بررسي آثار قرآني در گفت وگو با حجت الاسلام دكترمودب رئيس انجمن قرآن پژوهي حوزه علميه قمافق‌هاي روشن فراروي توليد كتاب‌هاي قرآني

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: بررسي آثار قرآني در گفت وگو با حجت الاسلام دكترمودب رئيس انجمن قرآن پژوهي حوزه علميه قمافق‌هاي روشن فراروي توليد كتاب‌هاي قرآني
در عرصه كتاب هاي ديني، آثار و پژوهش هاي قرآني جايگاه ممتازي دارد به ويژه در يكي دو دهه اخير كه فعاليت هاي قرآني رونق گرفته و نظام به طور جدي در پي گسترش فرهنگ و فعاليت هاي قرآني است. به مناسبت برپايي بيست و پنجمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران، در گفت وگويي با حجت الاسلام دكترسيدرضا مودب، معاون پژوهشي دانشگاه قم و رئيس انجمن قرآن پژوهي حوزه علميه قم، به بررسي آثار قرآني پرداختيم و وضعيت توليد كتاب هاي قرآني و سمت و سوي آن را جويا شديم. وي از توجه گسترده به مباني و قواعد تفسير طي سال هاي اخير سخن گفت و خواستار توجه بيشتر به تفسيرهاي ميان رشته اي شد.

اين روزها نمايشگاه بين المللي كتاب تهران در حال برگزاري است كه در آن تازه ترين كتاب هاي منتشر شده به مخاطبان و دوستداران كتاب عرضه مي شود. به عنوان اولين سوال بفرماييد، در سالي كه گذشت در زمينه پژوهش هاي قرآني چه روندي طي شد و چه كتاب هاي تازه اي در اين زمينه به چاپ رسيد؟

به نظرم در سال گذشته كارهاي خوبي در زمينه قرآن انجام شد. به ويژه در زمينه مباني تفسير طي چند سال اخير ما كارهاي خوبي انجام داديم. مباني تفسيري هم متفاوت است، ممكن است كلامي باشد يا سياسي، علمي و ... كه اين جهت گيري ها نشان مي دهد خيلي از محققان و مفسران ما تمايل دارند به سوي تفاسير تخصصي و بين رشته اي حركت كنند كه نياز فعلي جامعه ما نيز است. در تعدادي از كتاب هاي قرآني هم به بررسي تفاسير تطبيقي شيعه و اهل سنت پرداخته شده است. اين تفاسير تطبيقي بررسي آراي تفسيري شيعه و معتزله را نيز در بر مي گيرد كه معتزله مباني عقل گرايي دارد و در شيعه هم به اين مباني توجه شده است، مثل تفسير كشاف. البته تطبيق بين تفاسير شيعه و اشاعره هم وجود دارد.

در زمينه علوم قرآني ما تا چه اندازه آثار توليدي داشته ايم؟

در اين مدت كتاب هايي نوشته شده است مثل كتاب «جريان شناسي تفاسير فقهي» كه گرايش تفسيرهاي فقهي را بررسي و تحليل مي كند. در حوزه زبان قرآن هم كتاب هايي در حال چاپ و انتشار است؛ مثل كتاب دكترسعيدي روشن و كتاب آقاي قائمي نيا كه اين كتاب ها بيشتر حوزه زبان شناسي را در بر مي گيرد البته مي توان آن ها را در حوزه مباني تفسير هم تقسيم بندي كرد.

كتابي از من با عنوان «مباني تفسير قرآن» منتشر شده كه دانشگاه قم چند بار آن را تجديدچاپ كرده است و موضوع آن هم بحث هاي زبان شناسي قرآن است. كتاب «منطق تفسير۳» كه در ادامه منطق تفسير ۱ و ۲ نوشته شده است، هم در حوزه زبان شناسي جا مي گيرد. آقاي فاكرميبدي كتابي تحت عنوان «قواعدالتفسير» نوشته است كه در زمره مباني قرآن جاي مي گيرد. به نظر مي رسد مطالعات مباني و قواعد تفسير در حال رشد است البته لازم است نسبت به مباني مثل حجيت ظهور، زبان قرآن، سلامت قرآن از تحريف، منابع تفسيري و... پژوهش هاي گسترده تري انجام و كتاب هاي بيشتري نوشته شود.

