آداب تكريم سالمندان در اسلام

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: به بهانه شعار بهداشت جهاني/سالمندان؛ محور وحدت خانواده/ آداب تكريم سالمندان در اسلام
سالمندان؛ محور وحدت خانواده/ آداب تكريم سالمندان در اسلام
ابركوه - خبرگزاري مهر: سالمندان محور وحدت در خانواده و جامعه هستند و اسلام به عنوان آخرين و كامل ترين دين آسماني در مورد احترام به بزرگسالان نيز كامل ترين دستورات و رهنمودها را ارائه داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، انسان، بر اساس نيازهاي بي شمار خويش، گسترده ترين ارتباط ها را با افراد و اشياي گوناگون دارد، ارتباط با خداوند، با خويش، با پدر و مادر، با همسر و همسايه با استاد و شاگرد، با هم كيش، با دوست و دشمن و حتي ارتباط با طبيعت از جمله اين ارتباطات است.

دين زندگي آموز اسلام، سازنده ترين نظام ارتباطات و بهترين آيين هم زيستي سالم را پيشنهاد كرده است و در اين ميان، برخورد با سالمندان از ديرپاترين و سرنوشت سازترين ارتباط ها به شمار مي رود.

در دين مقدس اسلام، سالمندي، ارزش به شمار آمده و در برخورد با كهنسالان بر اصل تكريم و پاسداشت مقام ايشان، تاكيد فراوان شده است، تا آنجا كه پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمودند: "تكريم پيران مسلمان تعظيم خداوند است".

در اين گزارش در گفتگو با يك كارشناس ديني به بيان جايگاه سالمندان در دين مبين اسلام پرداخته شده است.

بزرگترها محور وحدت فاميل هستند

حجت الاسلام سيد ابراهيم حسيني در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مجموعه افراد يك فاميل، نسبت به بزرگ خاندان احترام مي گذارند، در كارها با آنان مشورت مي كنند و در اختلافات به راي و حكميت و داوري آنان ارج مي نهند و گاهي يك سخن از سوي آنان، آتش فتنه اي را خاموش مي سازد يا تفرقه و كدورتي را به وفاق و همدلي و آشتي مبدل مي كند.

وي افزود: نعمت وجود با بركت آنان، اغلب تا زنده هستند ناشناخته است و وقتي به جايگاه حساس و مهم و نقش كارگشاي آنان پي مي بريم كه آنها ر ا از دست بدهيم و چه بسيار اختلاف ها، قهرها و نزاع هاي خانوادگي كه پس از درگذشت "بزرگ خاندان" چهره نشان مي دهد و چه بسيار رابطه ها و رفت و آمدها كه قطع مي شود يا به سردي مي گرايد و علت آن فقط از دنيا رفتن محوري است كه مايه دلگرمي، اميد، انس و معاشرت فاميل است.

حسيني ادامه داد: فرمايشات پيامبر اعظم (ص) مانند اين جملات گهربار كه "بركت و خير ماندگار، همراه بزرگترهاى شماست" و "پيرمرد در ميان خانواده اش، همچون يك پيامبر در ميان امتش است" نيز بيانگر اهميتي است كه دين مبين اسلام براي سالمندان قائل شده است.

وي افزود: اين مسئله اشاره به نقش محورى، فروغ بخشى، صفاآورى، هدايت و ارشاد و تجمع و الفت است كه در وجود سالمندان نهفته است و اگر قبول داريم كه بزرگترها در فاميل و خانواده، چراغ روشنى بخش و محور وحدت و همدلى و عامل انس و ارتباط و رفت و آمدهاى خانوادگى هستند، بايد اين جايگاه، محفوظ بماند و مورد حراست و تقويت قرار گيرد.

جايگاه و حرمت بزرگترها در لسان آيات و روايات

امام جمعه ابركوه افزود:رعايت ادب و مقتضاى حق شناسى نسبت به يك عمر تلاش صادقانه و ايثار، گذشت، دلسوزي و سوختن و ساختن ها كه بزرگان از خود نشان داده اند، آن است كه در خانواده ها مورد تكريم قرار گيرند، عزيز و محترم باشند، به آنان بى مهرى نشود، خاطرشان آزرده نگردد و به توصيه ها و راهنمايي هايى كه از سر دلسوزي و تجربه مى دهند، بى اعتنايى نشود.

