نگاهي به سنت سمنوپزي در قزوين

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نگاهي به سنت سمنوپزي در قزوين
قزوين - پخت سمنو از سنت هاي بسيار كهن مردم قزوين بشمار مي رود و امروزه در محله هاي قديمي شهر، اين سنت به شكل اعتقادي و مذهبي انجام مي شود.

به گزارش ايرنا، قبل از فرا رسيدن نوروز، از اعمالي كه كم و بيش در گوشه و كنار مناطق مختلف ايران به چشم مي خورد، مراسم سمنوپزان است.

پختن سمنو با آداب خاصي انجام مي شود و "آيين سمنوپزان" نه تنها براي درست كردن يكي از عناصر سفره هفت سين عيد نوروز است، بلكه نذري براي برآورد شدن حاجات نيز به شمار مي رود.

شهروندان قزويني معتقدند، صاحب اصلي مراسم سمنوپزان حضرت فاطمه زهرا(س) است، لذا با اين پشتوانه اعتقادي، آيين سمنوپزان با حضور تعداد زيادي از زنان و در فضايي آكنده از معنويت انجام مي شود.

براي پخت سمنو از مرغوب ترين محصول گندم سال استفاده مي شود و از آغاز پاك كردن گندم تا فرايند عمل آوري و پخش آن، با كار جمعي و مشاركتي انجام مي شود.

اين فرايند با پاك كردن گندم و شستن آن آغاز و آبي كه براي خيس كردن گندم استفاده مي شود روزانه دو بار عوض مي شود.

با توجه به دماي هوا، گندم ها سه تا پنج روز جوانه مي زنند و سپس گندم جوانه زده چرخ شده و پس از كوبيده شدن، آب و به عبارتي شيره آن گرفته مي شود.

سپس مقداري آرد گندم در سه مرحله تفت داده شده و با شيره استخراج شده از جوانه گندم و آب مخلوط مي شود تا مواد خام سمنو آماده شود.

باني مراسم پخت سمنو و شخص نذركننده، مواد و ابزار مورد نياز را آماده مي كند و با آغاز شامگاه با نام خدا ديگ ها بارگذاشته مي شود و در اين مرحله تا زمان تغيير رنگ آن از رنگ شيري به قهوه اي، سمنو به مدت 24 ساعت با كفگيرهاي مخصوص هم زده مي شود.

با توجه به طولاني بودن زمان پخت سمنو و فعاليت جمعي در اين مراسم، باني همزمان با پخت سمنو با درست كردن يك نوع آش، از شركت كنندگان در اين آيين پذيرايي مي كند.

در مدت پخت نزديكان و همسايگان در زمان هاي مقرر با گل و شيريني به محل پخت سمنو آمده و ضمن خواندن اذكاري بر شگون، بركت و معنويت مجلس مي افزايند.

صاحب خانه كه نذر دار اصلي و گاه طباخ سمنو است، كفگير يا ملاقه بلند را با دو دست گرفته و چند بار سمنو را هم مي زند و پس از آن بانوان حاضر در مراسم، يكايك همين كار را تكرار مي كنند.

فرستادن صلوات بر پيامبر(ص)، خواندن زيارت نامه حضرت زهرا(س) و دعاي توسل بر شكوه و معنويت اين سنت مي افزايد.

در مراسم سمنوپزان يك نفر وظيفه پذيرايي از ميهمانان و فرد ديگري نيز با ورود هر فردي به اين جمع، مسوول دود كردن اسفند مي باشد، چرا كه بر اين اعتقادند اين آيين بايد از هر نظر بدي مصون بماند.

در پخت سمنو و نذري هايي از اين دست، عده اي از دوستان و آشنايان كه داراي نذري هستند و يا حتي حاجتي دارند، صاحب نذر و باني پخت سمنو را از پيش خبر مي كند و او را از نيت و تصميمشان مبني بر آوردن بعضي لوازم يا مواد مورد نياز مانند بادام، گردو، پسته و فندق و يا حتي آرد، با خبر مي كنند و باني نيز موظف است كه آنها را در زمان مقرر فراخواند.

زماني كه سمنو به جوش آمد و به اصطلاح به غل غل افتاد، بانواني كه نذر اضافه كردن پسته يا بادام و ... در ديگ سمنو دارند، مواد نذر شده خود را مشت مشت در آن مي ريزند و پس از افزودن مقدار متناسبي از آرد، دوباره آن را با صلوات هم مي زنند و سپس كفگير را به كنار گذاشته و سمنو را دم مي كنند و روي ديگ را با مقداري آتش و خاكستر مي پوشانند.

در اين آيين در صورت تصميم باني، پس از دم كردن سمنو، مراسم روضه خواني برگزار شده و تعدادي از بانوان نيز تا سپيده دمان بيدار مانده و دست به دعا برمي دارند و پيش از نماز صبح دو ركعت نماز حاجت بجا مي آورند.

حاجتمندان ضمن توسل به حضرت فاطمه زهرا (س) از خداوند حاجت خود را طلب كرده و تعهد مي كنند در صورت برآورده شدن حاجات، سال آينده نيز در آيين سمنوپزان مشاركت كرده يا خود باني خير باشند.

صبح روز موعود با سلام و صلوات و قلب هايي مملو از حاجت، طي آييني در ديگ سمنو را برداشته و به توزيع آن مي پردازند.

در خطه قزوين رسم است كساني كه بين آنها سمنو توزيع شده در عودت ظرف آن، شاخه نبات، شكر يا نقل ريخته و به باني خير برمي گرداند.

پس از پخش سمنو، مقداري از آن به زناني كه در اين آيين مشاركت داشتند براي سفره هفت سين داده مي شود كه مايه تبرك و نشاط است.

مدير كل ميراث فرهنگي،‌صنايع دستي و گردشگري استان قزوين گفت: با فرا رسيدن سال نو و آداب و رسوم خاصي كه در قزوين براي استقبال از بهار مرسوم است پختن سمنو يكي از سنت‌هاي زيبا و شيرين مردم قزوين به شمار مي‌آيد كه جنبه اعتقادي و مذهبي نيز دارد.

"اسداله بيرانوند" در گفت وگو با خبرنگار ايرنا افزود: با گذشت سال‌هاي متمادي هنوز هم در محله هاي تاريخي كهن شهر قزوين اين سنت زيبا اجرا مي‌شود.

وي با اشاره به برگزاري برنامه سمنوپزان در سال 91 افزود: پخت سمنو آداب و مراسم خاصي دارد كه زنان قزويني با همراهي هم در هفته‌هاي پاياني سال به آن مبادرت و به صورت نذري و در فضايي مملو از معنويت و خلوص پخته مي‌شود.

بيرانوند اظهار داشت: امسال هم ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان قزوين در ايام نوروز در بناي تاريخي دولتخانه صفوي (عالي قاپو) اقدام به پختن سمنو و برگزاري مراسم سمنو پزان خواهند كرد و در ديگر جاذبه هاي تاريخي به توزيع آن خواهد پرداخت.

وي يادآور شد: مراسم سمنوپزان در سال 89 در فهرست ميراث معنوي كشور به ثبت رسيد و اميدواريم با ساماندهي و همراهي مردم خوب قزوين بتوانيم اين مراسم را در نوروز 91 برگزار و نسبت به معرفي آن در سراسر كشور اقدام كنيم.

7389/ 614/ 1644

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80045215

يکشنبه|ا|28|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 314]