واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا ، امام جعفر صادق (ع) كه ششمين امام شيعيان و لقب مشهورش «صادق» است داراي لقبهاي ديگري از آن جمله صابر، طاهر، و فاضل مي باشد . اما چون فقيهان و محدثان معاصر او كه شيعه وي هم نبوده اند، آن حضرت را به درستي حديث و راستگويي در نقل روايت بدين لقب ستوده اند، پيامبر اكرم ( ص ) در خصوص انتخاب نام و لقب امام ششم فرموده است: وقتي كه فرزندم جعفر متولد شد نام اورا صادق بگذاريد زيرا فرزند پنجمش جعفراست وادعاي امامت مي كند و او در نظر خداوند جعفر كذاب است . دوران امامت آن امام 34 سال بوده كه با اواخر حكومت امويان واوايل حكومت عباسيان مصادف شد و آن حضرت با پنج تن از خلفاي بني اميه - هشام بن عبدالملي ، وليد بن يزيد بن عبدالملي ، يزيد بن وليد بن عبدالملي ، ابراهيم بن وليد و مروان بن محمد ملقب به حمار و دو تن از خلفاي بني عباس ابوالعباس ( عبدالله بن محمد ) معروف به سفاح و ابوجعفر معروف به منصور دوانيقي معاصر بود. زندگاني امام در دوره امام سجاد و امام باقر ( ع) كه در اين دوره امام صادق ( ع) از علم و تقوي و كمال و فضيلت آنان در حد كافي بهره مند شد . در دوره امام صادق (ع) فرصت مناسبي بوجود آمده ، كه استفاده نمود و مكتب جعفري را به تكامل رساند . در اين مدت ، چهار هزار دانشمند تحويل جامعه داد و علوم و فنون بسياري را به جامعه اسلامي ارزاني داشت . در هشت سال آخر عمر امام صادق ( ع ) ، امام بسيار تحت فشار و اختناق حكومت منصور عباسي قرار داشت . در اين دوره امام دائما تحت نظر بود و مكتب جعفري عملا تعطيل گرديد. عصر امام صادق ( ع ) يكي از طوفاني ترين ادوار تاريخ اسلام است كه از يك سو اغتشاشها و انقلابهاي پياپي گروههاي مختلف ، بويژه از طرف خونخواهان امام حسين ( ع ) رخ مي داد ، كه انقلاب ابو سلمه در كوفه و ابو مسلم در خراسان و ايران از مهمترين آنها بوده است . همين انقلاب سرانجام حكومت شوم بني اميه را برانداخت و مردم را از يوغ ستم و بيدادشان رها ساخت . ليكن سرانجام بني عباس با تردستي و توطئه ، بناحق از انقلاب بهره گرفته و حكومت و خلافت را تصاحب كردند . دوره انتقال حكومت هزار ماهه بني اميه به بني عباس طوفاني ترين و پر هرج و مرج ترين دوراني بود كه زندگي امام صادق ( ع ) را فراگرفته بود . از ديگر سو عصر آن حضرت ، عصر برخورد مكتبها و ايده ئولوژيها و عصر تضاد افكار فلسفي و كلامي مختلف بود ، كه از برخورد ملتهاي اسلام با مردم كشورهاي فتح شده و نيز روابط مراكز اسلامي با دنياي خارج ، به وجود آمده و در مسلمانان نيز شور و هيجاني براي فهميدن و پژوهش پديد آورده بود . عصري كه كوچكترين كم كاري يا عدم بيداري و تحرك پاسدار راستين اسلام ، يعني امام ( ع ) ، موجب نابودي دين و پوسيدگي تعليمات حيات بخش اسلام ، هم از درون و هم از بيرون مي شد . در اين زمان بود كه امام ( ع ) دشواري فراوان در پيش و مسؤوليت عظيم بر دوش داشت . پيشواي ششم در گير و دار چنين بحراني مي بايست از يك سو به فكر نجات افكار توده مسلمان از الحاد و بي ديني و كفر و