در گفت‌وگو با فارس بررسي شدآسيب‌ها و بايسته‌هاي حضور قرآن در فضاي مجازي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: در گفت‌وگو با فارس بررسي شدآسيب‌ها و بايسته‌هاي حضور قرآن در فضاي مجازي
خبرگزاري فارس: مدير شبكه تخصصي قرآن تبيان با بيان اينكه محتواي سايت‌هاي قرآني، متناسب با استانداردها و زيرساخت‌هاي لازم فناورانه عرضه نمي‌شود، به آسيب‌ها و بايسته‌هاي حضور قرآن در فضاي مجازي پرداخت.

به گزارش خبرنگار آيين و انديشه فارس، دعوت و تشويق عموم مردم جامعه به سوي آشنايي و انس با قرآن به تلاش همه جانبه مسئولان و فعالان جامعه قرآني كشور نياز دارد، با توجه به رشد روز افزون وسايل ارتباط جمعي، گسترش و توسعه روابط انسان‌ها بدون هيچ محدوديتي، فراتر از زمان و مكان رو به افزايش است.

از اين رو لازم است تا آموزه‌هاي قرآن كريم نيز بيش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و بتواند در فضاي مجازي پاسخ‌گوي نيازهاي نسل امروز باشد. لذا بر آن شديم تا گفت‌وگويي را در خصوص «دلايل عدم حضور قرآن در فضاي مجازي» با ابوالقاسم شكوري، مدير شبكه تخصصي قرآن تبيان داشته باشيم كه مشروح آن در پي مي‌آيد:

ترويج قرآن در فضاي مجازي، مورد بي‌مهري مسئولان قرار گرفته است

* حضور قرآن در فضاي مجازي به چه معناست؟ و فضاي مجازي تا چه حد توانسته به مباحث قرآني بپردازد؟

- چنانكه مستحضريد در يكي دو سال گذشته، منشور توسعه فرهنگ قرآن به تصويب نمايندگان مجلس رسيده و به صورت ابلاغيه‌اي از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به دستگاه‌هاي متولي امور قرآني ابلاغ شد، با اينكه بحث ترويج قرآن در فضاي مجازي در اين منشور پررنگ ديده شده است اما اين مهم، در عرصه عمل و اجرا، رهين توفيق نبوده است. شايد برگزاري اينگونه جلسات، مجالي مناسب باشد براي طرح اين سؤال كه با وجود اينكه نقشه راه مطلوبي در اختيار دستگاه‌هاي متولي قرار گرفته و به تصويب هم رسيده است اما چرا تا كنون برنامه‌هاي كوتاه مدت و بلند مدت آنها اجرايي نشده است؟

وزارت ارشاد يك مجموعه تابعي تحت عنوان «مركز توسعه، هماهنگي و ترويج فعاليت‌هاي قرآني كشور» دارد، اين مركز بيشتر، كار سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در حوزه علوم قرآني را برعهده دارد. سال گذشته، شوراي توسعه فرهنگ قرآني با تشكيل كميته و كارگروه‌هاي مشورتي، به جمع‌آوري طرح‌هاي كلان در حوزه قرآن پرداخت. كارگروه «قرآن و فضاي مجازي» از جمله يكي از اين كارگروه‌هاست.

اعضاي كارگروه يادشده، طرح‌هاي مناسبي را پيشنهاد كردند كه در صورت تصويب در شوراي توسعه فرهنگ قرآني، براي اجرايي شدن به دستگاه‌هاي متولي امور قرآني ابلاغ شود كه در نهايت، دو مجموعه طرح كوتاه مدت و بلند مدت در آنجا به تصويب رسيد. ابتدا دوستاني كه در آنجا حضور داشتند به ارائه تعاريفي از فضاي مجازي پرداخته و گفتند وقتي سخن از فضاي مجازي به ميان مي‌آيد منظور ما به طور واضح و مشخص چيست؟ آيا فضاي مجازي، صرفا شامل سايت‌ها و امور مبتني بر وب است يا اينكه گيم‌نت‌ها و فعاليت‌هاي مختلف ديگري را نيز در بر مي‌گيرد؟ جمع‌بندي نهايي اين بود؛ آنچه كه بيشتر مدنظر كار گروه قرآن و فضاي مجازي قرار مي‌گيرد سايت‌ها و نرم‌افزارهاي موجود است كه در حوزه قرآن ورود پيدا كرده و به صورت مجازي در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌گيرد.

مجموعا طرح‌هايي به تصويب رسيد كه در دو شاخه الف و ب تحت عنوان افزايش سهم قرآن و اهل بيت (ع) در توسعه و ترتيب فرايند انتشار محتواي صحيح ديني مبتني بر آموزه‌هاي قرآني در فضاي مجازي بود. در واقع، اين طرح‌ها حكم عمليات‌هاي اجرايي را داشت و حدودا 7 طرح به دست آمد.

محتواي سايت‌هاي قرآني، متناسب با استانداردها و زيرساخت‌هاي لازم فناورانه عرضه نمي‌شود

* چه آسيب‌هايي در راستاي حضور مباحث قرآني در فضاي مجازي وجود دارد؟ راهكارهاي اجرايي افزايش سهم قرآن در فضاي مجازي چيست؟

- به نظر بنده وقتي مي‌گوييم قرآن در فضاي مجازي، ذهن ما به چند سايت مادر معطوف مي‌شود كه برخي از آنها حكم مرجع را دارند و ساير سايت‌ها به كپي برداري از آنها مي‌پردازند به طوري كه شايد در ظاهر 200 سايت قرآني داشته باشيم اما پس از بررسي‌ها درمي‌يابيم كه عملا فقط 10 تا سايت، خوراك ساير سايت‌ها را فراهم مي‌كند و اين يكي از آسيب‌هاي جدي قرآن در فضاي مجازي به شمار مي‌رود.

اگر بخواهيم يك آسيب‌شناسي جدي در اين راستا انجام دهيم بايد گفت اكثر اين سايت‌ها به روز نبوده و يا محتواي عرضه شده در آنها متناسب با استانداردها و زيرساخت‌هاي لازم فناورانه نيست. ديگر اينكه برخي پايگاه‌ها مانند سايت «مركز فرهنگ و معارف قرآن» داراي بانك‌هاي اطلاعاتي قوي و دايرة‌المعارف‌هاي موضوعي متعدد در حوزه قرآن است اما اين مطالب كه به صورت يك مجموعه غني طراز اول روي سايت قرار گرفته، بيشتر براي افرادي كه رويكرد پژوهشي دارند مناسب است و بايد توجه داشت كه عموم كاربران اينترنت، روي‌آورد پژوهشي صرف ندارند.

از اين رو ما در راستاي ترويج و توسعه به معناي تبليغ قرآن در فضاي مجازي فقط با چند پايگاه معدود مواجه هستيم، لذا وقتي در عملكرد آنها نيز دقيق مي‌شويم متأسفانه مشاهده مي‌شود كه فعاليت آنها نيز تنها به انعكاس اخبار مرتبط با دستگاه‌هاي تابع خود محدود است. حتي امروز تنها پايگاه خبري قرآني به نام «خبرگزاري ايكنا» صد در صد فعاليت‌هاي قرآني ندارد از اين رو در حيطه‌هايي وارد مي‌شود كه لزوماً قرآني نبوده، اگرچه قرار بود فعاليت خبرگزاري ايكنا در راستاي ترويج فرهنگ قرآن در فضاي مجازي و انعكاس خبرهاي مرتبط با قرآن باشد اما با نگاهي بر اين سامانه، انبوهي از اخبار غير قرآني به چشم مي‌خورد و اين يكي از چالش‌هاي جدي خبرگزاري‌هاي تخصصي به شمار مي‌رود.

مركز طبع و نشر و چاپ قرآن كريم ملك فهد، پايگاهي هدف‌دار در حوزه قرآن

* آيا خبرگزاري صد در صد قرآني در جهان وجود دارد؟

- خير، شايد در جهان اسلام تنها پايگاهي كه حتي عنوان خبرگزاري ندارد اما منحصرا فعاليت‌هاي قرآني انجام مي‌دهد مركز طبع و نشر و چاپ قرآن كريم ملك فهد باشد كه خبرها و فعاليت‌هاي آن صد در صد قرآني بوده و به هيچ وجه از اين مسير عدول نمي‌كند. بنابراين، قطعا خبرگزاري قرآني كه متناسب با نياز روز و به شيوه‌هاي كار آمد به عرضه محتواي قرآني و توليدات قرآني بپردازد، نداريم و اين يك چالش بسيار جدي است.

