ريشه نوروز از ديدگاه انديشمندان و شعرا

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: ريشه نوروز از ديدگاه انديشمندان و شعرا
عيد نوروز را مي‌توان از قديمي‌ترين عيد ايرانيان نام برد كه اين جشن وجشن مهرگان( كه با آغاز فصل زمستان برپا مي شد) از بزرگترين عيد ها برشمرده مي شد. تجليل و پاسداشت از آن ريشه در تاريخ كهن دارد. هرچند از پيشينه تاريخي آن، مكتوب بسيار دقيقي در دست نيست اما بي‌شك جشن نوروز سابقه‌اي بسيار كهن در ميان اقوام مختلف جهان دارد.
نوروز يكي از قديمي‌ترين عيد ايرانيان است و هر ساله با برگزاري آئينها و آداب و رسوم مختلفي همراه مي شود و در خصوص ريشه نوروز نيز انديشمندان و شعراي روزگاران كهن ديدگاه هاي مختلفي داشتند.

به گزارش خبرنگار مهر، نوروز واژه‌اي مركب است كه از دو جزء نو و روز تشكيل شده و به معناي روز نوين ، جديد و تازه است، به نخستين روز از اولين ماه سال خورشيدي نيز اطلاق مي شود. اصل اين كلمه ريشه پهلوي دارد كه با واژه نوك روچ يا نوك روز بيان مي شد.

ابوريحان بيروني در تعريف نوروز نقل مي‌كند: "نخستين روز است از فروردين ماه و از اين جهت روز نو نام كردند، زيرا كه پيشاني سال نو است و آنچه از پس اوست از اين پنج روز همه جشنها است.

درتعريفي ديگر نوروز نخستين روز سال در تقويم ايراني است يعني يكم فروردين ماه و يا روز" اورمزد" از ماه فروردين.

پيشينه نوروز

عيد نوروز را مي‌توان از قديمي‌ترين عيد ايرانيان نام برد كه اين جشن وجشن مهرگان( كه با آغاز فصل زمستان برپا مي شد) از بزرگترين عيد ها برشمرده مي شد. تجليل و پاسداشت از آن ريشه در تاريخ كهن دارد. هرچند از پيشينه تاريخي آن، مكتوب بسيار دقيقي در دست نيست اما بي‌شك جشن نوروز سابقه‌اي بسيار كهن در ميان اقوام مختلف جهان دارد.

نوروز در روزگار "جمشيد" چهارمين پادشاه دوره پيشدادي پديد آمد و در پادشاهي او به صورت آئين درآمد. مسعودي در التنيه و الاشراف آورده است: هرمز در روز نخست ماه فروردين به مظالم (دادگري) نشست. پس آن روز را «نوروز» نام كرد و سنت گشت.

فردوسي نيز در داستان پديد آمدن نوروز نقل مي‌كند: وقتي جمشيد از كارهاي كشوري بياسود بر تخت كياني نشست و همه بزرگان لشكري و كشوري بر گرد تخت او فراهم آمدند. جمشيد آن روز را كه نخستين روز از فروردين و آغاز سال بود،" نوروز" ناميد و جشن گرفت.

به جمشيد گوهر افشاندند مر آن روز را روز نو خواندند چنين روز فرخ از آن روزگار بمانده از آن خسروان يادگار

جشن نوروز را به نخستين پادشاهان نسبت مي دهند. شاعران و نويسندگان قرن چهارم و پنجم هجري چون فردوسي، عنصري، بيروني، طبري و بسياري ديگر كه منبع تاريخي و اسطوره‌اي آنان بي گمان ادبيات پيش از اسلام بوده ، نوروز را از زمان پادشاهي جمشيد مي‌دانند.

جشن نوروز پيش از جمشيد نيز برگزار مي‌شد و ابوريحان نيز با آن كه جشن را به جمشيد منسوب مي‌كند يادآور مي شود كه : آن روز كه روز تازه‌اي بود جمشيد عيد گرفت؛ اگر چه پيش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود.