نيز مانع انحراف اصول و معارف اسلامي از مسير راستين باشد ، و از توجيهات غلط و وارونه دستورات دين به وسيله خلفاي وقت جلوگيري مي كرد . علاوه بر اين ، با نقشه اي دقيق و ماهرانه ، شيعه را از اضمحلال و نابودي برهاند ، شيعه اي كه در خفقان و شكنجه حكومت پيشين ، آخرين رمقها را مي گذراند ، و آخرين نفرات خويش را قرباني مي داد ، و رجال و مردان با ارزش شيعه يا مخفي بودند ، و يا در كر و فر و زرق و برق حكومت غاصب ستمگر ذوب شده بودند ، و جرأت ابراز شخصيت نداشتند ، حكومت جديد هم در كشتار و بي عدالتي دست كمي از آنها نداشت و وضع به حدي خفقان آور و ناگوار و خطرناك بود كه همگي ياران امام ( ع ) را در معرض خطر مرگ قرار مي داد ، چنانكه زبده هايشان جزو ليست سياه مرگ بودند . جابر جعفي يكي از ياران ويژه امام است كه از طرف آن حضرت براي انجام دادن امري به سوي كوفه مي رفت . در بين راه قاصد تيز پاي امام به او رسيد و گفت : امام ( ع ) مي گويد : خودت را به ديوانگي بزن ، همين دستور او را از مرگ نجات داد و حاكم كوفه كه فرمان محرمانه ترور را از طرف خليفه داشت از قتلش به خاطر ديوانگي منصرف شد . آري ، شيعه مي رفت كه نابود شود ، يعني اسلام راستين به رنگ خلفا درآيد ، و به صورت اسلام بني اميه اي يا بني عباسي خودنمايي كند . در چنين شرايط دشواري ، امام دامن همت به كمر زد و به احيا و بازسازي معارف اسلامي پرداخت و مكتب علمي عظيمي به وجود آورد كه محصول و بازده آن ، چهار هزار شاگرد متخصص ( همانند هشام ، محمد بن مسلم و ... ) در رشته هاي گوناگون علوم بودند ، و اينان در سراسر كشور پهناور اسلامي آن روز پخش شدند . هر يك از اينان از طرفي خود ، بازگوكننده منطق امام كه همان منطق اسلام است و پاسدار ميراث ديني و علمي و نگهدارنده تشيع راستين بودند ، و از طرف ديگر مدافع و مانع نفوذ افكار ضد اسلامي و ويرانگر در ميان مسلمانان نيز بودند . تأسيس چنين مكتب فكري و اين سان نوسازي و احياگري تعليمات اسلامي ، سبب شد كه امام صادق ( ع ) به عنوان رئيس مذهب جعفري ( تشيع ) مشهور گردد . ليكن طولي نكشيد كه بني عباس پس از تحكيم پايه هاي حكومت و نفوذ خود ، همان شيوه ستم و فشار بني اميه را پيش گرفتند و حتي از آنان هم گوي سبقت را ربودند . امام صادق ( ع ) كه همواره مبارزي نستوه و خستگي ناپذير و انقلابيي بنيادي در ميدان فكر و عمل بوده ، كاري كه امام حسين ( ع ) به صورت قيام خونين انجام داد ، وي قيام خود را در لباس تدريس و تأسيس مكتب و انسان سازي انجام داد و جهادي راستين كرد . اختلافات سياسي بين امويان و عباسيان و تقسيم شدن اسلام به فرقه هاي مختلف و ظهور عقايد مادي و نفوذ فلسفه يونان در كشورهاي اسلامي ، موجب پيدايش يك نهضت علمي گرديد . نهضتي كه پايه هاي آن بر حقايق مسلم استوار بود . چنين نهضتي لازم بود ، تا هم حقايق ديني را از ميان خرافات و موهومات و احاديث جعلي بيرون كشد و هم در برابر زنديقها و ماديها با نيروي منطق و قدرت استدلال مقاومت كند و آراي سست آنها را محكوم سازد . گفتگوهاي علمي و مناظرات آن حضرت با افراد