هر فردي كه قاري قرآن است لزوما نمي‌تواند مدير موفقي در اداره يك وب سايت قرآني باشد

* به نظر شما آيا متوليان سايت‌هاي قرآني بايد فعاليت‌هاي قرآني داشته و يا از ميان قاريان و حافظان باشند؟

-اينكه متوليان سايت‌هاي قرآني، فعاليت‌هاي قرآني داشته باشند خوب است اما ايده آل نيست. مدير يك وب‌سايت قرآني افزون بر دانسته‌هاي قرآني، نيازمند تخصص‌هاي ديگري در حوزه نرم‌افزاري و سخت‌افزاري است.

كارشناس قرآني متخصصي كه بايسته‌هاي فضاي مجازي را بداند، نداريم

* آيا اصلا در فضاي مجازي، متخصص قرآني داريم يا خير؟

- متخصص امور قرآني در فضاي مجازي، يعني كسي كه افزون بر دانسته‌هاي قرآني، نسبت به ساز و كارهاي فني نيز آگاهي داشته باشد نه اينكه لزوماً برنامه‌نويس باشد اما دست‌كم تفاوت زبان PHP را با ساير زبان‌هاي برنامه نويسي بداند و اطلاعات لازم درباره اينكه با چه راهكارهاي فني مي‌توان، ارتباط موثرتري با كاربر خود برقرار كند، را بداند. در موتورهاي جستجو، براي اينكه سايتي زودتر از ساير سايت‌ها ديده شود بايد خود را با استانداردهاي بهينه‌سازي سايت تطبيق دهد اما تلقي ايجادكنندگان پاره‌اي از سايت‌هاي قرآني اين است كه بالا آمدن سايت به معناي اتمام كار است در حالي كه وقتي سايت باز مي‌شود تازه ابتداي كار است. از اين رو ما كارشناس متخصصي كه در آنِ واحد به معارف و علوم قرآني اشراف داشته باشد و بايسته‌هاي حوزه مجازي را نيز بداند، كم داريم!

محتواي سايت‌هاي قرآني نمي‌تواند كاربران خود را اقناع كند

* پس به نظر شما مشكل ما فقط نبود كارشناس متخصص قرآني در فضاي مجازي است و به لحاظ ساختاري مشكلي نداريم؟

- خير، ما حتي يك سامانه آموزشي استاندارد، مبتني بر وب در اختيار نداريم. با توجه به فرمايش مقام معظم رهبري مبني بر اينكه ما بايد جامعه قرآني را به سمتي ببريم كه شاهد تربيت 10 ميليون حافظ قرآن باشيم و يا اينكه ما بايد نسلي را پرورش دهيم كه حداقل يك ميليون نفر حافظ قرآن داشته باشيم، اين 10 ميليون حافظ قرآن، افق ايده‌آل ماست اما در حال حاضر تعداد حافظان قرآن بسيار اندك است و چون ما تا دست‌يابي به اين عدد فاصله زيادي داريم لذا برخي تعريف را تغيير داده و بيان مي‌كنند هر فردي كه حداقل يك جزء از قرآن كريم را حفظ باشد جزو حافظان قرآن قرار مي‌گيرد و اين يعني پاك كردن صورت مسئله!

امروز پايگاه‌هايي هستند كه علاقمندند در فضاي مجازي فعاليت كنند، اما به دليل عدم برخورداري از نيروي انساني متخصص و نيز نبود زيرساخت‌هاي لازم، منحرف شده و يا اينكه حمايت و پشتيباني نمي‌شوند اينگونه سايت‌ها، در گذر زمان يا به خودي خود متوقف شده و يا اگر محتوايي را ارائه مي‌دهند آنقدر مطلوب نيست كه كاربران قرآني را اقناع كند.