كتاب «آثار الباقيه» اثر ابوريحان بيروني (متوفي 440 هجري قمري) است. او مي‌نويسد: سال نزد فارسيان چهار فصل بود .بر حسب اين فصول عيدهايي داشتند كه به اهمال در كبيسه روز اين عيدها جابهجا ميشد. از جمله اين اعياد يكي روز اول فروردين ماه يعني نوروز بود كه روز بس بزرگ است كه به علت زنده شدن طبيعت گويند.

آغاز خلقت جهان در آن روز بوده است. چنين به نظر ميرسد كه پنج روز نخستين سال « نوروز عامه» يعني جشن همگاني بود. حال آنكه روز ششم كه «خرداد روز» نام داشت، « نوروز خاصه» يعني جشن پادشاهان و بزرگان بوده است.

مورخين و محققان درباره جايگاه نوروز با هم اختلاف دارند. به نظر ميرسد آريائي‌ها از مهاجرت به فلات ايران و هم مرز شدن با تمدن ميانرودان سال را به دو قسمت تقسيم مي‌كردند كه هر يك با انقلابي شروع مي‌شد و دو جشن نوروز و مهرگان سرآغاز اين دو انقلاب بودند. يعني هنگام انقلاب تابستاني جشن نوروز گرفته ميشد و زمان انقلاب زمستاني جشن مهرگان پاس داشته مي‌شد.

برخي معتقدند كه جشن نوروز و مهرگان جشني بوده‌است كه در ايران قبل از ورود آريائي‌ها وجود داشته است و اقوام قبل از آريائي‌ها كه در فلات ايران ساكن بوده‌اند به آن عمل مي‌كرده‌اند.

در باور زرتشت، ماه فروردين (نخستين ماه گاهشماري خورشيدي ايرانيان) به فرهوشي (سرزندگي) اشاره دارد به اينكه كه دنياي مادي را در آخرين روزهاي سال دچار دگرگوني مي‌كند.

روايت ديگر اين است كه در اين روز ويژه (يكم فروردين)، جمشيد، پادشاه پيشدادي، بر روي تخت طلايي نشسته بود در حاليكه مردم او را روي شانه‏‌هاي خود حمل مي‏‌كردند. آنها پرتوهاي خورشيد را بر روي پادشاه ديدند و آن روز را جشن گرفتند.

با استناد بر نوشته‌هاي بابلي‌ها، شاهان هخامنشي در طول جشن نوروز در ايوان كاخ خود نشسته و نمايندگاني را از استان‌هاي گوناكون كه پيشكش‌هايي نفيس همراه خود براي شاهان آورده بودند مي‌پذيرفتند. گفته شده كه داريوش كبير، يكي از شاهان هخامنشي (۴۲۱ - ۴۸۶)، در آغاز هر سال از پرستش‌گاه بال مردوك، كه از خدايان بزرگ بابليان بود ديدن مي‌كرد.

همچنين پارتيان و ساسانيان همه ساله نوروز را با برپايي مراسم و تشريفات خاصي جشن مي‌گرفتند. صبح نوروز شاه جامه ويژه خود را پوشيده و به تنهايي وارد كاخ ميشد. سپس كسي كه به خوش قدمي شناخته شده بود وارد ميشد و سپس والامقام‌ترين موبد در حالي كه همراه خود فنجان، حلقه و سكه‌هايي همه از جنس زر، شمشير، تير و كمان، قلم، مركب و گل داشت در حين زمزمه دعا وارد كاخ ميشد.

پس از موبد بزرگ ماموران حكومت در صفي منظم وارد كاخ شده و هداياي خود را تقديم شاه مي‌كردند. شاه پيشكش‌هاي نفيس را به خزانه فرستاده و باقي هدايا را ميان حاضران پخش مي‌كرد. ۲۵ روز مانده به نوروز، دوازده ستون با آجرهاي گلي در محوطه كاخ برپا شده، و دوازده نوع دانه گياه مختلف بر بالاي هر يك از آنها كاشته مي‌شد.

