ناگفته‌‌هایی از سیره رهبر معظم انقلاب

واضح آرشیو وب فارسی:تکناز:
ناگفته‌‌هایی از سیره رهبر معظم انقلاب

به گزارش گروه "فضای مجازی " خبرگزاری فارس، مجله "پاسدار اسلام " در جدید ترین شماره خود طی گفت و گویی با دكتر غلامعلی حدادعادل به بیان ناگفته هایی از سیره حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب پرداخته است.

** در مقدمه این گفت و گو آمده است:
آنچه در پی می آید متن كامل گفت وشنود «پاسدار اسلام» با دكتر غلامعلی حدادعادل در بازشناسی سلوك فردی و اجتماعی رهبر معظم انقلاب است كه طی دو جلسه انجام پذیرفته است. دكتر حدادعادل در بیان این ناگفته ها با احتیاط و دقتی خاص سخن گفت، زیرا به نیكی می دانست انتشار این سنخ روایات عمدتاً ناخشنودی رهبری را در پی داشته است.آنچه موجب گشت تا ایشان این گفت وشنود را بپذیرند، لزوم آگاهی جوانان از حداقل های منش فردی و اجتماعی سیاسی رهبری از یك سو و نیز ابطال شایعات اصحاب خدعه از سوی دیگر بوده است كه لطف ایشان را سپاس می گوییم.امید است با ادامه این رشته از گفت وگوها بتوانیم جرعه ای از دریا را به كام تشنه شیفتگان نور فرو ریزیم.
.................................................

* پیشنیه ارتباط جنابعالی با رهبر معظم انقلاب به كدام مقطع زمانی برمی گردد و چگونه تداوم و توسعه یافت؟

بسم الله الرحمن الرحیم. بنده قبل از انقلاب حضورا خدمت مقام معظم رهبری نرسیده بودم، اما نام ایشان را زیاد شنیده و بعضی از كتاب هایشان را دیده بودم، از جمله ترجمه ای كه از كتاب صلح امام حسن (ع) كرده بودند و همین طور كتابی كه درباره نقش مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان از ایشان منتشر شده بود. از ایشان تصویری به عنوان یك روحانی جوان و جوان پسند داشتم. همان موقع می شنیدم كه آقای خامنه ای از جنبه تسلط بر تاریخ تحلیلی ائمه و تدوین آن بی نظیرند، اما چون من در تهران بودم و ایشان در مشهد، فرصتی و موقعیتی پیش نیامد كه خدمتشان برسم. تا انقلاب شد و حزب جمهوری اسلامی رسماً اعلام موجودیت كرد و افرادی كه از مدتی پیش به حزب دعوت شده بودند، دور هم جمع شدند. من نخستین بار در آنجا و چند روزی بعد از 22 بهمن 57، با ایشان آشنا شدم. از همان نخستین جلسه، احساس كردم كه با بقیه فرق دارند. همه خوب بودند و من آنها را بیشتر از آقای خامنه ای می شناختم و از قبل دیده بودم، با این همه احساس كردم ایشان درخشش فكری و شخصیتی خاصی دارند.
كم كم رابطه ما با ایشان بیشتر شد. از جانب من ارادت و علاقه بود و از جانب ایشان محبت و لطف. همزمان برادر شهید من، مجید هم از انگلستان آمده و در خدمت انقلاب قرار گرفته بود. او هم خدمت آقای خامنه ای رسید و با ایشان ارتباط برقرار كرد و در فعالیت ها و كارهایش از نظر ایشان استفاده می كرد. در اوایل انقلاب حداقل هفته ای دوبار در حزب با هم ملاقات می كردیم. كارهای سنگین متعدد و پیچیده ای برعهده همه ما بود، از جمله كمك به برگزاری رفراندوم برای تعیین نوع حكومت كه كمتر از 2 ماه بعد از پیروزی انقلاب صورت می گرفت و در تمام این ایام همه مشغول كار بودیم ودر خلال این كارها ارتباطتمان با ایشان بیشتر شد. این رابطه ادامه داشت تا در آذرماه 58، بعد از اینكه قطب زاده را از سرپرستی صداوسیما برداشتند، شورای انقلاب بنده را به عنوان یكی از اعضای شورای سرپرستی صداوسیما منصوب كرد و این هم وسیله ای شد كه ما بیشتر از نظر ایشان استفاده كنیم، اگر چه رابط ما با شورای انقلاب، شهید باهنر بود.
در مهرماه 1360 برادر من از سرپرستی استانداری كرمانشاه و ایلام معاف شد و به تهران آمد. بنده و آن شهید بیشتر در امور فرهنگی و ادبی فعالیت می كردیم. من در تلویزیون بودم و ایشان در رادیو بود و بهترین كسی را كه برای مشورت در مسائل ادبی و فرهنگی سراغ داشتیم، آقای خامنه ای بودند. ایشان هر وقت به عنوان نماینده امام به مناطق غرب كشور می رفتند، مجید را همراه خود می بردند، چون او منطقه را خوب می شناخت. این آشنایی ها سبب شد كه آقای خامنه ای چند روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری كه پس از شهادت شهید رجایی انجام شد، مجید را به عنوان رئیس دفتر خودشان انتخاب كنند. انتخابات روز جمعه 10 مهر بود و ایشان روز یكشنبه 5 مهر مجید را خواسته و گفته بودند كه در نظر دارم بعد از انتخابات، شما را رئیس دفتر خودم كنم. شما بروید و نمودار سازمانی دفتر را طراحی كنید. مجید آمد و موضوع را به من گفت و با هم مشورت كردیم.
از قضا در همان روز عده ای از خبرنگاران خارجی برای بازدید از نتایج عملیات ثامن الائمه كه اولین پیروزی چشمگیر در جنگ بود، به ایران آمده بودند و لذا مجید ظهر همان روز یكشنبه برای راهنمایی خبرنگاران عازم جبهه شد. روز سه شنبه خبر شهادت او به ما رسید و حضرت آقا از شنیدن خبر شهادت او بسیار متأثر شدند. نوع رابطه ایشان با این شهید حكایت مستقلی است كه اگر در اینجا بخواهم وارد جزئیات آن شوم، شاید یك قدری از اصل بحث دور شویم.