دهري و مادي مانند ابن ابي العوجاء و ابو شاكر ديصاني و حتي ابن مقفع معروف است . به وجود آمدن چنين نهضت علمي در محيط آشفته و تاريك آن عصر ، كار هر كسي نبود ، فقط كسي شايسته اين مقام بزرگ بود كه مأموريت الهي داشته باشد و از جانب خداوند پشتيباني شود ، تا بتواند به نيروي الهام و پاكي نفس و تقوا وجود خود را به مبدأ غيب ارتباط دهد ، حقايق علمي را از درياي بيكران علم الهي به دست آورد ، و در دسترس استفاده گوهرشناسان حقيقت قرار دهد . تنها وجود گرامي حضرت صادق ( ع ) مي توانست چنين مقامي داشته باشد ، تنها امام صادق ( ع ) بود كه با كناره گيري از سياست و جنجالهاي سياسي از آغاز امامت در نشر معارف اسلام و گسترش قوانين و احاديث راستين دين مبين و تبليغ احكام و تعليم و تربيت مسلمانان كمر همت بر ميان بست . زمان امام صادق ( ع ) در حقيقت عصر طلايي دانش و ترويج احكام و تربيت شاگرداني بود كه هر يك مشعل نوراني علم را به گوشه و كنار بردند و در خودشناسي و خداشناسي مانند استاد بزرگ و امام بزرگوار خود در هدايت مردم كوشيدند . در همين دوران درخشان - در برابر فلسفه يونان - كلام و حكمت اسلامي رشد كرد و فلاسفه و حكماي بزرگي در اسلام پرورش يافتند . همزمان با نهضت علمي و پيشرفت دانش بوسيله حضرت صادق ( ع ) در مدينه ، منصور خليفه عباسي كه از راه كينه و حسد ، به فكر ايجاد مكتب ديگري افتاد كه هم بتواند در برابر مكتب جعفري استقلال علمي داشته باشد و هم مردم را سرگرم نمايد و از خوشه چيني از محضر امام ( ع ) بازدارد . بدين جهت منصور مدرسه اي در محله كرخ بغداد تأسيس نمود . منصور در اين مدرسه از وجود ابو حنيفه در مسائل فقهي استفاده نمود و كتب علمي و فلسفي را هم دستور داد از هند و يونان آوردند و ترجمه نمودند ، و نيز مالك را - كه رئيس فرقه مالكي است - بر مسند فقه نشاند ، ولي اين مكتبها نتوانستند وظيفه ارشاد خود را چنانكه بايد انجام دهند . امام صادق ( ع ) مسائل فقهي و علمي و كلامي را كه پراكنده بود ، به صورت منظم درآورد ، و در هر رشته از علوم و فنون شاگردان زيادي تربيت فرمود كه باعث گسترش معارف اسلامي در جهان گرديد . دانش گستري امام ( ع ) در رشته هاي مختلف فقه ، فلسفه و كلام ، علوم طبيعي و ... آغاز شد . فقه جعفري همان فقه محمدي يا دستورهاي ديني است كه از سوي خدا به پيغمبر بزرگوارش از طريق قرآن و وحي رسيده است . بر خلاف ساير فرقه ها كه بر مبناي عقيده و رأي و نظر خود مطالبي را كم يا زياد مي كردند ، فقه جعفري توضيح و بيان همان اصول و فروعي بود كه در مكتب اسلام از آغاز مطرح بوده است . ابو حنيفه رئيس فرقه حنفي درباره امام صادق ( ع ) گفت : من فقيه تر از جعفرالصادق كسي را نديده ام و نمي شناسم . فتواي بزرگترين فقيه جهان تسنن شيخ محمد شلتوت رئيس دانشگاه الازهر مصر كه با كمال صراحت عمل به فقه جعفري را مانند مذاهب ديگر اهل سنت جايز دانست - در روزگار ما - خود اعترافي است بر استواري فقه جعفري و حتي برتري آن بر مذاهب ديگر . و اينها نتيجه كار و عمل آن روز امام صادق ( ع ) است . در رشته فلسفه و حكمت