نشست اقتصاد اسلامي در قرآن؛نظام اقتصادي اسلام به عوامل معنوي اهميت ويژه‌اي مي‏دهد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نشست اقتصاد اسلامي در قرآن؛نظام اقتصادي اسلام به عوامل معنوي اهميت ويژه‌اي مي‏دهد
نظام اقتصادي اسلام به عوامل معنوي اهميت ويژه‌اي مي‏دهد
عضو شوراي عالي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت درباره اختلاف نظام اقتصادي اسلام با غرب گفت: در نظام اقتصاد سرمايه‌داري تنها به عوامل مادي توجه مي‌شود در حالي كه در نظام اقتصادي اسلام عوامل معنوي و مجرد از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.

به گزارش خبرنگار مهر، دومين جلسه از مجموعه جلسات نظريه‌پردازي در حوزه اقتصاد اسلامي با عنوان «نظام اقتصادي از ديدگاه قرآن كريم» با موضوع «مباني فلسفي نظام اقتصادي اسلام از ديدگاه قرآن كريم» با حضور حجت‌الاسلام سيد‌حسين ميرمعزي، عضو شوراي عالي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت و عضو هيئت علمي و گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، دوشنبه 18 ارديبهشت‌ماه در خبرگزاري ايكنا برگزار شد.

ميرمعزي به تعريف نظام اقتصادي اسلامي و تبيين اجزاي آن پرداخت و گفت: نظام اقتصادي اسلامي عبارت از مجموعه‌اي از رفتارها و روابط اقتصادي در سه حوزه توليد، توزيع و مصرف است كه به صورت سازگار و هماهنگ باهم به صورت اهداف معيني مانند رشد، عدالت، امنيت اقتصادي هماهنگ مي‌شوند. اين الگوهاي رفتاري و روابط كه از اقشارمردم و دولت سر مي‌زند، اگر مبتني بر مباني فلسفي و مكتبي اسلامي باشد و در چارچوب اخلاق و فقه اجرا‌ شوند "نظام اقتصادي اسلام" و اگر بر مباني فلسفي غربي مبتني شوند "نظام اقتصاد غربي" گفته مي‎شوند.

وي افزود: براي مطالعه اين دو نظام، بايد ريشه‏ها و مباني فلسفي‏اش را بشناسيم و تفاوت مباني اقتصاد اسلامي را با نظام‌هاي اقتصاد سرمايه‌داري تبيين كنيم.

عضو هيئت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي تصريح كرد: مباني فلسفي به دو دسته جهان‌بيني و معرفت‌شناسي تقسيم مي‌شوند. جهان‌بيني مشتمل بر چهار سرفصل اصلي خداشناسي، جهان‌شناسي، انسان‌شناسي و جامعه‌شناسي است. نوع برداشت و طرز تفكري كه يك مكتب درباره جهان و هستي ‌دارد، زيرساز و تكيه‌گاه فكري آن مكتب به شمار مي‌آيد، به اين زيرساز و تكيه‌گاه جهان‌بيني گفته مي‌شود. جهان‌بيني در حقيقت نوع نگاه يك مكتب به هستي است كه شامل خدا، جهان، انسان و جامعه است و ارتباط آنها را باهم بررسي مي كند.

حجت الاسلام ميرمعزي تأكيد كرد: بحث معرفت‌شناسي شاخه‌اي از فلسفه است كه به بررسي ماهيت و حدود معرفت، پيش‌فرض‌ها و مباني معرفت مي‎پردازد. چيستي معرفت و چگونگي حاصل شدن آن، ابزارهاي حصول معرفت، اعتبار اين ابزارها، ملاك صحت و سقم معرفت و اين‌گونه بحث‌ها در مباني معرفت‌شناسي مورد مطالعه قرار مي‌گيرند.

وي گفت: خداوند در قرون وسطي خيراعلا و علت العلل و مدبر جهان به شمار مي‎رفت. غربيان به خالقيت خدا ايمان داشتند. اما با بحث‌هاي علمي گاليله و بعد نيوتن به "دئيسم" منجر شد؛ يعني بر اساس آن خداوند يك ساعت‌ساز لاهوتي و معمار بازنشسته قلمداد شد. به عقيده دئيسم خداوند در خلقت هستي مؤثر است، ولي در بقاي آن دخالتي ندارد. مانند ساعت سازي كه پس از كوك كردن اجزاي ساعت ديگر در كار كردن ساعت دخالت ندارد معتقدند خداوند هم بر اساس نظمهايي كه در نهاد انسان و اشيا گذاشته به كار هستي ادامه داده است. كم‌كم اينها از اين هم دورتر‌شدند و نافي و منكر خدا مانند سوسياليست‌ها و يا لاادري شدند. مانند هيوم و شاگرداقتصاد دانش آدام اسميت كه پدر اقتصاد ليبرال سرمايه‌داري است در همين فضاي فلسفي رشد مي‌كنند.