در روز ششم نوروز، گياهان تازه روييده شده بر بالاي ستون‌ها را برداشته و آنها را كف كاخ مي‌پاشيدند و تا روز ۱۶ فروردين كه به آن روز مهر مي‌گفتند، آنها را برنمي‌داشتند.

جشن و آيين‌هاي نوروز

"نوروز" را ايرانيان گرامي مي‌دارند و آييني است كهن كه گرچه طي هزاران سال دگرگون يافته، اما هرگز از ميان نرفته و از سوي اقوام و مذاهب مختلفي كه در سرزمين ايران حضور پيدا كرده‌اند، مهر تأييد خورده است. بدين سان امروزه نوروز از نمادهاي بزرگ و وحدت بخش ملت ايران با همه تكثرهاي قومي، مذهبي، فرهنگي و زباني است.

آيين‌ها و رسم‌هاي مردم فرآيند الزامات و نيازهاي درهم تنيده مادي و معنوي، در پيوند جغرافيايي و شيوه‌هاي توليد و ساختارهاي اقتصادي دورهاي مختلفا‌ند كه برحسب ضرورت پيوسته در حال تغييرند و به مقوله‌هايي كه در ژرفا معنا دارند پاسخ مي‌دهند.

نوروز تنها جشني است كه از دوران باستان با عظمت تمام و همراه با انبوهي افسانه و آيين تا به امروز ادامه يافته است. عظمت نوروز را از نقشهاي تخت جمشيد گرفته تا آثار ادبي و هنري گوناگون عربي و فارسي در همه جا مي‌توان يافت.

از جشن‌هاي متعددي كه در ايران باستان مرسوم بوده، يا از جشن‌هاي اندكي كه از آن عهد به يادگار مانده، هيچ يك به طول و تفصيل نوروز نيست. نوروز جشني است كه يك جشن كوچك‌تر (چهارشنبه سوري) به پيشواز آن مي‌آيد و جشني ديگر (سيزده به در) به بدرقه آن و نماد آن انداختن سفره هفت سين است.

جشن هاي نوروزي در كهن

بنابر پژوهش‌هاي انجام شده، پادشاهان و مردمان دوره هاي هخامنشي، نوروز را به عنوان آيين كهن، به هنگام گردش سال، جشن گرفته‌اند. چنانچه ۱۳ روز اول سال به نام: «۱۳بدر» از جشن‌هاي اصلي ايرانيان امروزي است. جشن نوروز دست كم يك يا دو هفته ادامه داشته است.

ابوريحان بيروني مدت برگزاري جشن نوروز را پس از جمشيد يك ماه مي نويسد: « چون جم درگذشت پادشاهان همه روزهاي اين ماه را عيد گرفتند. عيدها را شش بخش نمودند: پنج روز نخست را به پادشاهان اختصاص دادند، پنج روز دوم را به اشراف، پنج روز سوم را به خادمان و كاركنان پادشاهي، پنج روز چهارم را به نديمان و درباريان ، پنج روز پنجم را به توده مردم و پنجه ششم را به برزگران. ولي برگزاري مراسم نوروزي امروز، دست كم از پنجه و «چهارشنبه آخر سال» آغاز مي شود و در «سيزده بدر» پايان مي پذيرد.

آريايي‌ها، دوره‌اي پيشداديان را، زمان پيدايش جشن‌هاي نوروزي به شمار آورده‌اند. اقوام آريايي و حتي غير آريايي، به اشكال متفاوت، صدها سال نوروز را جشن گرفته‌اند و مي‌گيرند.

متاسفانه امروز در بعضي مناطق و كشورها، نوروز صرف به صورت تعطيلات درآمده و از حالت جشن و نيايش خارج شده در حالي كه جشن از كلمه «يشن» به معناي عبادت و نيايش بوده است.

پادشاه هخامنشي، از تخت جمشيد كه محلي مقدس و مخصوص نيايش بوده، به هنگام نوروز، اقوام مختلف «ماد»، «ايلامي»، «بابلي» و ديگران را با لباس هاي فاخر محلي شان مي خواسته و نو شدن سال را در كاخ «اپادانا»، در برابر شاه جشن مي‌گرفتند و از حاصلات محلي، زراعتي و دامداري شان به شاه هديه مي‌دادند.