حضرت صادق ( ع ) هميشه با اصحاب و حتي كساني كه از دين و اعتقاد به خدا دور بودند مناظراتي داشته است . نمونه اي از بيانات امام ( ع ) كه در اثبات وجود خداوند حكيم است ، به يكي از شاگردان واصحاب خود به نام مفضل بن عمر فرمود كه در كتابي به نام توحيد مفضل هم اكنون در دست است . مناظرات امام صادق ( ع ) با طبيب هندي كه موضوع كتاب اهليلجه است نيز نكات حكمت آموز بسياري دارد كه گوشه اي از درياي بيكران علم امام صادق ( ع ) است . براي شناسايي استاد معمولا دو راه داريم ، يكي شناختن آثار و كلمات او ، دوم شناختن شاگردان و تربيت شدگان مكتبش . كلمات و آثار و احاديث زيادي از حضرت صادق ( ع ) نقل شده است كه ما حتي قطره اي از دريا را نمي توانيم به دست دهيم مگر نمي از يمي . اما شاگردان آن حضرت هم بيش از چهار هزار بوده اند ، يكي از آنها جابر بن حيان است . جابر از مردم خراسان بود . پدرش در طوس به داروفروشي مشغول بود كه به وسيله طرفداران بني اميه به قتل رسيد . جابر بن حيان پس از قتل پدرش به مدينه آمد . ابتدا در نزد امام محمد باقر ( ع ) و سپس در نزد امام صادق ( ع ) شاگردي كرد . جابر يكي از افراد عجيب روزگار و از نوابغ بزرگ جهان اسلام است . در تمام علوم و فنون مخصوصا در علم شيمي تأليفات زيادي دارد ، و در رساله هاي خود همه جا نقل مي كند كه ( جعفر بن محمد ) به من چنين گفت يا تعليم داد يا حديث كرد . از اكتشافات او اسيد ازتيك ( تيزآب ) و تيزاب سلطاني و الكل است . وي چند فلز و شبه فلز را در زمان خود كشف كرد . در دوران رنسانس اروپا در حدود 300رساله از جابر به زبان آلماني چاپ و ترجمه شده كه در كتابخانه هاي برلين و پاريس ضبط است . حضرت صادق ( ع ) بر اثر توطئه هاي منصور عباسي در سال 148هجري مسموم و در قبرستان بقيع در مدينه مدفون شد . عمر شريفش در اين هنگام 65سال بود . از جهت اينكه عمر بيشتري نصيب ايشان شده است به شيخ الائمه موسوم است . حضرت امام صادق ( ع ) هفت پسر و سه دختر داشت . پس از حضرت صادق ( ع ) مقام امامت بنا به امر خدا به امام موسي كاظم ( ع ) منتقل گرديد . ديگر از فرزندان آن حضرت اسماعيل است كه بزرگترين فرزند امام بوده و پيش از وفات حضرت صادق ( ع ) از دنيا رفته است . طايفه اسماعيليه به امامت وي قائلند. حضرت صادق ( ع ) مانند پدران بزرگوار خود در كليه صفات نيكو و سجاياي اخلاقي سرآمد روزگار بود . حضرت صادق ( ع ) داراي قلبي روشن به نور الهي و در احسان و انفاق به نيازمندان مانند اجداد خود بود . داراي حكمت و علم وسيع و نفوذ كلام و قدرت بيان بود . با كمال تواضع و در عين حال با نهايت مناعت طبع كارهاي خود را شخصا انجام مي داد ، و در برابر آفتاب سوزان حجاز بيل به دست گرفته ، در مزرعه خود كشاورزي مي كرد و مي فرمود : اگر در اين حال پروردگار خود را ملاقات كنم خوشوقت خواهم بود ، زيرا به كد يمين و عرق جبين آذوقه و معيشت خود و خانواده ام را تأمين مي نمايم . باشد كه همه از رهروان پاك امام جعفر صادق (ع) باشيم. 7177/633
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 277]