سميرم؛ پنجره‌اي به سوي طبيعت

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سميرم؛ پنجره‌اي به سوي طبيعت

شهرستان سميرم در استان اصفهان بر سر راه ايلات استان چهار محال و بختياري، كهگيلويه و بويراحمد و استان فارس واقع شده است.

اين شهرستان از شمال به شهرستان شهرضا، از جنوب به استان كهگيلويه و بويراحمد، از غرب به استان چهارمحال و بختياري و از شرق به استان فارس محدود است. سميرم ناحيه كوهستاني با آب و هواي معتدل است و از مهمترين بلندي‌هاي آن، مي‌توان به رشته كوه‌هاي دينار (ستيغ دنا) در جنوب و علي جوق، سياه، بهروز، چال قفا و سودمند اشاره كرد.

سميرم از چشم‌اندازهاي طبيعي و زيبايي برخوردار است. آبشارهاي متعدد همراه با كوه‌هاي سر به فلك كشيده و جنگل‌هاي طبيعي و مصنوعي جلوه‌اي زيبا به اين شهرستان بخشيده و استراحتگاهي بديع براي آسايش بازديدكنندگان فراهم آورده است. نماي شهر سميرم پردرخت و زيبا است و چشم‌انداز كوهستاني آن سبب جلب بازديدكنندگان زيادي به اين منطقه شده است.

*وجه تسميه و پيشينه سميرم

مردم محل بر اين باورند، كه سميرم در اصل «سام آرام» بوده است. زيرا درروزگاران كهن سام نريمان، نياي رستم جهان‌پهلوان سيستاني، به دردي گرفتار مي‌شود، كه آرام نمي‌گيرد و پزشكان از درمانش در مي‌مانند تا اين كه گذرش به ناحيه سميرم مي‌افتد و به سبب آب و هواي سالم آن، دردش درمان يافته آرام مي‌شود. بدين جهت اين ناحيه را «سام آرام» خواندند، كه بعدها به سميرم تبديل شده است. بنا بر روايت ديگري اين ناحيه را سام بن ارم بنا كرده و «سام آرام» خوانده مي‌شده است كه اندك اندك به سميرم تبديل يافته است. ‏

وجود تعدادي آثار باستاني و از جمله كتيبه‌هاي ميخي حك شده بر دل كوه‌ها و سنگ‌هاي استوانه‌اي «كه به ميل معروفند و مستشرق فقيد، هرتسفلد از آنها به عنوان آثار عصر ساساني ياد كرده» كذشتة اين شهر را به دوران باستان مي‌رساند كه متأسفانه تا به حال هيچگونه كاوش باستان شناسي در اين منطقه صورت نگرفته است. وجود خطوط كوفي به جا مانده بر قبور و دل كوه‌ها حكايت از استمرار و پويايي حيات اجتماعي اين ديار در قرون نخستين اسلامي دارد.

سابقه تاريخي سميرم بر طبق تحقيقات دكتر واندنبرگ به 700 سال قبل از ميلاد مسيح بر مي‌گردد. در تحقيقاتي كه وي در دهستان كمه انجام داده آثاري از قلعه‌اي مربوط به قوم پارسوا در منطقه كشف كرد كه نشان از وجود سميرم در آن زمان دارد.

سابقه تاريخي شهرنشيني سميرم به دورة هخامنشيان بر مي‌گردد. در جنوب سميرم كشتزاري به نام كوره وجود دارد كه اكنون خرابه‌هايي از خانه‌ها و حتي حمام در آن به جا مانده است و اين دليل بر شهر بودن سميرم در آن زمان است، زيرا در دوران قبل از اسلام يكي از شاخص‌هاي شناخت شهر، حمام بوده است و دليل ديگر اطلاق نام كوره بر اين منطقه است، چرا كه هخامنشيان به شهر كوره مي‌گفتند.

از وزراي بنام عصر سلجوقيان يكي «كمال الدين علي سميرمي» كه نامش در فهرست وزراي ايراني به ثبت رسيده است و ديگري «خانعلي سميرمي» است كه آثاري مانند مسجد و حمام خانعلي به نام وي باقي مانده است. در عصر سلجوقيان از سميرم به عنوان حقوق تعاقُد شاهزادگان سلجوقي نام برده شده است، در عصر صفوي با وجود آرامش نسبي در سميرم، زمين‌هاي اين منطقه مورد خريد و فروش قرار مي‌گرفته است، البته نزديكي آن با پايتخت صفويان «اصفهان» در اين امر بي تأثير نبوده است. در دوران بعد، از جمله در عصر زنديه سميرم به علت همجواري با پايتخت زنديه «شيراز» مورد توجه بوده است، در عصر قاجار منطقه در معرض تاخت و تاز قشون حكومتي بوده و جنگ لطفعلي خان زند و خان بابا جهاني «فتحعلي شاه قاجار» در اين ناحيه انجام گرفته است.

