بررسي كتاب/عقلانيت و آينده توسعه يافتگي ايران؛ بلد نيستيم فكر كنيم

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: بررسي كتاب/عقلانيت و آينده توسعه يافتگي ايران؛ بلد نيستيم فكر كنيم
عقلانيت و آينده توسعه يافتگي ايران؛ بلد نيستيم فكر كنيم
خبرگزاري مهر- گروه دين و انديشه: دغدغه پيشرفت و توسعه يافتگي در آثار سريع القلم برجسته است. اگر مخاطب آشنايي با سير فكري اين استاد علوم سياسي و روابط بين‌الملل داشته باشد درمي‌يابد كه دغدغه سريع القلم توسعه يافتكي و طرح اصول ثابت آن با مطالعه تطبيقي است.

همين دغدغه مطالعات سريع القلم را به مطالعه تاريخي در ايران كشانده است. به گمان نگارنده سطور، سريع القلم با مطالعه تطبيقي در مورد توسعه در كشورهاي مختلف متوجه مسائل فرهنگي و اجتماعي مي‌شود كه در افكار و اذهان ايرانيان نهادينه شده است. كتابهاي اخير ايشان با عناوين "فرهنگ سياسي ايران" و "اقتدارگرايي ايراني در عهد قاجار" دليلي بر اين مدعا مي‌تواند باشد.

گروه دين و انديشه خبرگزاري مهر در نظر دارد با مرور كتابهاي "عقلانيت و آينده توسعه يافتگي ايران"، "فرهنگ سياسي ايران" و "اقتدارگرايي ايراني در عهد قاجار" از جمله آثار محمود سريع القلم اين سير را مورد بررسي قرار دهد.
در بخش اول، كتاب "عقلانيت و آينده توسعه يافتگي" مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اين كتاب كتاب محصول سالها تحقيق و تدريس پيرامون توسعه يافتگي محمود سريع القلم است.

او مي‌گويد: دغدغه پيشرفت، توسعه يافتگي و ثبات سياسي ايران، همچنان ادامه دارد. كشورهاي هم رديف ما راه خود را پيدا كرده، ما همچنان در نزاعهاي فكري و سياسي خود غوطه وريم. ما قبل از كشورهايي مثل كره جنوبي، مالزي وحتي چين بحث توسعه يافتگي را شروع كرديم ولي هيچ توفيقي در اين زمينه نيافته ايم. واقعيت تلخ اين است كه ما خيلي فكر نمي كنيم، صحيح فكر نمي كنيم، جمعي فكر نمي كنيم و به اين نتيجه مي رسيم كه مسائل خود را خوب تشخيص نمي دهيم. مدام نظامهاي اجتماعي و سياسي خود را تغيير مي دهيم. شايد سامان و استقرار را دوست نداريم چون خيلي زحمت دارد ترجيح مي دهيم با هيجان و اوضاع روز زندگي كنيم.

يكي از دغدغه‌هاي سريع القلم كه در آثار و آراي او قابل مشاهده است و از قضا در نشست اخير او در شهر كتاب نيز بيان شده "وجود تفاوت" فكري ميان انسانهاست. او در كتاب "اقتدارگرايي در عهد قاجار" نيز به اين موضوع پرداخته كه نظام اقتداگرا باعث مي‌شود كه انسانها به هسته و مركز نظام سياسي نزديك شوند و خود را با او همساز سازند. او به نوعي معتقد است كه ريشه اين "يونيفرم شدن" به ذات اقتداگرايي حكومت قاجار باز مي‌گردد كه در درون ايراني‌ها نهادينه شده است.

همين دغدغه در كتاب "عقلانيت و آينده توسعه يافتگي ايران" وجود دارد: "عده اي مي خواهند تمام مردم را زاهد، برخي مي خواهند همه مردم را روشنفكر و بعضي مي‌خواهند همه را غربي كنند ... بدون اينكه متوجه باشند كه هر كدام از اين "ايسم ها" نوعي تحميل به عامه مردم است جامعه به همه نوع قشر بندي نيازمند است. يكسان سازي مردم بسيار مضر است و استقلال را از آنها سلب مي كند. آزادي يعني هر كس تعلق فرهنگي خود را بدست آورد. افكار ما با خلقياتمان سازگاري ندارد. هنرمندانه سخنراني مي كنيم افكاري كه هنوز دنياي صنعتي به دنبال تحقق آنهاست به زبان مي آوريم به جهانيان فن گفتگو مي آموزيم همه را به وحدت فرا مي خوانيم برخلاف آنچه دينمان به ما آموخته ترحم نداريم بلكه حذف و تخريب و حسادت به شدت ميان ما رواج دارد و خارج از خود به دنبال علتها و مشكلات و ريشه ها هستيم. عمده مشكل توسعه نيافتگي ايران در افكار ما نيست در شخصيت پرورش نيافته ماست."

ناتواني در ساختن سيستم و عدم توان در ايجاد "تشكل" نيز از اينرو در آثار سريع القلم مشهود است. اين موضوع در كتاب "اقتدارگرايي ايراني در عهد قاجار" و "عقلانيت و آينده توسعه يافتگي" آسيب شناسي مي‌شود و دلايل آن ذكر مي‌گردد.
سريع القلم خلقيات غير مدني ما ايرانيان را ذاتي نمي‌داند و آنرا نتيجه ساختارهاي سياسي واجتماعي و اقتصادي انباشته شده تاريخ ايران مي داند.

سريع القلم در هيچ جا مدعي نيست كه الگوهاي توسعه تمام و كمال قابل الگوبرداري است. بلكه توجه او به الگوبرداري از اصول توسعه است. او معتقد نيست كه الگوي توسعه بايد ثابت باشد بلكه معتقد به اصولي ثابت در توسعه است. توسعه در نظام فكري سريع القلم عبارت است از: بهينه سازي استفاده از نيروهاي بالقوه مادي وانساني يك جامعه.

او اصول ثابتي را براي توسعه برمي شمرد كه عباتند از:

1.توانائيهاي فكري – سازماندهي هيأت حاكمه؛ 2.توجه به علم؛ 3.نظم؛ 4.آرامش اجتماعي؛ 5.نظام قانوني؛ 6.نظام آموزشي؛ 7.بنابراين، در اجتماعي مراكز آموزشي و پژوهشي زنده اند وبا جامعه ارتباط دو طرفه دارند كه در آنها پديده توسعه جديت دارد و نوآوري، ابداع، نظريه پردازي و حركت از وضع موجود به وضع مطلوب (چه در ذهن و چه در عمل) اهميت دارد؛ و 8.فرهنگ اقتصادي.

سريع القم معتقد است كه توسعه يافتگي از دو بخش كلان تشكيل مي شود: اصول ثابت و الگوهاي مختلف به تناسب شرايط گوناگون كشورها. كشورهايي مثل آلمان، انگليس و ژاپن و... از اصول ثابت توسعه يافتگي برخوردارند مانند دولت حداقل، صنعتي شدن، توجه فراگير به علم وعقلانيت، بخش خصوصي فعال، نظام آموزشي كاربردي، نخبگان ابزاري منسجم، مردم پركار و مسئوليت پذير، دولت پاسخگو... ولي الگوهايي كه طي سالها پرورش وتكامل يافته، متفاوت است.

© 2003 Mehr News Agency .

چهارشنبه|ا|24|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 384]