واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > اعلمی فریمان، هادی - در 1990 فیدل سرسخت به دانشجویان کوبایی گفت: «حتی اگر کسی به من بگوید 98 درصد از مردم انقلاب را باور ندارند، من بازهم به مبارزه ادامه میدادم.» حالا به نظر میرسد تاریخ ناگزیر و تحولات اجتنابناپذیر نظام سیاسی کوبا را به سمت و سوی جدیدی هدایت میکند، اراده جبری با ماهیتی که خارج از توان تصمیمسازیهای حزبی است. در 1990 فیدل سرسخت به دانشجویان کوبایی گفت: «حتی اگر کسی به من بگوید 98 درصد از مردم انقلاب را باور ندارند، من بازهم به مبارزه ادامه میدادم.» حالا به نظر میرسد تاریخ ناگزیر و تحولات اجتنابناپذیر نظام سیاسی کوبا را به سمت و سوی جدیدی هدایت میکند، اراده جبری با ماهیتی که خارج از توان تصمیمسازیهای حزبی است. آنچه را که فیدل از سوسیالیسم و گذار به کمونیسم و طبقه پرولتاریا درک کرد، عریانترین و افراطیترین تفسیری از نظرات مارکس است که البته هیچ انطباقی هم با آن ندارد و تنها چند کشور معدود مثل کوبا یا کرهشمالی آن را در عمل اجرا کردند. البته مهمترین متغیری که تاریخ معاصر کوبا را به سمت فعلی هدایت کرد، بدون شک نقش ایالات متحده بود که در پرتو آن فیدل را به سمت رادیکالیزه کردن جامعه و سیاست کشور پیش راند، او را وابسته به اردوگاه سوسیالیسم شرقی کرد و فیدل در تعارض مستقیم با عملیاتهای مختلف براندازانه سوسیالیسم را تنها جایگاه و مفر ممکن برای استمرار حکمرانی خود یافت. در کارنامه انقلاب و کاستروئیسم همواره موفقیتهای بزرگ در زمینه آموزش همگانی و محو بیسوادی و خدمات بهداشتی و درمانی زبانزد افکار عمومی جهان است. اما اکنون به نظر میرسد ادامه برنامههای سوسیالیستی جامعه داخلی کوبا را دچار فرسایش جدی کرده است و رائول کاسترو اکنون در پی تجدیدنظر در ساختاری است که خود در آن پرورش یافته است. در ابتدای امر شاید خبر روند تعدیل 500 هزار نیروی دولتی که از یک سال گذشته مطرح بوده در جزیرهیی کوچک از حیث این همه تعداد نیروی دولتی تعجببرانگیز باشد، اما در نظام اقتصادی کوبا که 95 درصد فعالیتهای این کشور دولتی و متمرکز است، این عادیترین تحول ممکنی است که میتوانست در نهایت انجام شود. دولتی بودن، نوعی تعارض مستقیم با اندیشه سوسیالیسم و ویژگیهای آن است؛ چون اساسا خود دولت مانع وجود جامعه بیطبقه پرولتاریاست و آمار 95 درصدی نیروهای دولتی به معنای آن است که کسب و کار اکثریت مردم از ابتداییترین مشاغل از امور خدماتی پیشپا افتاده تا مالکیت فروشگاهها در دست دولتی حجیم و فربه است؛ یعنی یک بروکراسی سراسری و گسترده. تصور وضع این جامعه برای دیگر کشورها دشوار است که ماهانه 20 دلار به شهروند پرداخت شود، یارانه سنگینی در قبال تحصیل، خدمات بهداشتی، مسکن، غذا و حمل و نقل پرداخت شود، اما احساس مالکیت از انسانها سلب شود و آدمها به ابزاری برای پیشبرد گذار به کمونیسم نگریسته شوند. سیستم سیاسی کوبا همواره با گریز از ایالات متحده به دنبال یافتن شرکای مختلف از مسکو تا پکن و کاراکاس بوده، اما این تلاشها به علاوه مدل کمونیسم از نوع سوم و طبقه پرولتاریا در عمل به کارکردهای اضافهباری برای سیستم سیاسی تبدیل شده است که اکنون سخن از تجدیدنظر در آن میرود. کارشناسان موسسات پژوهشی و وزارت خارجه ایالات متحده سالهاست که سناریوهای متعدد و متنوعی برای پس از دوره کاستروئیسم تدوین میکنند، اما حالا به نظر میرسد دولت کوبا از فشار ناشی از اقتصادی ناکارآمد به دنبال اصلاحاتی است که ابتداییترین حقوق کوباییها را لااقل در زمینه مالکیت کسب و کار به خودشان باز گرداند. در تحولات جاری آنچه واضح است اکنون کوبا به سوی پذیرش تفسیر حداقلی از سوسیالیسم به پیش میرود و سرنوشت کشور بستگی به همین اصلاحات به علاوه چگونگی کمک سایر کشورها خواهد داشت. گفتار معروفی هست که میگوید آغاز اصلاحات در نظامهای بستهیی مانند دولتهای کمونیستی، معمولا سقوط آن را درپی دارد. براین مبناست که روندهای تعدیل ساختاری دولت مرتب به تاخیر میافتد؛ زیرا اکنون روند میزان تطبیق نظام سیاسی کوبا با اصلاحات پیشرو و واکنش نخبگان قدیمی حزب در مواجهه با نسل جوان سوسیالیستها چندان مشخص نیست، اگرچه تمایل به اصلاحات جدید با پیرتر شدن فیدل بیشتر احساس میشود، اما نظر آرتور دموسلاوسکی روزنامهنگار لهستانی قابل تاملتر از دیگر ارزیابیهاست که مینویسد: «کوبا ممکن است دچار همان سرنوشتی شود که گریبان جمهوریهای سابق شوروی را گرفت؛ یعنی ایجاد پیوند میان نخبگان سیاسی و مافیای برآمده از حزب سابق، حالا اگر به اینها سرمایههای بورس باز و بخشهای گسترده فقر و احساس عدم امنیت و بیثباتی را هم اضافه کنیم، سناریوی تاریکی از کوبای بعد از کاسترو به دست میآوریم».
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 476]