‏‏*طبيعت سميرم

در شهرستان سميرم هر چهار فصل به رنگ ويژه خود ديده مي‌شود. بهاري صورتي به رنگ شكوفه‌هاي سيب، تابستاني سبز، پاييز زرد و زمستاني سپيد. چشم اندازهاي طبيعي اين شهر به واقع زيبا است. دشت‌هاي پرگل و آرميده در دامان كوه، منظره قلل پر برف دنا، لاله‌هاي واژگون و از همه مهمتر آبشار مشهور سميرم از جذاب‌ترين جلوه‌هاي طبيعي اين شهر به شمارمي آيند. آبشار سميرم يكي از زيباترين آبشارهاي ايران است كه در 4 كيلومتري شرق اين شهرستان واقع شده و ميعاد دوستداران طبيعت از سراسر كشور است. اين آبشار در اعماق تنگه‌اي با ديواره‌هاي سنگي و طبيعتي سرسبز خودنمايي مي‌كند. ارتفاع آبشار ابتدا بيش از70 متر بوده كه به مرور زمان بر اثر فرسايش صخره‌ها توسط آب، ‏از ارتفاع آن كاسته شده و در حال حاضر حدود 40متر است. آب آن شيرين و دائمي است و از چشمه‌هاي مزارع جوزار و چشمه عزيزخان تأمين مي‌شود.

شرايط محيطي خوب و آب و هواي مناسب سبب شده كه گياهان متنوعي در اطراف آبشار رشد و نمو كنند، به طوري كه پروفسور شينگر، گياه‌شناس معروف اتريشي در سفر خود در خرداد 1353 به اين منطقه، حفاظت از طبيعت آن را به عنوان يك اثر طبيعي ملي به سازمان محيط‌زيست توصيه كرده است.

زاگرس زيبايي‌هاي خير‌كننده‌اي دارد. شايد يكي از جالب‌ترين آن‌ها همين آبشار باشد.

اين آبشار كه آبش در دره نادر جريان مي‌يابد، عروس زيباي سلسله كوه‌هاي زاگرس است. آب و هواي اينجا در بهار و تابستان مطبوع و روح‌نواز است. همسايگي آبشار و كوه با درختان و همنوايي آن‌ها با پرندگان، درختان و جانوران در محل، چشم‌اندازي رويايي پديد آورده است كه تنها بايد به آنجا رفت و ديد.

* آبشار تقرچه

منطقه تقرچه به علت بافت طبيعي و صخره‌اي و وجود آبشارهاي فصلي و مسير رودخانه‌ها، پوشش گياهي مناسب، وجود كنده‌ها (دخمه‌هاي تاريخي و باستاني)، همچنين آثار به جا مانده از آسياب‌هاي آبي قديمي و چشم‌انداز بسيار زيباي سمت جنوب و ديده شدن قله‌هاي پوشيده از برف دنا هر گردشگري را به وجد مي‌آورد.

* آبشار بي‌بي‌سيدان

در 48كيلومتري جنوب غرب سميرم در مجاورت روستاي بي‌بي سيدان، در كنار رودخانه سميرم (كاسگان) در ورودي تنگه‌اي به نام تنگه نازي، آبشاري زيبا جلوه‌نمايي مي‌كند كه چشم‌اندازي زيبا و ديدني دارد و هر بيننده‌ را سرذوق مي‌آورد.

در نزديكي آبشار، سواحل زيباي رودخانه كاسگان، با آب ولرم، محل مناسبي را براي آب‌تني و شنا فراهم مي‌سازد.

سميرم چند آبشار ديگر نيز دارد از جمله آبشار آب‌ملخ كه در نزديكي روستاي آب‌ملخ و در فاصله 60كيلومتري شهر سميرم قرار دارد و آبشار تخت‌سليمان كه يكي ديگر از آبشارهاي رودخانه مارب است و در جنوب شهر سميرم جريان دارد.