عضو شوراي عالي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت صفات الهي را صفات ذات و فعل عنوان كرد وگفت: براي صفات ذات الهي بايد سراغ صفات فعل الهي رفت. صفات فعل خداوندهم به 60 صفت در قرآن اشاره شده صفاتي كه بيشتربه نظام اقتصادي اسلام مرتبط مي‏شوند. صفاتي كه رابطه خداوند و جهان هستي را بيان مي‌كنند و صفاتي كه رابطه خداوند با انسان و جامعه انساني را بيان مي‌كنند.

عضو هيئت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي بعضي از اين صفات را اينگونه برشمرد: خالق،اينكه خداوند خالق تمام هستي است. حي،خداوند محي محيا است. ملك،خداوند سلطان، پادشاه و ربّ است. حافظ، خداوند مراقب و نگاهدارنده همه موجودات است اينكه اگر لحظه‏اي عنايتش را از هستي برگيرد جهان فنا مي‎شود. محيط، قيوم، كمال و هادي اينكه خداوند انسان را به سمت سعادت هدايت مي‏كند. فعال مايشاء، عادل، ولي و هادي و رزاق اينكه خداوند به هركسي كه بخواهد رزق مي‏رساند و روزي مي‏دهد،

وي درمورد عدالت در نظام اقتصادي اسلام و غرب اذعان داشت: نخستين هدف نظام‌ سرمايه‌داري رشد وتوسعه و هدف دوم آن عدالت با مفهوم خاص آن است؛ حال آن‌كه در نظام اقتصادي اسلام هدف نخست عدالت و هدف دوم رشد است. در واقع رشد براي عدالت است. هدف اصلي نظام اقتصاد اسلامي عدالت اجتماعي است كه جامعه را به سمت سعادت هدايت مي‏كند. وي به ابعاد مختلف عدالت در قرآن كريم پرداخت. از قوه به فعل رسيدن استعدادهاي نهفته انسان را عدالت اسلامي دانست و گفت سه نوع عدالت در قرآن آمده است. يكي اينكه خداوند جهان خلقت را موزون آفريده است يعني هرچيزي را درجاي خود قرار داده و هيچ تضاد و عيبي در آفرينش نيست. دوم اينكه افاضه وجود بر اساس شايستگي‎هاي انسان‏هاست. سوم اينكه خداوند در جزا و پاداش عادلانه عمل مي‏‎كند يعني در روز قيامت به هيچ نفسي ظلم نمي‎كند.

ميرمعزي تصريح كرد: نگاه دئيسم نگاه تازه‌اي به خداوند نيست؛ يهوديان انطور كه در قرآن نيزآمده مي‎گفتند دستهاي خدا بسته است ولي ازنظر قرآن خداوند آفرينننده و مالك جهان است؛ و رب ياپرورش دهنده و نگه‌ دارنده آن نيز است. او به همه ذرات هستي احاطه علمي و وجودي دارد و برپا دارنده همه چيز است. خداوند علت ايجاد و بقاي جهان است. هدايت تكويني همه موجودات و هدايت تشريعي انسان به دست اوست. او روزي آفريده‌ها را به وسيله اسباب مادي و غير مادي تدبير مي‌كند. اين تصوير از خداوند با تصوري كه خداوند نمي‎تواند كاري بكند، به كلي تفاوت دارد.

عضو شوراي عالي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت ادامه داد: يكي از آثار مهم اين اختلاف آن است كه در نظام اقتصاد سرمايه‌داري تنها به عوامل مادي توجه مي‌شود در حالي كه در نظام اقتصادي اسلام عوامل معنوي و مجرد از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. اينكه در روايات ما آمده تقوا وصدقه، صله رحم و نماز شب فقر را ازبين مي‎برد. خداوند از جايي كه كسي حسابش را نمي‎كرد به مؤمن روزي مي‎رساند و از بن بست‏هاي زندگي او را خارج مي‎كند.

وي يادآورشد: براي نمونه شيخ رجبعلي خياط عارف بزرگ در پي، بي رونق شدن يكي از رستورانهاي بازار به صاحبش گفت تو گناهي كرده‏اي كه روزيت بسته شده است و آن مالك گفت فقيري را از خوردن غذا رد كردم . رجبعلي گفت رضايت او را جلب كن، صاحب رستوران پس از جسنجوي زياد آن فقير را پيدا كرده و با دادن پول زيادي به او رضايت او را جلب مي‎‏كند و اينچنين در روزيش گشايش حاصل مي‏شود. اينها و مسائلي مانند نماز باران كه از سوي ائمه و مراجع ما خوانده شده كه باعث نزول باران و رفع خشكسالي شده‏اند بانظام مادي اقتصادي غرب قابل تبيين نيست. اينكه در روايات ما آمده تقوا صدقه، صله رحم و نماز شب فقر را ازبين مي‎برد.

© 2003 Mehr News Agency .

دوشنبه|ا|18|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]