محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826542999
كاركردهاي اجتماعي سوگواري محرم
واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: آيينها- علي كدخدازاده: مراسم سوگمندانه در ميان همه اديان و مذاهب، به چشم ميخورد اما بدون اغراق محرم و مراسم سوگوارانه آن در جهان بينظير است. به تعبيري مي‌توان گفت كه سلوك و رفتار شيعيان در ماه محرم، بزرگترين آيين سوگوارانه در جهان معاصر را رقم زده است. اگر چه در سراسر جهان شيعيان در اين ماه به سوگواري ميپردازند، اما در عراق،لبنان، پاكستان و به ويژه ايران مجموعه مراسم اين ماه رنگ و بويي ديگر و در نتيجه كاركردهاي متعددي يافته است.درخصوص كاركردهاي ديني اين ماه سخن فراوان است و كتاب‌هاي متعددي در اين خصوص منتشر شده است. يكي از مهمترين موضوعات در اين خصوص اين است كه محرم پيش از آنكه ماه سوگواري باشد، از منظر شيعيان ماه امر به معروف و نهي از منكر است. به عبارت ديگر مراسمي كه شيعيان در اين ماه برگزار مي‌كنند مويد توجه به قيام امام سوم شيعيان، دلايل، تبعات و نتايج حاصل از آن است. اما از اين موضوع اصلي كه بگذريم، اين ماه، روزها و شبهاي سوگواري نيز هست و اين سوگواري گه گاه كاركردهاي گوناگوني پيدا مي‌كند و به فراخور زمان و مكان و موقعيت اجتماعي- سياسي جامعه ايران اين سوگواري‌ها رنگ و بوي مختلفي به خود گرفته است. امروز در ايران انواع مراسم مذهبي به مناسبت اين ماه و واقعه تاسوعا و عاشور برگزار ميشود؛ گروهي در پاي منابر به ذكر مصائب معصوم و خانواده اش نشسته و سوگمندانه اشك مي‌ريزند، دسته ديگر به مجالسي مي‌روند كه در آن به روند تاريخي اين حادثه و دلايل تاريخي آن اشاره ميشود، پاره‌اي ديگر به‌دنبال چرايي تصميم امام حسين(ع) درخصوص سفر به كربلا بوده و دلايل مقابله بني‌اميه با خاندان پيامبر را به بحث مي‌نشينند، گروهي به سراغ پيامد‌هاي اين واقعه رفته و نقش آن را در پويايي انديشه شيعه دنبال مي‌كنند و... در پاره‌اي از مجالس نيز تركيبي از اين محورها و ديگر محورهاي ديني به سوگواران عرضه ميشود. اما غناي كاركردي سوگواري‌هاي محرم و عمق تأثير آن بر آحاد جامعه در طول 2 قرن اخير باعث شده تا اين ماه علاوه بر كاركردهاي صرفا ديني داراي كاركردهاي ديگر در عرصه‌هاي گوناگون زيست عمومي شود. مشاركت يكي از مهمترين كاركردهاي اجتماعي ماه محرم، كاركرد مشاركتي آن است. كمتر مواقعي در كشور پيش مي‌آيد كه مشاركت مردمي، همچون مشاركت ماه محرم، در كشور شكل بگيرد. در اين ماه افراد به صورت خودجوش به تقسيم وظايف پرداخته و هر يك به نوبه خود، بدون هيچ چشمداشت منزلتي، باري از زمين برداشته و سعي در سامان كارها دارند. تقسيم وظايف چنان خودجوش و دقيق شكل مي‌گيرد كه هيچگونه اخلالي در نقش‌ها به‌وجود نيامده و به صورت اتوماتيك و دقيق كارها به سامان مي‌رسد. نمونه بارز اين كاركرد را مي‌توان در راه‌اندازي هيأت‌هاي مذهبي و آماده‌سازي مساجد براي برگزاري مراسم ديد. تغيير در نقش و هنجار در شرايط عادي منزلت‌هاي اجتماعي افراد با ملاك‌هاي مختلف سنجيده ميشود؛ به‌عنوان مثال مي‌توان به سابقه خانوادگي، سطح سواد، ميزان در‌آمد، منسب اداري و غيره اشاره كرد. افراد معمولا بر اساس اين منزلت‌ها( يا نقش‌ها) براي خود هنجارهايي را ( خواسته يا به اجبار) انتخاب مي‌كنند. به‌عنوان مثال همه ما تصور نوعي رفتار و عمل خاص از يك پزشك يا استاد دانشگاه را داريم و تصوري كه از منش و برخورد و رفتار يك خلبان داريم با همين امور در يك دانشجو فرق مي‌كند. اما در محرم نقش‌ها تغيير كرده و به تبع