* چشمه‌ بازرنگ

اين چشمه بين كوه كهگيلويه و سميرم (65كيلومتري جنوب غرب سميرم و جنوب شهر كمه) واقع است كه هواي سردي دارد و از برف كوه‌هاي اطراف آن سال تا سال كاسته نمي‌شود.

* كوه و چشمه چالقفا

چالقفا حدود 20 كيلومتري غرب سميرم، مكاني با صفا با درختان جنگلي تنك و پوشش گياهي متنوع است كه بيش از 2000 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و از مناطق ييلاقي بعضي از طوايف قشقايي است.

چشمه‌هاي متعددي در اين منطقه جاري است كه معروف‌ترين آن چشمه سرد است.

چالقفا قبلاً‌ يكي از مهمترين شكارگاه‌هاي سميرم بوده كه متاسفانه به علت شكار بي‌رويه حيات جانوران در آن بسيار محدود شده، ولي باز هم حيوانات وحشي مثل خرس، گرگ، شغال و حتي پلنگ در كوه‌هاي آن نواحي ديده شده است.

* چشمه ناز

يكي از زيباترين و بكرترين تفرجگاه‌هاي شهرستان سميرم و شهر ونك چشمه بزرگ 96اينچي ناز ونك است. اين نگين ارزشمند و گوهرناب در 6كيلومتري جنوب غرب شهر ونك با جاده‌اي خاكي و در 36كيلومتري شهر سميرم قرار دارد كه با جلوه‌اي ويژه كمر كوه 2000متري را به دو نيمه مساوي تقسيم مي‌كند.

كوه دالان ونك به ارتفاع 3492 متر در فاصله حدود 30كيلومتري غرب سميرم قرار دارد. شهر ونك و چشمه‌اي زيبا موسوم به چشمه ناز در دامنه‌هاي شمالي آن واقعند. آب اين چشمه پس از پيوستن به رودخانه‌اي كوچك، كمي بعد به رودخانه پرآب موسوم به آب ونك مي‌ريزد. رودخانه اخير به سمت دشت ارمند پيش مي‌رود تا در آنجا به كارون بپيوندد.

از سميرم تا روستاي ونك جاده آسفالت است. پس از عبور از روستاي قلعه قدم، گردنه گله‌وار و گردنه نخودان به ونك مي‌رسيم. براي رسيدن به چشمه ناز بايد از رودخانه عبور كنيم. در طول مسير لوله‌هايي كه آب چشمه ناز را به ونك مي‌رساند مشهود است. از ونك تا چشمه حدود سه ساعت راه است. از چشمه تا قله 5 تا 6 ساعت راه را بايد پيمود.

* غار دنگزلو

اين غار در ضلع شمال شرق كوه دنا ودر حوالي روستاي دنگزلو قرار دارد . اين روستا با بيش از 100سال قدمت از توابع بخش پادناي علياي شهرستان سميرم است و در دامنه ارتفاعات نوول قرار دارد. غار دنگزلو داراي تالارهاي بزرگ و چند تالاب كوچك است كه بايد با قايق از آن‌ها عبور كرد و يكي از منابع مهم آب منطقه پادنا به شمار مي آيد. منطقه پادنا واقع در شمال رشته كوه دنا ، بافتي روستايي و عشايري دارد و محل ييلاق طايفه فارسيمدان از ايل بزرگ قشقايي است.

‏ اين غار داراي جاذبه‌هاي فراوان از نظر قنديل‌هاي يخي (استالاگتيت و استالاگميت) است كه هنوز به طور كامل جاذبه‌هاي آن شناسايي نشده است و چنانچه همه زواياي آن شناخته شود، در حد غار عليصدر همدان مي‌توان از آن بهره‌برداري كرد.

غار دنگزلو كه از غارهاي آبي رشته كوه دنا است و در بالادست يكي از سرشاخه‌هاي رودخانه ماربر قرار دارد، داراي سه حوضچه آبي است و نخستين بار توسط چند نفر از اعضاي گروه كوهياران و با راهنمايي اهالي روستا كشف و پيمايش شد. طول اين غار حدود 1600 متر است و با توجه به جريان آب و تامين آب آن از چشمه‌هاي درون كوه داراي آب بسيار سردي است.

آب ملخ و تخت سليمان

روستاي «آب ملخ» به عنوان يكي از زيباترين جاذبه‌هاي گردشگري سميرم در فاصله 54 كيلومتري اين شهرستان واقع است.