وي عنوان كرد: "بزرگسالى" و "سن بالا" در فرهنگ دينى ما احترام دارد و اين سخن پيامبر خدا(ص) است كه «مَنْ عَرَفَ فَضْلَ كبيرٍ لِسنّهِ فَوَقَّرَهُ، آمَنَهُ اللَّهُ تعالى مِن فَزَعِ يوم القيامة»؛ يعني: هر كس فضيلت و مقام يك "بزرگ" را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد، خداى متعال او را از هراس و نگرانى روز قيامت ايمن مى دارد.

حسيني ادامه داد: احترام به بزرگترها و ترحم و مهربانى نسبت به كوچكترها، از دستورالعملهاى اخلاقى اسلام است و كانون خانواده ها را گرم و مصفا مى سازد و اين مسئله توصيه امام صادق (ع) است كه فرمود:" لَيسَ مِنّا مَنْ لَمْ يُوَقِّرْ كبيرَنا وَ لَمْ يَرْحَمْ صَغيرنا" يعني: كسى كه بزرگ ما را احترام نكند و كوچك ما را مورد شفقت و عطوفت قرار ندهد، از ما نيست.

حسيني يادآور شد: امام على (ع) نيز فرمود:"يُكْرَمُ العالِمُ لِعلمه و الكبيرُ لِسِنّهِ" كه معناي آن چنين است: دانشمند را به خاطر علمش و بزرگسال را به خاطر سن او بايد احترام كرد.

لزوم حفظ حرمت بزرگسالان

حسيني اظهار داشت: اگر جوانان قدر پيران را ندانند و به جايگاه آنان حرمت نگذارند، هم رشته هاى عاطفى پيوندهاى انسانى از هم گسسته مى شود و هم از رافت و عاطفه و تجربه سالخوردگان محروم مى شوند و همچنين نشانه بى توجهى خود به ارزش ها را امضا كرده اند.

امام جمعه ابركوه بيان داشت: حضرت على (ع) نيز در يكى از سخنان خويش، ضمن انتقاد از اوضاع زمانه و ناهنجاري هاى رفتارى مردم، از جمله بر دو مسئله بى احترامى كوچكترها نسبت به بزرگترها و رسيدگى نكردن توانگران به نيازمندان اشاره مي كند. "انّكم فى زمانٍ ... لا يُعَظِّمُ صغيرُهم كبيرَهُمْ و لا يَعُولُ غَنيُّهُم فقيرَهم"؛ به اين معنا كه: شما در زمانه اى به سر مى بريد كه كوچك به بزرگ تعظيم و تكريم نمى كند و ثروتمند، به فقير رسيدگى نمى كند!

تكريم والدين

وي يادآور شد: سالمندان به طور عموم از احترام برخوردارند و اگر پدر و مادر باشند كه اين وظيفه، سنگين تر و مسئوليت مضاعف است.

حسيني بيان داشت: قرآن كريم نيز ما را از تندى و پرخاش نسبت به پدر و مادر پير نهى مى كند و به سخن نيك، لحن شايسته، خضوع و تواضع، گستردن بال رافت در برابر آنان و خيرخواهى و دعا در حق آنان دعوت مى كند.

وي عنوان كرد: نگاهي به فرمان خداوند كه كاملترين سخنان است ما را بيشتر به اهميت موضوع واقف مي كند: هر گاه يكى از آن دو (پدر و مادر) يا هر دو نزد تو به سن پيرى و سالمندى رسيدند، به آنان اف مگو، آنان را طرد مكن و به آنان سخن كريمانه بگو و بال فروتنى را از روى رحمت و شفقت براى آنان بگستر و بگو: پروردگارا همانگونه كه مرا در خردسالى ام تربيت كردند، تو نيز بر آنان رحمت آور.

آداب احترام به بزرگسالان را بدانيم

حسيني افزود: ادب و احترام نسبت به پدر و مادر بزرگسال آن است كه آنان را به اسم، صدا نكنى، به احترامشان برخيزى، از آنان جلوتر راه نروى، با آنان بلند و پرخاشگرانه سخن نگويى، نيازهايشان را برآورى، خدمتگزارى به آنان را وظيفه اى بزرگ بدانى و از آنان در سن كهولت و پيرى مراقبت كنى.