آن هنجارها ( يا رفتارهاي مبتني بر آن نقش) نيز تغيير مي‌كند. به‌عنوان مثال در يك محله رئيس اداره مسئول ريختن چاي شده و كارمند او مدير تكيه ميشود يا در جايي ديگر يك خلبان كارش مرتب كردن كفش‌هاي مراجعه‌‌كنندگان است و شاگرد راننده اتوبوس خطي در همان مكان عهده دار پذيرايي بوده و به خلبان ما دستور مي‌دهد. نكته بارز اين است كه اين تغيير نقش ( كه در شرايط عادي به هيچ‌وجه قابل پذيرش افراد نيست) به راحتي پذيرفته شده و از سوي ديگر به سرعت افراد هنجارهاي لازم براي آن نقش را فرا مي‌گيرند. نوع دگرگون يافته انفاق انفاق يك عمل ديني است. بر اين اساس افراد توانا به كمك افراد ناتوان رفته و بخشي از امور آنان را از مال خود تأمين مي‌كنند. در ماه محرم اين اتفاق مي‌افتد اما سواي آن ما با پديده ديگري نيز روبه‌رو هستيم. گروه كثيري در اين ماه طبخ غذا مي‌كنند. از منظر انفاق اين غذا‌ها بايد به افراد فقير اهدا شود اما اين عمل به گستره ديگري رسيده و همه آحاد جامعه را در برمي‌گيرد. در شرايط عادي كه افراد حاضر نيستند حتي يك ريال خود را به كسي بدهند، وقتي به محرم مي‌رسند با رضايت خاطر غذاي نذري را به هر عابر و رهگذري داده و از او نمي‌پرسند كه دارا‌ست يا ندار. به عبارتي نوعي مهرطلبي مثبت بين دو طرف در اين ماه به‌وجود مي‌آيد. كاركرد هنري اگر چه مراسم محرم بر محور امور ديني مي‌گذرد اما سرشار از كاركردهاي اجتماعي است. منظور از اين كاركرد‌ها ترسيم انواع نقاشي‌ها يا برگزاري مراسم تعزيه يا نوشتن و نواختن انواع موسيقي‌هاي ديني نيست. اين كاركرد بسيار فراگيرتر و عمومي‌تر است. انواع رنگ‌هاي پارچه‌هاي سوگواري در تكايا و هيأت‌ها، انواع علم‌ها و كتل‌ها، تركيب مردمي در برگزاري سينه‌زني‌ها و زنجير زني‌ها و حتي نوع استقرار تماشاگران در خيابان‌ها عملا يك نمايش زنده با مشاركت همه مردم را به‌وجود مي‌آورد. كاركرد خانوادگي شايد عجيب باشد كه چگونه مي‌توان از دل يك آيين عظيم سوگواري كاركرد ازدواج را استخراج كرد. اما واقعيت اين است كه محرم داراي كاركرد ازدواج نيز هست. اين موضوع از نظر شريعت‌مداران عملي مذموم نيست چرا كه به باور آنان دين آميزه‌اي از امور زميني و آسماني است و هر عمل زيبا و پسنديده‌اي كه از دل امور ديني بيرون‌‌آيد جايز است. در اين ماه به سبب حضور جوانان در مراسم فرصتي پيش مي‌آيد تا والدين آنها بهتر بتوانند با دختران و پسران شايسته و برومند شهر و محله خود آشنا شده و آنان را نشان كنند. سپس با پايان ماه سوگواري بررسي‌هاي جدي براي شناخت آنها و پذيرش اين جوانان به‌عنوان عروس يا داماد خانواده آغاز ميشود. البته اين كاركرد در شهرهاي بزرگ و با توجه به تغيير در ملاك‌هاي ازدواج به سرعت در حال كمرنگ شدن است. اما هنوز در مناطقي با جمعيت كم و دلبسته به سنن قديمي اين كاركرد به خوبي هويدا است. محرم داراي بسياري ديگر از كاركردهاي اجتماعي است كه مي‌توان در مورد آنها به مطالعه پرداخت. كم شدن ميزان بزه، تأثير رواني آن در آرامش روحي، يادآوري از انسان به‌عنوان يك موجود گرانمند ( و تبعات آگاهانه يا ناخواسته اجتماعي فرد ناشي از اين پذيرش) از ديگر كاركردهايي است كه از آن نام مي‌برند. آنچه مي‌توان نتيجه گرفت اين است كه محرم به‌عنوان بزرگترين همايش سوگوارانه بشري به مرور ايام از چنان غنايي برخوردار شده كه پاي را از امور ديني فراتر نهاده و در گستره وسيع امور انساني از اجتماعيات گرفته تا هنر وسياست كاركردهاي فراوان به خود گرفته است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 297]
-
گوناگون
پربازدیدترینها