مأموريت شبكه تخصصي قرآن تبيان حمايت و شناسايي پايگاه‌هاي قرآني است كه در فضاي وب متولد مي‌شوند

* سايت تبيان تا كنون چه اقدامي در اين راستا انجام داده است؟

-يكي از اقداماتي كه ما در شبكه‌ قرآن تبيان انجام مي‌دهيم، شناسايي پايگاه‌هاي قرآني است كه در فضاي وب متولد مي‌شوند اگر مطابق با استانداردهاي تبيان باشند آن را تحت پوشش اينترانت قرار مي‌دهيم به طوري كه براي دسترسي به آنها ديگر اتصال به اينترنت لازم نيست و حتي ما شبكه نخبگان قرآني را نيز به اين سيستم متصل كرده‌ايم.

«انگيزه» و «اخلاص» دو مسئله مهم و تعيين كننده در فعاليت‌هاي قرآني

* به نظر شما مهمترين چالش موضوع حضور قرآن در فضاي مجازي چيست؟

-در فعاليت‌هاي قرآني، انگيزه و اخلاص، تعيين‌كننده هستند. يكي از چالش‌هاي بسيار جدي، عدم وجود سامانه آموزشي دوره محور است. قرار بود سازمان دارالقرآن به عنوان يكي از مؤسسات تصميم‌گير،‌ آموزش اينترنتي را راه‌اندازي كند و متاسفانه تاكنون هيچ اقدامي در اين راستا صورت نگرفته است. يك زماني سازمان فعاليت‌هاي قرآني دانشجويان سراسر كشور اين كار را انجام داد و در وب سايت شهر قرآني، درگاهي را مبني بر ارائه سامانه آموزشي باز كرد كه شروع خوبي داشت اما به دليل عدم حمايت، فعاليتش ناقص رها شد.

6 اقدام براي تقويت مباحث قرآني در فضاي مجازي

* چه راهكارهايي را مي‌توان براي تقويت حضور قرآن در فضاي مجازي ارائه داد؟

- چند اقدام مناسب مي‌توان در اين زمينه عنوان كرد: نخست؛ تدوين سند چشم‌انداز مطلوب است. بايد نقشه راه تدوين شود كه خوشبختانه توسط وزارت ارشاد انجام شده و در دستور كار قرار گرفته و اميدواريم كه هر چه زودتر عملياتي شود از اين رو داشتن نقشه راه به عنوان پيش‌نياز فعاليت‌هاي قرآني، يك ضرورت است كه آسيب‌شناسي وضعيت موجود البته به صورت مشخص و متمايز را ممكن مي‌سازد.

دومين اقدام؛ آسيب‌شناسي وضعيت موجود البته به صورت مشخص و متمايز است. اگر نگاهي تحليل‌گرايانه نسبت به سايت‌هاي قرآني داشته باشيم، درمي‌يابيم كه يك سري از پايگاه‌ها، مرجع و مولد محتوا بوده و ديگران بيشتر استفاده كننده هستند كه البته گاه بدون پردازش و استانداردسازي، اطلاعات را روي خروجي وب‌سايت خود قرار مي‌دهند. پاره‌اي از معارف قرآني در قالب كتاب يا بانك‌هاي اطلاعاتي نيازمند پردازش و ساده‌سازي‌اند چرا كه رويكرد آنها پژوهشي است نه صرفا ترويجي! در حالي كه نياز كاربر عام اينترنت، چيز ديگري است. هزينه بالاي استفاده از اينترنت و در عين حال سرعت پايين آن، باعث شده كاربر امروز، انگيزه و مجال مطالعه متون تخصصي و طويل را نداشته باشد.

پرهيز از موازي‌كاري سومين اقدام است. در روش‌شناسي فعاليت‌هاي آييني، تكرار نگاه يك خطاي روشي است. اين تكرار نگاه براي اكثر سازمان‌ها وجود دارد؛ متاسفانه تا عنوان مي‌شود كه طرح قرآني ارائه كنيد عموما طرح‌هايي پيشنهاد مي‌شود كه سازماني ديگر در جايي ديگر، همان را ارائه كرده است و چون در جريان فعاليت‌هاي يكديگر نيستند موازي‌كاري پيش مي‌آيد، لذا تأثيرگذاري لازم وجود نخواهد داشت.