وي گفت: در حديث از امام باقر(ع) آمده است: پدرم به مردى نگريست كه همراه پسرش راه مى رفتند و پسر به بازوى پدرش تكيه داده بود و پدرم تا زنده بود، با آن جوان (به خاطر اين بى حرمتى نسبت به پدرش) صحبت نكرد.

حسيني يادآور شد : به همان اندازه كه آزردن بزرگترها و "عاق" شدن، حرام و نكوهيده است و از آن نهى شده است، دل به دست آوردن و جلب رضايت و نيكى به آنان سفارش شده است و اين خدمتگزارى، علت بهشتى شدن فرزندان به شمار آمده است.

وي در ادامه گفت: "ابراهيم بن شعيب" مي گويد: به امام صادق(ع) عرض كردم: پدرم بسيار پير و سالخورده و ناتوان شده است، هر گاه حاجتى داشته باشد او را برمى دارم و بر دوش مى كشم. حضرت فرمود: اِنْ استَطَعْتَ اَنْ تَلِىَ ذلك مِنْهُ فافْعَلْ و لَقِّمْهُ بِيَدِكَ، فانّه جَنَّةٌ لك غَداً؛ اگر بتوانى عهده دار كارهاى او شوى چنين كن، حتى با دستانت لقمه در دهان او بگذار كه اين فرداى قيامت، براى تو بهشت (يا سپر از آتش) خواهد بود.

خانواده و سالمندان

امام جمعه ابركوه يادآور شد: سالمنداني كه در خانواده قرار مي گيرند غالباً پدر و مادر و يا پدربزرگ و مادربزرگ هستند و در مورد برخورد اعضاي خانواده اعم از پسران و دختران با آنان در اسلام سفارش هاي زيادي داريم كه با نيكي با آنان رفتار كنند، هم از جنبه مادي و هم از جنبه معنوي به ايشان توجه فراوان و از آنان پاسداري شود و حتي در خلوت براي ايشان دعاي خير كنند كه براي نمونه به برخي از آيات قرآن مجيد و چند روايت اشاره مي كنيم.

حسيني در ادامه گفت: خداوند مي فرمايد: "اي انسان پروردگارت فرمان داده است كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكي كنيد هر گاه يكي از آنها و يا هر دوي ايشان نزد تو به سن پيري برسند أف به آنان مگو و بر سر ايشان فرياد مزن و آنان را از خود مران و با سخنان محترمانه با آن دو سخن بگو و بال تواضع و مهرباني را براي آنها فرود آور و بگو پروردگارا بديشان مرحمت فرما همان گونه كه آنان در كوچكي مرا تربيت و بزرگ كردند". توضيح اين آيه در تفسير المراغي آمده كه وقتي خدا به شما نيكي خواهد كرد كه با پدر و مادرتان نيك رفتار باشيد.

وي افزود: علاوه بر رعايت موارد اشاره شده در آيات قبل نسبت به پدر و مادر كه جزو سالمندان خانواده به حساب مي آيند، لازم است به قصد احترام براي ايشان دوستان آنها را نيز محترم بشماريم، چنانكه در روايتي آمده كه رسول خدا (ص) فرمود: "عيادت دوستان پدر يكي از موارد نيكي با پدر است".

حسيني عنوان كرد: در نهج البلاغه نيز از موارد احترام به پدر و مادر اطاعت آنان است و حضرت علي (ع) مي فرمايد: "كسي كه مطيع پدر و مادر و پروردگار خويش باشد در اعلاي بهشت است".

وي گفت : امام رضا (ع) نيز مي فرمايد: "آنكس كه با چشم بغض و كينه به پدر و مادرش كه حتي به او ستم كرده اند، بنگرد نمازش نامقبول است".

امام جمعه ابركوه يادآور شد: بزرگترها و سالمندان نه تنها در دين مبين اسلام بلكه در ساير اديان و فرهنگ ها نيز از جايگاه و اهميت خاصي برخوردار هستند به نحوي كه امسال شعار هفته جهاني بهداشت با موضوع سالمندان انتخاب شده است.

وي در پايان گفت: اميد كه جايگاه سالمندان و بزرگترهاي خانواده ها بيش از پيش براي جوانان تبيين شود تا جامعه به لحاظ عاطفي و خانواده محوري به غنا برسد.

------------------

گزارش: رحيم ميرعظيم

© 2003 Mehr News Agency .

جمعه|ا|18|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 127]