اين روستا به علت محصور بودن بين كوه‌هاي سر به فلك كشيده در روز بيش از چند ساعت از نور خورشيد بهره‌مند نمي‌شود و به همين دليل به روستاي «نيمروز» نيز معروف است.

اين روستا در منتهي اليه دره‌اي قرار گرفته كه از كف دره، رودخانه خروشان «ماربر» مي‌گذرد و در آن طرف تنگه به رودخانه «خرسان» در كهگيلويه‌وبويراحمد مي‌ريزد.

با گذر از مسير رودخانه به سمت بالا در ناحيه كمركش كوه به مكاني مي‌رسيم كه سنگ‌هاي بسيار بزرگ جدا شده از قله كوه به طرز عجيبي در كنار يكديگر قرار گرفته و تخت و جايگاه بسيار جالبي به وجود آورده است.علاوه بر آن از دل سنگ، چشمه‌اي با آب بسيار سرد فوران مي‌كند كه دبي آن 50 ليتر در ثانيه برآورد شده است.بر اثر رسوب‌گذاري چشمه، پلي زيبا بر روي آن به وجود آمده كه بسيار زيبا است و به «تخت سليمان» معروف است.از زير تخت سليمان آبي به اندازه پنج اينچ آسياب از دل كوه بيرون مي‌آيد و آب از دل سنگ‌ها در دو طرف كوه با شفافيت هرچه تمام‌تر فوران مي‌كند و نهر ديگري از زير پل از شكاف كوه با فشار زياد بيرون مي‌ريزد كه از ديرباز اين مكان را «بهشت گمشده» ناميده‌اند.

رويش درختان زيبا در اندازه‌هاي مختلف بر روي تخت سليمان و وجود خزه‌هاي داخل آب جلوه زيبايي به آن داده است.

از روستاي آب ملخ تا معجزه (تخت سليمان) را مي‌توان در يك ساعت پياده‌ پيمود و اين پياده‌روي لذتي فراموش نشدني در ذهن و ضمير انسان برجاي مي‌گذارد.

*‌ روستاي خفر

اين روستا يكي از روستاهاي جنوبي شهرستان سميرم و در دامنه شمالي ارتفاعات قله دنا واقع است. اين روستا با فاصله تقريبي 40 كيلومتر از شهر كمه و همچنين با فاصله تقريبي 80 كيلومتر از مركز شهرستان سميرم ساخته شده است. روستاي خفر در دامنه كوه دنا و بر روي اراضي پرشيب ساخته شده و آب حاصل از ذوب برف به صورت رودخانه‌اي پرآب كه از سرچشمه‌هاي رودخانه ماربر است، از ميان آن عبور مي‌كند.روستاي خفر با جمعيتي حدود 1600 نفر در زمستان و 3000 نفر در تابستان، در ميان كوه‌هاي مرتفع رشته كوه زاگرس و در حاشيه قلل دنا واقع است. به دليل واقع شدن اين روستا در دامنه طبيعت زيباي رشته كوه دنا و آب و هواي كوهستاني منطقه، انواع گونه‌هاي گياهي و جانوري در آن ديده مي‌شود. وجود 14 قله بالاي 4000 متر (قاشمستان بلندترين قله رشته كوه دنا با ارتفاع 4435 متر در نزديكي اين روستا قرار دارد)، همچنين انواع يخچال‌هاي طبيعي، آبشارهاي متعدد و رودخانه‌هاي جاري شده از يخچال‌ها، چشم‌اندازهايي زيبا در اين روستا به وجود آورده است.

گفته مي‌شود قدمت اين روستا به دوران ساسانيان (حداقل 970 سال پيش) بازمي‌گردد و سه روايت براي نامگذاري اين روستا وجود دارد. بعضي علت نامگذاري روستا را موقعيت توپوگرافي آن مي‌دانند؛ به طوري كه نام اوليه اين روستا «خور» به معناي جاي گود بوده و اين نام به «حفر» و سپس به «خفر» تبديل شده است. روايت دوم، كلمه خفر را برگرفته از خور يا غور مي‌داند. غور يا غوري، نام قبيله يا مردمان اوليه‌اي بوده است كه در اين محل سكونت داشته‌اند.

برخي نيز اين واژه را برگرفته از گور يا گبر مي‌دانند كه معرف آييني مربوط به پيش از اسلام در منطقه است.