در نخستين بامداد نوروز، مردم روي يكديگر آب مي‌پاشيدند. پس از گرويدن به اسلام نيز اين رسم بجا مانده با اين تفاوت كه به جاي آب از گلاب استفاده مي‌شود. از ديگر رسوم نوروز، حمام رفتن و هديه كردن شكر به يكديگر در روز ششم فروردين بود. و يكي از باشكوه‌ترين سنت‌ها نيز سبز كردن دانه گياه در يك ظرف است كه به آن "سبزه” گويند.

آيينه‌اي نوروزي

از آداب و رسوم كهن پيش از نوروز بايد از پنجه، چهارشنبه سوري و خانه تكاني ياد كرد.

در ايران به استقبال جشن نوروز با خانه تكاني، چهارشنبه سوري، رفتن به بالاي قبور رفتگان، خانه‌هاي اقارب و دوستان «مير نوروزي»، «حاجي فيروزي»، سبزه روياندن در خانه ها، گستردن سفره (دستر خوان) هفت سين، ميوه تر كردن، بردن لباس نوروزي، رفتن به تفريح گاه ها، دامنه كوه‌ها و طبيعت همراه بوده است.

خانه تكاني

اصطلاح خانه تكاني را بيشتر در مورد شستن، تميز كردن، نو خريدن، تعمير كردن ابزارها، فرشها و لباسها كه به مناسبت فرا رسيدن نوروز صورت مي‌گيرد، به‌كار مي‌گيرند. در خانه تكاني كه سه تا چهار هفته طول ميكشد، بايد تمام وسيله‌هايي كه در خانه است جابه‌جا، تميز و تعمير بشوند و دوباره در جاي خود قرار بگيرند. بعضي از وسيله‌هاي سنگين وزن مثل؛ فرش‌ها، تابلوها، پرده‌ها و وسيله‌هاي ديگر فقط سالي يكبار، آن هم در خانه تكاني نوروزي جا به جا و تميز مي‌شوند.

در برخي از شهرهاي آذربايجان، نخستين چهارشنبه ماه اسفند (چهارشنبه موله) به شستن و تميز كردن فرش‌هاي خانه اختصاص دارد. چنان زواياي خانه را مي‌روبند كه اگر تا يك سال ديگر هم آن زوايا از چشم خانم خانه پنهان بماند يا فرصت پاكيزه سازي آنها به دست نيايد، قابل تحمل باشد. وسواس براي اين پاكيزه سازي تا به حدي است كه در و ديوار خانه اگر نه هر سال، هر چند سال يكبار نقاشي ميشود.

پنجه (خمسه مسترقه)

بر اساس سالنماي كهن ايران هر يك از 12 ماه سال 30 روز است و پنج روز باقيمانده سال را پنجه، پنجك، يا خمسه مسترقه، گويند. اين پنج روز را خمسه مسترقه نامند از آن جهت كه در هيچ يك از ماه ها حساب نمي شود. مراسم پنجه تا سال 1304 ، كه تقويم رسمي شش ماه اول سال را سي و يك روز قرارداد، برگزار مي شد.

مير نوروزي

از جمله آيين‌هاي اين جشن پنج روزه، كه در شمار روزهاي سال و ماه و كار نبود، براي شوخي و سرگرمي حاكم و اميري انتخاب مي كردند كه رفتار و دستورهايش خنده آور بود و در پايان جشن از ترس آزار مردمان فرار مي كرد.

ابوريحان از مردي بي‌ريش ياد مي كند كه با جامه و آرايشي شگفت انگيز و خنده آور در نخستين روز بهار مردم را سرگرم مي كرد و چيزي مي گرفت و هم اوست كه حافظ به عنوان « ميرنوروزي» دوران حكومتش را « بيش از 5 روز» نمي‌داند.