اكنون دانشگاه مجازي براي علوم حديث شكل گرفته است، شايد يكي از دلايلي كه انگيزه حديث‌پژوهشي در فضاي مجازي بيشتر است وجود همين دوره‌هاي آموزشي باشد كه براي كاربران مجازي تاسيس شده و تحت نظارت و پشتيباني قرار مي‌گيرند بدين معنا كه دانشجويان، گواهي‌نامه معتبري از وزارت تحقيقات دريافت مي‌كنند. دريغ از يك دانشگاه، ما حتي يك مدرسه اينترنتي موفق در حوزه قرآن نداريم؛ در كشوري مانند لندن، عده‌اي از شيعيان اثني‌عشري، پايگاهي را راه‌اندازي كرده‌اند كه حدود 25 سال فعاليت مستمر در آموزش قرآن دارد.

در كشور ما برخلاف بعضي از كشورهاي اسلامي ديگر، مرجع اجرايي مشخصي براي صدور گواهي‌نامه براي تائيد متون مقدس قرآني نداريم. سازمان دارالقرآن و وزارت ارشاد، روي چاپ قرآن نظارت مي‌كنند اگر ديدند اين قرآن اعراب‌گذاري، فونت و اصول نگارشي آن متناسب با استاندارد نيست آن را تاييد نمي‌كنند در نتيجه چاپ نمي‌شود اما در فضاي وب چي؟ هر كسي يك متني از قرآن را از هر جايي كه به دست آورده باشد روي سايت خود قرار مي‌دهد و كسي نيست كه بر آن نظارت كند. لذا يك نهاد اين چنيني بايد وجود داشته باشد و يا اينكه نهادهاي موجود بايد وظيفه جداگانه‌اي براي خود تعريف كنند و جزو رسالت‌هاي آنها قرار گيرد و يا اينكه يك دستگاه مستقلي براي اين كار تاسيس شود.

چهارمين اقدام؛ حمايت از بلاگرهاست. وبلاگ‌ محيط آماده‌اي است كه كمك مي‌كند تا افراد مختلف، ايده‌ها و افكار خويش را به مثابه يك روزنامه‌نگار انتشار دهند. وبلاگ آنقدر اهميت دارد كه به عنوان «كلمه قرن» انتخاب مي‌شود؛ يعني پرتكرارترين و مهم‌ترين كلمه قرن. اهميت اين موضوع در ايران اندك است يعني در حد سرگرمي، تبليغ كالا و مواردي از اين دست است.

رسالت‌ها و الويت‌هاي بلاگرهاي ارزشي و مذهبي، اموري است كه عمدتاً با فعاليت‌هاي قرآني همسو نيست. مي‌توان وبلاگ‌نويس‌هاي حرفه‌اي تربيت و وارد اين فضا كرد به شرطي كه از آنها حمايت شود.

روند تبديل مواد متني به مواد ديجيتال نيز يكي ديگر از عوامل است. عمده‌ترين اشكال در محتواي قرآني موجود در فضاي اينترنت اين است كه اكثر اين محتواها، تكراري، غير استاندارد و بدون مجوز لازمند. سايت‌هاي محتواساز نداريم به دليل اينكه كارشناس اين سايت‌ها بايد ضمن هزينه، منابع طراز اول را مطالعه كرده و نكته‌هاي قرآني را استخراج كند و اين مستلزم طي كردن پروسه‌اي است و اغلب اين كار انجام نمي‌شود در نتيجه مي‌روند در اينترنت جستجو مي‌كنند و مقالات قرآني را تهيه مي‌كنند و چون خود براي اولين مرتبه است كه آن را ديده است فكر مي‌كند كه ديگر هيچ سايتي از آن استفاده نكرده است.

آخرين اقدام؛ پرداختن به ابعاد جهاني قرآن كريم است. امروز با توجه به رشد روزافزون اسلام در اقصي نقاط جهان، مي‌بايست ابعاد جهان‌شمول قرآن را بيشتر ترويج دهيم.

انتهاي پيام/ك

جمعه|ا|1|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]