آيا توليدات ما به ويژه در بحث مباني قرآن به حدي رسيده است كه بتوان گفت ما به يك روش تفسيري نوين دست يافته ايم؟

اصولا مباني تعيين كننده روش هاست، وقتي اين كتاب ها نوشته مي شود، نتيجه آن دست يافتن به روش هاي تفسيري است و در دهه اخير كه در كشور ما كتاب هاي مربوط به مباني تفسير زياد نوشته شده، روش هاي تفسيري هم تحت تاثير قرار گرفته است. به همين دليل ما شاهديم كه روش ها آرام آرام در حال تفكيك شدن است. وقتي مباني عميق تر مي شود، در نهايت در روش ها تاثير مي گذارد و اين در نوع استفاده از آيات قرآن نيز تاثيرگذار است؛ به عنوان مثال در آيات ولايت و اكمال و ... مفسران شيعه به نتايجي مي رسند كه با نتايج و برداشت هاي مفسران اهل تسنن كاملا متفاوت است. به همين دليل هر چه مباني و روش ها دقيق تر و عميق تر شود، ديدگاه هاي مفسران قرآن به هم نزديك تر مي شود.

تفاوت تفاسير پس از انقلاب با قبل از آن در اين است كه اين تفاسير مي كوشند نيازهاي جامعه و حكومت اسلامي را هم برطرف كنند اما به نظر مي رسد با همه پيشرفت هايي كه در اين زمينه داشته ايم باز هم نتوانسته ايم ارتباط كاملي بين جامعه و قرآن برقرار كنيم.

اتفاقا به نظر من تا حدودي اين اتفاق افتاده است چون همين كتاب هايي كه نوشته شده، در سياست گذاري نظام اسلامي تاثير داشته است. اخيرا در دانشگاه قم پژوهشگاه دين و سياست راه اندازي شده است كه مطالعات تخصصي در اين زمينه انجام مي دهد تا ديدگاه ها و مطالعات محققاني از قم به مجمع تشخيص مصلحت كه به مقام معظم رهبري هم مشاوره مي دهد، منتقل شود. خيلي ازپژوهش ها هم در پژوهشكده دين و مديريت كه زيرمجموعه معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري است، انجام مي شود. يكي از اعضاي انجمن قرآن مسئوليت اين پژوهشكده را برعهده دارد. خروجي مطالعات چنين فضاهايي در اختيار بدنه مديريتي كشور قرار مي گيرد. اما سرعت انتقال اين مطالعات به بدنه حاكميت بايد به مراتب بيشتر باشد و ما اين تاثيرات را بايد زودتر ببينيم.

نتيجه همه كارهاي ما در حوزه مطالعات علوم قرآني، نوشتن تفسير قرآن است، آيا پس از تفسير الميزان كه توسط علامه طباطبايي نوشته شد و تفاسير ديگري مثل نمونه، فرقان و ... تفسير برجسته ديگري درباره قرآن در سال هاي اخير نوشته شده است؟

براي عموم مردم تفاسيري مثل تفسير نور، روشن، نمونه و ... نوشته شده است. در حوزه تفاسير تخصصي كه فراتر از تفاسير عمومي است. پس از تفسير الميزان كه سال ها پيش توسط علامه طباطبايي نوشته شد به نظر من تفسير تسنيم آيت ا... جوادي آملي كه در سال هاي اخير نوشته شده، تفسير بسيار خوبي است. ايشان تمام كارهايشان را كنار گذاشته اند تا نگارش تفسير قرآن خود را به پايان برسانند. قرار است در بيش از ۶۰جلد منتشر شود و تا الان بيش از ۲۰جلد آن منتشر شده است. اين تفسير واقعا خدمت بزرگي به قرآن است اصلا وجود آيت ا... جوادي آملي در قم امتياز بزرگي براي اين شهر به لحاظ تفسير قرآن است. به نظرم ايشان مسير علامه طباطبايي را در تفسير ادامه مي دهند.