بيشتر مردم اين روستا در فصول بهار و تابستان به زنبورداري و باغداري مي‌پردازند. باغ‌هاي سيب در اين روستا از جاذبه‌هاي منطقه محسوب مي‌شوند. محصولات محلي و صنايع دستي نيز جذابيت‌هاي ويژه خود را دارند.

موسيقي محلي مردم خفر، موسيقي عشايري است كه تنها در جشن عروسي نواخته مي‌شود. علت اين امر وجود عشاير قشقايي از ماه ارديبهشت تا شهريور در مناطق مجاور به روستا است. لباس محلي زنان اين منطقه بسيار رنگارنگ و زيبا و شامل كلاه، روسري، پيراهن و دامن (قِر) است. مردان نيز مانند زنان لباس محلي ويژه خود شامل كلاه و شلوار را دارند.

متأسفانه پوشيدن لباس محلي بين مردم روستا رايج نيست و لباس محلي فقط در آيين‌هاي ويژه استفاده مي‌شود و جاي خود را به لباس‌هاي معمولي شهري داده است.

منطقه خفر با توجه به موقعيت مكاني خود در كوهپايه قلل دنا،‌ مكاني جذاب براي تيم‌هاي كوهنوردي و طبيعت‌گردي است. از مكان‌هاي ديدني منطقه مي‌توان به آبشار خفر، تنگه دنا آسا، غار يخي، غار كيخسرو، چشمه سيدمحمد و رودخانه‌هاي پر آب كه از دو سمت روستا عبور مي‌كنند و به رودخانه ماربُر مي‌ريزند، اشاره كرد.همچنين روستاي خفر دو امامزاده به نام‌هاي سيدمحمد و سيداحمد(ع) دارد كه زيارتگاه طوايف منطقه و مردم شهرهاي نزديك است. براي دسترسي به اين روستاي ديدني، بايد از مسير اصفهان به سمت شهرضا، و سپس سميرم حركت كرد. پس از عبور از حنا به روستاي خفر خواهيد رسيد.

مهمترين عوامل مؤثر در شكل‌گيري روستاي خفر را مي‌توان به دو عامل طبيعي و عوامل انساني تقسيم كرد. عوامل مؤثر طبيعي در شكل‌گيري اين روستا وجود خاك حاصلخيز و زمين‌هاي مرغوب كشاورزي و همچنين آب فراوان و نزديكي به منابع آب‌هاي سطحي و آب‌هاي نيمه عميق هستند. به دليل وجود چمنزارها و مراتع سرسبز و غني براي پرورش دام‌ها، زندگي كوچ‌نشيني و مبتني بر دامداري گسترش بيشتري داشته است. شرايط طبيعي ويژه منطقه براي باغداري نيز اين امكان را براي ساكنان روستا فراهم كرده كه به باغداري توجه بيشتري كنند، به ويژه اين‌كه كشت درختان سيب و توليد سيب با كيفيت عالي، نمونه بارزي از استفاده روستائيان از شرايط موجود محيط است. در اين ميان، نقش عوامل انساني به عنوان عامل رشد و گسترش اين روستا به سابقه نسبتاً طولاني اين روستا بازمي‌گردد كه بيشتر متأثر از مهاجرت ايلات طوايف قشقايي و سكونت دائمي آن‌ها در مكان فعلي روستاست.

* جامعه عشايري

يكي از ويژگي‌هاي اقتصادي سميرم، جامعه عشايري ساكن در اين شهرستان است. عشاير از ايل قشقايي هستند. توليد صنايع دستي از مهمترين محصولات عشاير است. مهمترين صنايع دستي شهر سميرم نمد و عشاير قالي و قاليچه، زيلو، جاجيم، گليم، كلاه،‌ دستكش، خورجين، پشتي و كيف است كه مواد اوليه اين صنايع پشم گوسفند، موي بز و پوست گوسفند و بز است.

بافته‌هاي داري در اين منطقه از رونق زيادي برخوردار است. اين بافته‌هاي داري بيشتر در كارگاه‌هاي خانگي و توسط زنان و دختران منطقه بافته مي‌شوند و جنبه خود مصرفي دارند. شغل عمده مردم اين منطقه كشاورزي و دامداري است.

فرآورده‌هاي كشاورزي آن شامل گندم، جو، چغندرقند، حبوب، و گياهان علوفه‌اي است و ميوه‌هاي آن، به ويژه سيب سميرم شهرت دارد. در اين منطقه پرورش گوسفند، بز، گاو، اسب و استر رواج دارد.

يکشنبه|ا|21|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]