از برگزاري رسم مير نوروزي، تا لااقل 70 سال پيش آگاهي داريم. بي‌گمان كساني را كه در روزهاي نخست فروردين، با لباس‌هاي قرمز رنگ و صورت سياه شده در كوچه و گذر و خيابان مي‌بينيم كه با دايره زدن و خواندن و رقصيدن مردم را سرگرم مي كنند و پولي مي گيرند.

بازمانده شوخي‌ها و سرگرمي‌هاي انتخاب «مير نوروزي» و «حاكم پنج روزه » است كه تنها در روزهاي جشن نوروزي ديده مي‌شوند و آنان در شعرهاي خود مي‌گويند: "حاجي فيروزه، عيد نوروزه، سالي چند روزه"

پنجشنبه آخر سال

يكي از آيين‌هاي كهن پيش از نوروز، ياد كردن از مردگان است، به ويژه خانواده‌هايي كه در طول سال، عزيزي را از دست داده‌اند. رفتن به زيارتگاه‌ها و زيارت اهل قبور در پنجشنبه و نيز روز پيش از نوروز و بامداد نخستين روز سال، رسمي همگاني است. همچنين رسم است كه ايرانيان در موقع سال تحويل به زيارت حرم امامان (ع) و امامزادگان مي‌روند.

كاشتن سبزه

مادران حدود يك هفته مانده به نوروز، مقداري گندم و عدس و ماش و شاهي در ظرف‌هايي زيبا مي‌ريزند و خيس مي‌دهند تا آهسته آهسته برويد و براي سفره نوروزي آماده گردد.

اسفند، ماه پاياني و زمستاني، هنگام كاشتن دانه و غله است. كاشت «سبزهي عيد» به صورت نمادين، از روزگاران كهن، در همه خانه‌ها و در بين همه خانواده‌ها مرسوم است. در ايران كهن، بيست و پنج روز پيش از نوروز، در ميدان شهر، دوازده ستون از خشت خام برپا مي‌كردند، يك ستون گندم، يك ستون جو، و به ترتيب برنج و باقلا، كاجيله (گياهي است از تيرهي مركبات، كه ساقهي آن به 50سانتيمتر مي‌رسد)، ارزن، ذرت، لوبيا، نخود، گنجد، عدس و ماش مي‌كاشتند.

در ششمين روز فروردين، با سرود و ترنم و شادي اين سبزه‌ها را مي‌كندند و براي فرخندگي به هرسومي پراكندند. امروز در همه خانه‌ها رسم است كه ده روز يا دو هفته پيش از نوروز، در ظرف‌هاي كوچك و بزرگ، كاسه، بشقاب، پشت كوزه و ... دانه‌هايي چون گندم، عدس، ماش و ... مي‌كارند. در برخي از شهرهاي آذربايجان، سومين چهارشنبه به خيس كردن و كاشتن گندم و عدس براي سبزه‌هاي نوروزي اختصاص دارد.

سفره هفت‌سين

جمع شدن همه اعضاي خانواده در موقع سال تحويل در كنار سفرهي هفتسين از رسمها و باورهاي قديمي است. در سفرههاي هفتسين، هفت روييدني خوراكي قرار دارد كه نامآنها با حرف"س" آغاز مي‌شود، مانند: سيب، سبزه، سنجد، سماق، سير، سركه، سمنو و مانند اينها كه نماد فراواني فرآوردههاي كشاورزي است.

علاوه بر آن،قرآن، آينه، شمع، ظرفي شير، ظرفي آب كه نارنجي در آن است. تخم‌مرغ رنگ شده، ماهي قرمز، نان و سبزي، گلاب، گل، سكه و قرآن نيز زينت بخش سفره هفت‌سين است كه در بيشتر خانه‌ها تا روز سيزده پهن است.