وضعيت علوم قرآني در دانشگاه ها چگونه است شما كه در دانشگاه هم مسئوليت داريد و تدريس مي كنيد مي دانيد كه ما در گذشته بيشتر به آثار مستشرقان متكي بوديم. وضعيت فعلي ما چگونه است؟

نه اين طور نيست در دهه اخير به كوشش مرحوم آيت ا... معرفت و شاگردان ايشان در زمينه علوم قرآني خيلي كار شده است و الان هم كار مي شود، پيش بيني شده است در دانشگاه ها يك پژوهشكده مطالعات قرآني با كمك جهاد دانشگاهي راه اندازي شود كه اين فعاليت ها مي تواند پشتوانه هاي لازم را براي مطالعات قرآني فراهم كند. انجمن قرآن پژوهي كه در حوزه علميه قم راه اندازي شده است و من افتخار مسئوليت آن را دارم هم كارهاي جدي در زمينه قرآن انجام مي دهد.

سهم حوزه و دانشگاه در فعاليت هاي قرآني چه اندازه است؟

دانشگاه ها سهم داشتند مثلا دكتر سيد محمد باقر حجتي در دانشگاه تهران كارهاي خوبي درباره قرآن انجام دادند. توسعه رشته هاي علوم قرآني در دانشگاه ها توسعه خوبي بوده است تا جايي كه دانشگاهي مستقل تحت عنوان دانشگاه علوم و معارف قرآن زيرنظر اوقاف تاسيس شده كه شعبه هاي مختلفي هم در كشور دارد. اما اصلي ترين و مهم ترين فعاليت قرآني در حوزه قم انجام شده و مي شود. مرحوم آيت ا... معرفت خدمات بسياري در قم و مشهد انجام داد و شاگردان بسياري را تربيت كرد كه بنده و پژوهشگران فعلي قرآن مثل آقاي بهجت پور، رضايي اصفهاني، نصيري، همه شاگردان ايشان بوديم. اين شاگردان پس از آيت ا... معرفت راه ايشان را ادامه دادند. به هر حال حوزه هاي علميه متولي اصلي فعاليت هاي قرآني در كشورند و از گذشته تاكنون پايگاه اصلي فعاليت هاي قرآني به ويژه در حوزه تفسير و ترجمه حوزه بوده است. ما از حوزه هاي قم و مشهد انتظار داريم كه اين رسالت را به دوش بكشند.

از نظر شما عرصه هاي مغفول مانده فعاليت هاي قرآني در كشور چيست؟

به نظرم حوزه تفسيرهاي ميان رشته اي نيازمند حمايت و مديريت بيشتري است. در زمينه ترجمه هم بايد كارهاي جدي انجام شود نه ترجمه هاي تحت اللفظي بلكه ترجمه هاي تفسيري كه به نوعي تفسير ساده و موجز است. مطالعات تطبيقي بين قرآن و حديث هم بايد جدي گرفته شود.

معاون پژوهشي دانشگاه قم: لوازم و زمينه‌هاي اسلامي شدن علوم انساني فراهم نشده است

رئيس انجمن قرآن پژوهي حوزه علميه قم در گفت وگو با خراسان از فراهم نشدن زمينه ها و لوازم اسلامي شدن علوم انساني سخن گفت. وي در پاسخ به اين سوال كه آيا در پي تاكيدات مقام معظم رهبري مبني بر قرآني شدن مباني علوم انساني اقداماتي انجام شده است يا نه اظهار داشت: كارهايي شده است اما بايد دانست اين يك روند است. تحقق اين امر خيلي سخت است زيرا حوزه علوم انساني بسيار گسترده است و بيشترين دانشجويان كشور را هم دانشجويان علوم انساني تشكيل مي دهند. تعبيري كه آيت ا... جوادي آملي درباره اسلامي شدن علوم انساني به كار مي برند اين است كه اين كار شبيه دفاع مقدس است يعني همه كشور بايد بسيج شوند. اسلامي شدن علوم انساني به سرمايه گذاري هاي كلان نياز دارد، به كار علمي متخصصان هر رشته نياز دارد و ... كه تاكنون اين لوازم و زمينه ها فراهم نشده است. همان طور كه زمان جنگ امام (ره) فرمودند مسئله اصلي كشور فعلا جنگ است ما هم در اين حوزه اگر مي خواهيم به نتيجه برسيم بايد اسلامي شدن علوم انساني به مسئله اول و مهم كشور تبديل شود، به خصوص اين كه اين مسئله فرهنگي است.

يکشنبه|ا|17|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 120]