واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > صالحی، سید عباس - سنت مرجعیت شیعه، تعطیلی برنامههای مرجعیت پس از درگذشت آنها بود.این موضوع، محور سخنان حضرت آیتا... مکارم شیرازی در آغاز درس خارج فقه در 89/1/25 بود. ایشان، سخنان خود را با این مقدمه آغاز کردند که «من به عنوان خیرخواهی برای حوزههای علمیه قم و مرجعیت شیعی و برای آبروی شیعه احساس مسؤولیت کردم.» ایشان ضمن یادآوری سنت و سیره مراجع بزرگواری چونان آیتا... بروجردی، حکیم و... استمرار آن روش را توصیه داشتند و افزودند: اگر دفاتر مرجعیت پس از رحلت آنها برقرار باشد و این روش در حوزه سنت شود، مرجعیت شیعی در آینده گرفتار مشکلات خواهد شد. (سایت دفتر معظم له) محور فوق، موضوعی مهم و اساسی است که نباید به سادگی از آن گذر داشت. این دغدغه، بارها و بارها درمجامع خصوصی بزرگان و فضلای حوزه ابراز میشد؛ اما اینک به موضوعی تبدیل شده که ضرورت طرح عامتر را پیدا کرده است. بیتردید، مرجعیت شیعه، از دیرینهترین و کارآمدترین نهادهای دینی است که کارکردهای بیبدیلی در تاریخ حیات شیعه داشته و دارد. سابقه و اهمیت، ایجاب میکنند که همواره مورد مواظبت و صیانت قرار گیرد تا تأثیر و کارآمدی آن مخدوش نگردد. بخش وسیعی از کارآمدی نهاد مرجعیت، به اعتماد تودههای مؤمن و متدین وابسته است. این اعتماد، سرمایه تاریخی نهاد مرجعیت است و نباید به سوء تدبیر آسیب بیابد. مراجع عظام در طول تاریخ، توجه داشتهاند که بایستی این اعتماد تاریخی را پاس دارند و بازافزایی کنند و به عنوان یک امانت الهی، به مراجع آینده تحویل دهند. همانگونه که در اشارات حضرت آیتا... مکارم ملاحظه شد، دفاتر مراجع در سنت حوزههای شیعی، حیات موقت داشتند. با ارتحال مرجع، گرچه حیات علمی او پایدار میماند و کتابها و دیدگاههای او در مجامع حوزوی بهرهبرداری میگردید، اما حیات مرجعیتی او پایان مییافت و شؤونات مرجعیت در اختیار مراجع موجود قرار میگرفت؛ مناصبی از قبیل مراجعات اجتماعی، موضعگیریهای سیاسی، پاسخگویی به سؤالات، اخذ وجوهات شرعی و...این سیستم، وجوه اعتمادسازی درونی را داشت. مرجع - و بزرگانی که مشاوران وی بودند - کارکردهای نهاد مرجعیت را تدبیر و نظارت میکردند و با ارتحال او، مناصب یاد شده، در اختیار مرجع دیگری قرار میگرفت که خود از چونان صلاحیت علمی و تدبیری برخوردار بود. این مدیریت و نظارت، برای تودههای متدین ایجاد اعتماد میکرد و کارکردهای این نهاد، با آرامش خاطر مؤمنان همراه بود. در دهه اخیر، با ارتحال چند تن از مراجع عظام، این سنت تغییراتی یافت و مدیران بیوت مراجع، به تدوام دفاتر مرجعیت (و یا پارهای از شؤون آن) پرداختند. تا کنون سه شیوه مرسومتر بودهاند: شیوه اول: پس از فوت آیتا... خویی - قدس سره - پارهای از اماکن، مدارس (و مراکزی که پشتوانه اقتصادی فعالیتهای علمی بود) در اختیار بیت سببی ونسبی ایشان قرار گرفت و ایشان همان مراکز را چونان زمان حیات معظم له مدیریت داشته و دارند. گرچه در مناصبی چونان مراجعات و اخذ وجوهات و... دخالتی نداشتهاند. شیوه دوم: پس از فوت برخی مراجع، بیت مرجعیت در لوای مرجع دیگری درآمد و تدوام فعالیت داده است. این شیوه، پس از فوت آیتا... گلپایگانی - قدس سره - تجربه گردید و اخیراً پس از وفات مرجع عارف حضرت آیتا... بهجت، بیت ایشان با طرح مرجعیت آیتا... محمدجواد صافی گلپایگانی - که اخیراً مرحوم گردیدند - به تدوام فعالیت پرداخت. شیوه سوم: در پارهای از موارد، بیت و دفتر مرجعیت، هم چنان مستقل - و تقریباً با تمامی کارکردهای مرجعیتی، تدوام یافت است - به دو نمونه اشارت میشود: نخست دفتر حضرت آیتا... سید عبدا... شیرازی - قدس سره - (از مراجع مشهد مقدس) که با گذشت تقریباً دو دهه توسط فرزند ایشان جناب آقای سید محمدعلی شیرازی پا برجاست و تقریباً همان کارکردهای مرجعیتی را دنبال میکند: مراجعات عمومی به دفتر، اعلان موضع در برابر حوادث سیاسی - اجتماعی جهان اسلام، اعزام بعثه به حج و... (و اخیراً در سایت با نام مرجعیت شیعه، اسم و عکس خود ایشان - آقای سید محمدعلی شیرازی - در مجاورت نام مراجع عظام آورده شده است!) مورد دیگر، دفتر حضرت آیتا... فاضل لنکرانی - قدس سره - است که گرچه فرزند دانشورشان در روز تشییع، از تعطیلی دفاتر و اخذ وجوهات و... سخن گفتند، اما ظاهراً کارکردهای مرجعیتی این دفتر همچنان باقی است! همانگونه که مینگرید، هر یک از سه شیوه فوق با تفاوتی در میزان و گستره، به معنای تغییر سنت گذشته مرجعیت شیعی است. صد البته، طرح این سخن، نه به معنای وجود شائبه و یا ایجاد دغدغه در کارکردهای موجود دفاتر یاد شده و یا احیاناً سوء نیت عاملان آن است؛ بلکه تأمل اساسی در این است که آیا این تغییر روش، که به استمرار مطلق یا نسبی دفاتر مراجع پس از وفات میانجامد، به صلاح نهاد مرجعیت است؟ آیا حاشیههای مطرح در روحانیت مسیحی و... را در روحانیت شیعه پدید نمیآورد؟ آیا اعتماد عمومی به نهاد مرجعیت را - که امانتدار مال، دین و عقیده مردماند - آسیبپذیر نمیکند؟ اینک با طرح عمومیتر موضوع توسط یکی از مراجع عظام، انتظار میرود کهاولاً: مراجع بزرگواری چونان حضرات آیات وحید خراسانی، سیستانی، صافی، شبیری زنجانی و... با هماندیشیها و مشاورهها به دیدگاهی جامع دست یابند و یا با اعلان روش خود - چونان وصیتنامهای که آیتا... مکارم قرائت فرمودند - شیوه و دیدگاه خود را ابراز دارند.ثانیاً: مراکزی چونان شواری عالی حوزه و جامعه مدرسین با مشاوره با مراجع عظام، به راهکارهایی دست یابند که با حفظ استقلال حوزه و نهاد مرجعیت، صیانت از اعتماد اجتماعی به نهاد مرجعیت را جدیتر گرفته و در این مورد، به راهکارهای عملی دست یابند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 212]