كارت و پيام شادباش

كاري كه پس از شكل‌گيري روشهاي جديد ارتباطي مانند نامه‌نگاري، يا شكل جديدتر آن نامه‌هاي الكترونيكي رواج يافته، ارسال كارت شادباش است؛ يك هفته پيش از آغاز سال نو، زمان ارسال كارت‌هاي شادباش فرا مي‌رسد، فرستادن كارت شادباش براي همه دوستان و آشنايان، و اقوامي كه در ديگر كشورها يا شهرها زندگي مي‌كنند، البته كاري پسنديده است، امروزه و بعد از رواج تلفن بيشتر به يك تلفن براي گفتن تبريك سال نو پس از تحويل سال بسنده مي‌كنند.

ديد و بازديد

ديد و بازديد رفتن تا پايان روز ۱۲ فروردين ادامه دارد. اما معمولاً در همان صبح نوروز به ديدن اقوام نزديك، مانند پدر و مادر، پدر بزرگ و مادر بزرگ، پدر و مادر زن يا شوهر، عمه، عمو، خاله، دائي و… مي‌روند.

روزهاي بعد نوبت اقوام دورتر فرا ميرسد و سر فرصت به ديگر اقوام و دوستان سر مي‌زنند و ديدارها تازه مي‌كنند. حتي اگر كساني در طول سال به علت كدورت‌هايي كه پيش آمده از احوال پرسي يكديگر سر باز زده باشند، اين روزها را فرصت مغتنمي براي رفع كدورت مي‌شمارند و راه آشتي و دوستي در پيش مي‌گيرند.

مسافرت نوروزي

از آنجا كه مدارس در ايام نوروز تا ۱۴ فروردين تعطيل است، فرصت خوبي براي سفر كردن به دست ميآيد. پس گروه كثيري از مردم به شهرهاي ديگر و نقاط خوش آب و هوا ي كشور كه در ايام نوروز از آب و هواي معتدل برخوردار است، سفر ميكنند.

اما اين سفرها نيز خالي از ديد و بازديد نيست. مردم به ديدار يكديگر مي‌روند و ديگران را به شام و ناهار دعوت مي‌كنند. سفرهاي زيارتي نيز كه از ديرباز مرسوم بوده، همچنان رونق دارد. به اين معني كه عده زيادي شب عيد به قم ،مشهد يا بازديد از مناطق جنگي ميروند و پس از يكي دو روز به خانه و كاشانه خود باز ميگردند.

ديگر آيين ها

آداب و سنن مربوط به نوروز در گذشته بيش از امروز بوده است. تا چند دهه پيش در برخي نواحي ايران، نوروزي خواني مرسوم بوده است. در گيلان و مازندران و آذربايجان، از حدود يك ماه پيش از فرارسيدن نوروز، كساني در روستاها راه ميافتادند و اشعاري در باره نوروز مي‌خواندند. اشعاري كه بنا بر تعلقات مذهبي شيعيان با مضامين مذهبي آميخته بود و ترجيع بند آن چنين بود: باد بهاران آمده، گل در گلستان آمده / مژده دهيد بر دوستان، …

اين پيك‌هاي نوروزي در مقابل نوروزي خواني از مردم پول يا كالا مي‌گرفتند و سورسات نوروزي خود را جور مي‌كردند تا چهل پنجاه سال پيش به راه انداختن «مير نوروزي» نيز يكي از آئينهاي رايج بوده است.

داستان مير نوروزي اين است كه در پنج روز آخر سال اداره و فرمانروايي شهر را به فردي از پائينترين قشرهاي اجتماعي ميسپردند و او نيز چند تن از مردم عوام را به عنوان خدم و حشم و عامل خود انتخاب ميكرد و فرمان‌هاي شداد و غلاظ عليه ثروتمندان و قدرتمندان مي‌داد.

آنها نيز در اين پنج روز حكم او را كم و بيش مطاع مي‌دانستند و تنها در موارد پولي به چانه زدن مي‌پرداختند. پس از آن پنج روز نيز مير نوروزي مطابق سنت از مجازات معاف بود و هيچ كس از او بازخواست نمي‌كرد كه چرا در آن مدت پنج روز چنين و چنان كرده است.

