واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چه کسانی شفاعت میشوند؟
شفاعت اولیای الهی در روز قیامت، متوقف بر شرایطی است که در همین دنیا باید آن شرایط را به دست آورد. در آیات و روایات، برای هیچ فرد یا گروهی، تضمین نشده است که حتماً مورد شفاعت قرار میگیرند؛ بلکه صفات و ویژگیهای کلی کسانی که از این نعمت بهرهمند و یا محرومند، بیان شده است. بر اساس آیات و روایات، شرایط شمول شفاعت نسبت به بنده گنهکار، عبارتند از: 1. رضایت خداوندشفیعان، واسطه فیض خدا هستند و به همین جهت، شرط اصلی و اساسی شفاعت، این است که مورد رضایت و پسند خداوند باشد. شفیعان، کسانی هستند که خداوند، آنان را برای این کار پسندیده و به آنان اجازه شفاعت داده است. قرآن کریم میفرماید: «در آن روز، شفاعت کسی سودمند نیست؛ مگر آن کسی که خدای رحمان به او اجازه دهد».(1)شفاعت شوندگان نیز باید مورد رضایت و پسند خداوند باشند؛ یعنی شفاعت در حق کسانی مؤثر خواهد شد که در دنیا در مسیر اطاعت، بندگی و رضایت خداوند قرار داشته باشند. قرآن کریم میفرماید: «و [شفیعان [شفاعت نمیکنند، مگر برای کسی که مورد رضایت و پسند خداوند باشد».(2)در روایات آمده است که کسی که ذریه و فرزندان رسول اکرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود. پیامبر میفرماید: «به خدا سوگند! برای کسانی که فرزندان و ذریهام را آزار کرده باشند، شفاعت نمیکنم».در حقیقت، شفاعت، تجلّی اراده و خواست خداوند، مبنی بر بخشش و آمرزش بندگانی است که در دنیا عقیده و عملشان مورد رضایت خداوند بوده است؛ هرچند دچار خطا و لغزش نیز شدهاند و شفاعت، پاداشی در حق آنان است. 2. حفظ اصل ایمانکسانی مورد شفاعت قرار میگیرند که به سبب گناهان، اصل ایمانشان به خطر نیفتاده باشد. به همین جهت، در منابع دینی، چنین آمده است که کافر، مشرک و منافق، در روز قیامت، مورد شفاعت قرار نمیگیرند.رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله فرموده است: «شفاعت، برای تردیدکنندگان، مشرکان و کافران نیست؛ بلکه برای موءمنان یکتاپرست است».(3)3. عمل به دستورات دینیگنهکارانی مورد شفاعت قرار میگیرند که مطیع دستورات خدا، پیامبر صلیاللهعلیهوآله و اولیای دین باشند؛ یعنی درست بر خلاف آنچه که برخی گمان میکنند که وعده به شفاعت، موجب تشویق افراد به ارتکاب گناه و سر باز زدن از مسئولیت میشود، شرط شفاعت، عمل به دستورات دین و اطاعت از خدا و رسول و امامان معصوم علیهمالسلام ذکر شده است. کسی که روش عملی او اطاعت از خدا و عمل به وظایف و مسئولیتهای دینی بوده، اما گاهی هم دچار لغزش و خطا شده است، شایستگی دریافت رحمت الهی را در آخرت خواهد داشت.امام صادق علیهالسلام میفرماید: «هرکس دوست دارد شفاعت در مورد او سودمند واقع شود، باید درصدد جلب رضایت خداوند برآید. بدانید که هیچ کس، رضایت خداوند را جلب نخواهد کرد، مگر با اطاعت از خدا و پیامبر و اولیای الهی از آل محمدعلیهمالسلام».(4) این روایت ضمن بیان شرط اساسی شفاعت (رضایت خداوند)، راه جلب خشنودی او را عمل به دستورات دین دانسته است.از دیدگاه قرآن کریم، علت اینکه شفاعت به حال برخی از اهل دوزخ سودی نمیبخشد، عدم پایبندی آنان به احکام و وظایف دینی است: «از اهل دوزخ سؤال میکنند که: چه چیزی شما را جهنمی کرد؟ میگویند: ما از نمازگزاران نبودیم و بینوا را اطعام نمیکردیم و با اهل باطل، همراه و همصدا بودیم و روز پاداش را دروغ میانگاشتیم تا اینکه مرگ ما فرا رسید؛ پس شفاعت شافعان، به حال آنان، سودی نمیبخشد».