاور گسترده است در سالهاي قبل داراي پوشش گياهي نيزار بوده و در اين منطقه به علت تجمع آب و گياه و مواد آلي باتلاقهايي به وجود مي آمده كه بر اثر خشكسالي اكنون اين باتلاقها خشكيده است. وي گفت: خشك شدن رودخانه چنارراهدار و همچنين پايين رفتن آب درياچه مهارلو كه در حاشيه اين منطقه قرار دارد موجب شده است تا توده هاي خاك پيت بر هم انباشه شود و تحت فشار، شرايط مناسبي براي ايجاد حريق در آن به وجود آيد. تقي زاده گفت: اين آتش سوزي ها عمدتا در لايه هاي زيرين زمين اتفاق مي افتد و گاه براثر نفوذ در لايه هاي روي زمين بر بستر خاك نيز اثراتي از آتش و دود مشاهده مي شود . مدير كل مركز مديريت و بحران استانداري فارس اضافه كرد: بر اثر تراكم مواد آلي در زير خاك انواع گازها نيز از منطقه و گودالها متصاعد مي شود كه براي ساكنان اين منطقه هم ايجاد مزاحمت كرده است. وي گفت: سطح آب دراين منطقه بيش از 15 متر پايين رفته و استعداد خاك و خاصيت تخلخل پذيري آن باعث شده است كه تصاعد گازهاي زير زمين به ايجاد آتش منجر شود. تقي زاده هر گونه نشت گاز از لوله گاز در اين منطقه را رد كرد و گفت: اين منطقه محل عبور لوله اصلي گاز است اما اين لوله هيچ نشتي ندارد و سالم است . وي گفت: علاوه بر عبور لوله گاز فيبر نوري سراسري استان فارس و جاده اصلي دسترسي به شيراز نيز از اين منطقه علبور كرده لذا ايجاد آلودگي هوا بر اثر اين آتش سوزي ها مي تواند مضر باشد. مدير كل مركز مديريت و بحران استانداري فارس گفت: 500 ميليون ريال براي كنترل آلودگي در اين منطقه اختصاص يافته كه رقم ناچيزي است ضمن آنكه با انتقال آب يا پاشيدن آب برروي آتش نمي توان اين آتش سوزي هاي جزيي و كوچك را مهار كرد. وي تنها راه اساسي براي كنترل آتش و دود در اين منطقه را بارش باران دانست و گفت: با بارش باران و پر آب شدن لايه هاي زيرين زمين مي توان اميد داشت كه نفوذ آتش در گودالها كم شود. از آنچه مسوولان و دست اندركارن اجرايي استان فارس گفته اند چنين بر مي آيد كه در كوتاهمدت نميتوان كاري براي اهالي اين روستاها انجام داد و به رغم آمد و رفت هايي كه در اين منطقه شده و قول و وعده هايي كه داده شده است هنوز دود و آتش اين منطقه را فرا گرفته است . بنا بر اين ساكنان روستاهاي سنجانك ، اسلاملو و كوشك بيدك در حاشيه شيراز و همچنين كارگراني كه در شهرك صنعتي شيراز فعاليت مي كنند همچنان با اين آلودگي هاي هوا دست به گريبان هستند و تنها دو راه براي كنترل دود و آلودگي وجود دارد اول اينكه توده هاي گياهي مدفون در زير خاك بسوزند تا تمام شوند و ديگر اينكه دعا كنيم تا باران ببارد.ك/4 گزارش از : نيكنام خشنودي 677 /675

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 341]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

خودسوزي خاكها ، پديده اي شگرف با آلودگي هاي زيست محيطي در ...
خودسوزي خاكها ، پديده اي شگرف با آلودگي هاي زيست محيطي در دشت قره باغ شيراز-روزگاري نه چندان دور زمين خاكي اين پارك محله اي شاهد بازيگوشي ها و رد پاي كودكاني ...

گوناگون

فواید نوشیدن قهوه برای بهبود عملکرد ورزشی

لوازم یدکی ایران خودرو اصفهان

ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!

راهنمای خرید بلیط هواپیما به مسقط

افزایش کیفیت تدریس زبان انگلیسی با دوره TTC

تفاوت های گریس پایه لیتیوم و کلسیم چیست؟

سیستم کنفرانس و تجهیزات سالن کنفرانس با برند صامع

نکات اولیه‌ای که باید پیش از یادگیری Node.js بدانید

راهنمای انحلال شرکت: مراحل، نکات و نکات قانونی

سیستم بایگانی ریلی

پودر گلکسی فت: راه‌حل ایده‌آل برای افزایش وزن و تقویت عضلا...