واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > بنایی، علی - چنان که آموزه های اسلام ، به ویژه در سیره و روش پیامبر اسلام آشکار می سازد، مبنای روابط اجتماعی انسان ها، خوش بینی و احترام متقابل آنان است. بی گمان راز موفقیت پیامبر، و رمز پیشرفت آیین نوظهور اسلام در عصر جاهلیت ، ویژگی های اخلاقی و رفتاری آن حضرت بوده است. دیدارهایی که میان حضرت رسول و مسلمانان، یاغیر مسلمانان به هنگام دعوت یا دفاع و پیکار در راه حق ، صورت میگرفت. همه از حسن خلق و رحمت گرایی پیامبر حکایت داشت. در قرآن کریم ، ضمن اشارت به این واقعیت در سیره نبوی، خطر خیز بودن خشونت و سخت دلی خاطرنشان شده است. » و لو کنت فضلاً غلیظ القلب لا نفضوا من حولک« در قصه حضرت یوسف و رفتار وی با برادران نشانه های روشنی از خوش بینی و خیر اندیشی به چشم میخورد. آن حضرت پس از این که خود را شناساند و آنان ناگزیر از اعتراف به خطا شدند، از آمرزش و رحمت خداوند یاد کرد. » قال لا نثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم و هو ارحم الراحمین « )یوسف) گفت: «امروز بر شما سرزنشی نیست ، خدا شما را می آمرزد و او مهربان ترین مهربانان است» بدین گونه آشکار می گردد که مسلمانان می بایست از سیره پیامبران الهی به ویژه پیامبر اعظم (ص) درس خوش بینی و مهرورزی گیرند و حیات جمعی خود را بر پایه آن سامان بخشند. به بیانی دیگر، قرآن کریم از رهگذر ترسیم رفتار انبیاء، نسخه شفابخش اجتماعی را ارایه می دهد. ماجرای فتح مکه که شکوهمندی آن بر پیشانی تاریخ اسلام می درخشد. نمودار کرامت و بزرگواری رسول اکرم (ص) است. آن حضرت از اهالی مکه نظر خواهی می کند. آنان در پاسخ اظهار می دارند که امروز، قدرت در دست توست! و ما توان مقابله با تو را نداریم! ولی ما تو را برادر بزرگوار و فرزند برادری بزرگوار ( انت اخ کریم و ابن اخ کریم) می شناسیم. ما از شما خاندان ، انتظار رأفت و رحمت داریم! بی تردید اگر پیامبر اسلام می خواست از طوایف معاند قریش انتقام ستاند. می توانست؛ اما چنین روشی بر بدبینی رسول خدا دلالت داشت نه بر خوش بینی و گذشت و بزرگواری وی. از این رو آن حضرت بر اساس کرامت اخلاقی اش چنین فرمود: «اذهبوا انتم الطلقاه» بروید! که شمارها شدگانید. بنابراین، نگاه کریمانه و رحیمانه و خوش بینانه پیامبر اعظم (ص) می باید به عنوان ملاک در برخوردهای اجتماعی و سیاسی شناخته گردد. آیا از خود پرسیده ایم که اقتضای آیه شریفه « انما المؤمنون اخوه» در یک جامعه دینی چیست؟ بی گمان این سخن خداوند، حاکی از نگاه و گرایشی برادرانه در میان مسلمانان می باشد و خوش بینی و انعطاف پذیری آنان در تعامل با یکدیگر را نشان می دهد، نه نگرش بدبینانه و منفی و تعصب آلود را که نمودار حالت انقباض و انجماد فکری است. آیا بر اثر فقدان روحیه و شیوه خوش بینانه در جامعه اعتماد که تاثیر گذارترین پایگاه اجتماعی به شمار می آید فرو نخواهد ریخت؟ روند فزاینده بی اعتمادی و برداشت خائنانه و تزویر آلود از شیوه زندگی مدیران جامعه، آتش مهیب و هراسناکی است که خشک و تر را با هم خواهد سوزانید. بی گمان هر چه بر تلاش مدیران کارآمد و لایق ما افزوده گردد، آنان بیش از گذشته ، مورد بی مهری و بی اعتمادی قرار خواهند گرفت. زیرا اعتماد که زیربنای تفاهم و تعامل جامعه بشری است، بر اثر رواج شایعات و نیز غفلت زدگی مردم از هم خواهد گسیخت بنابراین باید جامعه را به سمت پرهیز از بدگمانی هدایت نمود و بستر رشد خوش بینی را فراهم ساخت. در این صورت است که می توان نظاره گر یک جامعه مطلوب ایمانی بود و مدیریت های خرد و کلان نظام جمهوری اسلامی را به شکلی کارآمد و نوید بخش در آورد. علامه طباطبایی در تفسیر آیه شریفه ای که پیش تر ذکر شد، مخاطبان قرآن کریم را متوجه تکلیف دینی خود می سازد که همانا نپذیرفتن گمان های ناروا پیرامون دیگران است. به عبارتی دیگر مسلمانان میبایست مراقب ذهن و دل خود باشند و هر شایعه ای را راست تلقی نکنند. « مراد از ظن که در این آیه، مسلمانان مامور به اجتناب از آن شده اند ، ظن سوء است و گرنه ظن؛ خیر که بسیار خوب است و به آن سفارش هم شده است . مراد از اجتناب از ظن ، اجتناب از خود «ظن» نیست . چون ظن خود نوعی ادراک نفسانی است و در دل باز است و ناگهان گمانی در آن وارد می شود و آدمی نمی تواند برای نفس و دل خویش درسی بسازد تا از ورود گمان بد پیش گیری کند. پس نهی کردن از خود ظن صحیح نیست. منظور در آیه مورد بحث نهی از پذیرفتن ظن بد است. در حقیقت خدا می خواهد بگوید که اگر درباره کسی گمان بد به دل وارد شد، آن را نپذیر و به آن ترتیب اثر نده! پس این که فرمود: بعضی ظن ها گناه است! باز خود ظن را نمی گوید ، بلکه منظور ترتیب اثر دادن بدان است که در برخی موارد گناه است. مثل این که نزد تو از کسی بدگویی کنند و دچار سوء ظن به او شوی و این سوء ظن را بپذیری و در مقام ترتیب اثر دادن به آن برآیی! به او توهین کنی و یا همان نسبت را که شنیدی ، به او بدهی! و یا اثر عملی دیگری را بر مظنه ات بار کنی! که همه این ها آثاری بد و گناه و حرام است. در این جا پاره ای از آموزه های علوی درباره بدبینی و پیامدهای منفی آن به دست داده می شود تا جایگاه خوش بینی و اعتماد متقابل در زندگی فردی و جمعی آشکار گردد. 1. کسی که به دیگران خوش بین نباشد از هر کس ترس و وحشت دارد . 2. بدگمانی نسبت به فرد نیکوکار ، بدترین گناه و زشت ترین ستم است. 3. بدگمانی بر هر کس چیره گردد، میان او و هیچ دوستی ، جای آشتی باقی نمی ماند! از این احادیث به روشنی برمی آید که در سایه خوش بینی و اعتماد و احترام به دیگران؛ به ویژه خدمت گزاران جامعه، می توان به فضایی آکنده از امید و اطمینان و آرامش و تفاهم و هم گرایی دست یافت. از طرف دیگر باید دانست که پیراستگی یک جامعه از بدگمانی و بی اعتمادی و تحقیر و ترور شخصیت یکدیگر ، سبب رحمت الهی و رویکرد عدل گرایانه خواهد بوده زیرا خوش بینی ، چنان چتر مهرو لطف خویش را بر مردم گسترده است که قهر و کدورت پیدا و پنهان، مجال بروز نمی یابد و بد اندیشی ها در رسانه های تبلیغی بیگانگان کارگر نمی افتد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 352]