(5)اهمیت عمل به احکام و وظایف دینی، به حدی است که در مواردی، حتی سبک شمردن و اهمیت ندادن به آن، موجب محرومیت از شفاعت میشود. رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله فرموده است: «شفاعت من به کسی که نمازش را سبک بشمارد، نمیرسد».(6)4. رابطه معنوی شفاعت شونده و شفیعانکسانی مورد شفاعت قرار میگیرند که در دنیا، ارتباط روحی و معنوی خاصی بین آنان و شافعان برقرار شده باشد؛ کسانی که نسبت به اولیای الهی، محبت و مودّت دارند و در دنیا، تحت جذبه هدایتگری آنان قرار گرفته، همفکر، همعقیده و همراه ایشان بودهاند، در آخرت نیز مورد شفاعت آنان قرار میگیرند.در حقیقت، یکی از حکمتهایی که سبب شد تا خداوند، اولیای الهی را در روز رستاخیز، واسطه و شفیع مغفرت و بخشش خود، به این افراد قرار دهد، همین رابطه معنوی و سنخیتی است که در دنیا میان آنان برقرار بوده است. زیرا این محبت، موجب تقویت رابطه معنوی با آنان میشود. محبت حقیقی، محب را شیفته محبوب کرده، موجب همسانی در عقاید، اخلاق و سلیقهها میشود. محبت و مودّت حقیقی نسبت به پیامبر اکرم و امامان علیهمالسلام، مانع ارتکاب گناه و دلبستگیها و وابستگیهای کاذب میشود. بر این اساس، محبت اولیای الهی، یکی از شرایط شفاعت آنان است تا انسان در پرتو آن محبت، از مغفرت، رحمت و لطف الهی بهرهمند گردد.(7)در منابع دینی، چنین آمده است:- «عالم برای کسانی که با هدایت او ره یافتهاند، شفاعت میکند».(8)- «امامان معصوم علیهمالسلام برای شیعیان و پیروان خود شفاعت میکنند».(9)- «کسانی که حلقه ارتباط و اتصال به اولیای الهی را گسسته و ولایت امامان را نپذیرفتهاند، مورد شفاعت آنان قرار نمیگیرند».(10)به همین جهت در روایات آمده است که کسی که ذریه و فرزندان رسول اکرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود. پیامبر میفرماید: «به خدا سوگند! برای کسانی که فرزندان و ذریهام را آزار کرده باشند، شفاعت نمیکنم».(11)در مورد دانشمندان و کسانی که به بشریت خدمت کردهاند - مانند ماری کوری، لوئی پاستور، انیشتین و... - به نکات زیر دقت کنید: الف) بیشتر آنان، ملحد و کافر نیستند؛ بلکه به خداوند معتقدند. شفاعت اولیای الهی در روز قیامت، متوقف بر شرایطی است که در همین دنیا باید آن شرایط را به دست آورد. در آیات و روایات، برای هیچ فرد یا گروهی، تضمین نشده است که حتماً مورد شفاعت قرار میگیرند؛ بلکه صفات و ویژگیهای کلی کسانی که از این نعمت بهرهمند و یا محرومند، بیان شده است. ب) هر چند که آخرین و کاملترین دین، دین اسلام است و تمام انسانها باید در برابر این پیام، سر تسلیم فرود آورند، اما باید توجه داشت که آنان انسانهایی نیستند که با خداوند، سر جنگ و عناد داشته باشند؛ بلکه چون جاهل و بیخبر از اسلامند، بدان نگرویدهاند.باید گفت که افراد جاهل نیز خود دو گونهاند: جاهلان قاصر و جاهلان مقصر. در زمانهای گذشته با نبود امکانات ارتباطی و اطلاع رسانی و امروزه نیز با وجود تبلیغات دروغین ضد اسلامی، رسیدن به حقیقت برای برخی افراد ممکن نیست. از این رو، نمیتوان کسانی را که به بشریت خدمت کردهاند، جزء جاهلان مقصر دانست و آنان را گناهکار و محروم از شفاعت شمرد. آن چه گفته شد، از منظر بشری و انسانی است؛ اما خداوند، بر اساس علم و آگاهی مطلق، حکمت و رحمت خویش، حکم میکند و به بندگانش نظر میافکند.(15) پینوشتها:1. طه، آیه 109. 2.انبیاء، آیه 28. 3. ری شهری، میزان الحکمه، ج 4، ص 1472.4. مجلسی، بحار الانوار، ج 75، ص 220.5. مدثر (74)، آیات 42 - 48. 6. میزان الحکمه، ج 4، ص 1472.7. ر.ک: محمد شجاعی، تجسم عمل و شفاعت، ص 1068. میزان الحکمه، ج 4، ص 1475.9. همان10. بحارالانوار، ج 8، ص 736. منبع:مجله پرسمان،بهمن 1385، شماره 53
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 773]