حافظ در اين بيت به عمر كوتاه آدمي، عمر كوتاه گل و عمر كوتاه سلطنت مير نوروزي اشاره دارد:

سخن در پرده ميگويم چو گل از غنچه بيرون آي كه بيش از پنج روزي نيست حكم مير نوروزي

نوروز در اسلام

احاديث و روايات در اين خصوص: واژه (عيد) در قرآن كريم تنها يكبار در آيه 114، سوره مائده آمده است: (عيسي ابن مريم گفت بارالها! اي پرودگار تو ما از آسمان مائده اي فرست تا اين روز براي ما و كساني كه پس از ما آيند روز عيد مباركي گردد و آيت و حجتي از جانب تو براي باشد، كه تو بهترين روزي دهندگاني.

ظهور اسلام و برخورد مسالمت آميز آن با ساير اديان و آيين‌ها از جمله اعتقادات مذهبي و ملي ايرانيان موجب شد كه مراسم و آداب مربوطه، به يكباره از جامعه اسلامي ايران رخت بر نبندد، فقط با مسلمان شدن تدريجي ايرانيان اندك اندك اعتقادات ديني اسلام نيز در ميان توده مردم نفوذ كرد.

شيخ صدوق در «كتاب من لايحضره الفقيه» آورده است: براى على(عليه السلام) هديه نوروز آوردند. فرمود: «اين چيست؟». گفتند: اى اميرمؤمنان! امروز، نوروز است. فرمود: هر روزِ ما را نوروز سازيد يعنى به خاطر خداوند، به يكديگر هديه بدهيد و به ديدار يكديگر برويد.

شيخ طوسى در «مصباح المتهجّد» چنين آورده است: امام صادق(ع) در روز نوروز فرمود: هنگامى كه نووز شد، غسل كن و لباس پاكيزه بپوش و خودت را خوشبو ساز و آن روز را روزه بدار. پس هنگامى كه نماز ظهر و عصر و نافله‌هاى آن را به جاى آوردى، نمازى چهار ركعتى بگزار كه در ركعت اوّل آن، سوره حمد و ده مرتبه سوره قدر را مى‌خوانى.

در ركعت دوم آن، سوره حمد و 10مرتبه سوره كافرون را مى خوانى. در ركعت سوم آن، سوره حمد و 10مرتبه سوره توحيد را مى خوانى و در ركعت چهارم، سوره حمد را با سوره هاى فلق و ناس. پس از نماز هم سجده شكر مى گزارى و دعا مى كنى. گناهان پنجاه ساله‌‏ات بخشوده مى شود.

ابن فهد حلّى در كتاب «المهذّب البارع» چنين آورده است: از آنچه در فضليت نوروزْ روايت شده و گفته ما را تأييد مى كند، حديثى است كه علامه سيد بهاءالدين على بن عبد الحميد، با سند خود از مُعلّى بن خُنيس نقل كرده است كه: روز نوروز، همان روز است كه پيامبر(ص) در غديرخم براى اميرالمؤمنين(عليه السلام) بيعت گرفت و مسلمانان به ولايت وى اقرار كردند.

آداب نوروز

در روايتى منسوب به حضرت امام جعفر صادق(ع) آمده است كه مى فرمايد: «هنگامى كه روز عيد نوروز آمد ، غسل كن و بهترين و پاك ترين لباست را بپوش و با بهترين عطرها خود را خوش بو كن و در اين روز، مستحب است روزه بگيرد.

در خصوص روز نوروز در روايات مختلف آداب گوناگوني ذكر شده كه به آنها به صورت مختصر اشاره مي‌شود: نماز نافله، يك نماز چهار ركعتي پس از نماز ظهر و عصر روز نوروز، دعا كردن در سجده اين نماز كه موجب بخشش گناهان مي‌شود.( نحوه خواندن اين نماز در مفاتيح الجنان در اعمال عيد نوروز ذكر شده است)

- ذكر گفتن؛ خصوصا ذكر «يا ذي الجلال و الاكرام»

-روزه گرفتن

- دعا كردن در لحظه سال

شنبه|ا|27|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]