*چه عواملی موجب تقویت رابطه شما با آقا شد؟

بنده از همان ماههای اول بعد از پیروزی انقلاب حس می كردم سنخیت زیادی بین علائق بنده و ایشان وجود دارد و می دیدم در هر زمینه ای كه مختصر كاری كرده یا چیزی نوشته و یا فكری كرده بودم، ایشان در آن زمینه سابقه تفكر و كار طولانی دارند. آنچه از همان اوایل نظر مرا به خود جلب می كرد، پختگی و متانت ایشان در اظهارنظرها بود. ایشان هم عمیق اظهارنظر می كردند و هم جانب انصاف را نگه می داشتند. یك نوع اعتدال ناشی از خردمندی در مواضع ایشان می دیدم و مشاهده می كردم كه اهل افراط و تفریط نیستند و این طور نیست كه با مشاهده یك حسن در فردی او را به عرش برسانند و با دیدن یك عیب او را به زمین بزنند. در عین حال كه مواضع اصولی محكمی داشتند، سعی می كردند در اظهارنظر درباره افراد، بی انصافی نكنند. در مراعات كامل حقوق دیگران بسیار محتاط بودند. بنده در این 30 سالی كه با ایشان مرتبط بوده ام، دریافته ام كه رفتارشان چقدر شبیه به امام است و در موارد گوناگون، احتیاط های زیادی را از ایشان نسبت به افراد دیگر مشاهده كرده ام.
به خاطر دارید كه در سال اول انقلاب اوضاع سیاسی بسیار آشفته بود و همان طور كه نظام های اداری در بیرون مستقر نشده بودند، نظام های ذهنی افراد هم در درون تبلور پیدا نكرده بود و فضای آشفته ای در اذهان وجود داشت. آقای خامنه ای توانسته بودند بصیرت خود را در آن اوضاع آشفته فكری حفظ كنند.
ایشان بسیار اهل ذوق و به معنی واقعی كلمه اهل معرفت اند، در دوستی وفادار و جوانمرد و در دشمنی منصف هستند. جاذبه و دافعه را با هم دارند و برای بنده و اطرافیانشان وجود بسیار پرجاذبه ای هستند.
در سال 61 من به معاونت وزارت آموزش و پرورش منصوب شدم و مسئولیت كتابهای درسی را به عهده گرفتم.

* این مسئولیت در دوران وزارت چه كسی بود؟

آقای پرورش. البته در انتخاب بنده، نظر آقای خامنه ای بی تأثیر نبود. پس از قبول این مسئولیت، منظم و مكرر خدمت ایشان می رسیدم و در برنامه ریزی های آموزشی و تألیف كتاب های درسی از نظرشان استفاده می كردم و ایشان هم نكته های ظریف و دقیقی را تذكر می دادند و ما اجرا می كردیم، بعضی از مشكلات آموزش و پرورش را هم خدمتشان مطرح می كردم و ایشان راهنمایی می كردند و كارهای مثبتمان را تشویق می كردند. المپیادها اولین بار كه خواستیم دانش آموزان را به كشور كوبا اعزام كنیم، شش دانش آموز منتخب را خدمت ایشان بردم و آقا آنها را تشویق و راهنمایی كردند. آن موقع هنوز نمی دانستیم از المپیاد چه نتیجه ای می گیریم. البته بعدها اهتمام حضور در این عرصه، بسیار اسباب سربلندی كشور شد.
این ارتباط برقرار بود و من در تألیف كتاب های درسی، مخصوصاً در بخش های تاریخی، ادبی و دینی از نظرات ایشان استفاده می كردم تا اینكه ایشان پس از رحلت حضرت امام (ره) به رهبری رسیدند و ارتباط ما بیشتر شد. از جمله مواردی كه چندین بار از نظرات ایشان استفاده كردم، تدوین چهار جلد كتاب «درس هایی از قرآن» بود كه بعد از آنكه بنده این درس را در برنامه درس مدارس گنجاندم، آیاتی را انتخاب كرده بودم تا درباره آنها توضیح بدهم. هم در انتخاب آیات و هم در تنظیم مطالب از نظرات ایشان استفاده كردیم.
در این چهار جلد كتاب، چندین درس هست كه مشخصاً بنا به توصیه ایشان در این كتاب ها گنجانده شده و به برخی از آنها اشاره می كنم. البته این دروس به صورتی كه در دهه 70 در درس های مدارس بود، حالا دیگر در برنامه نیست و من آن چهار كتاب را یكجا به صورت كتابی به نام «درس هایی از قرآن» منتشر كرده ام.
یكی از درس هایی كه ایشان توصیه كردند در این مجموعه قرار دهیم، قصه طالوت و جالوت بود. ایشان فرمودند در این قصه معیاری برای رهبری در جامعه دینی مطرح شده است. وقتی اشراف بنی اسرائیل از پیغمبرشان می خواستند برای آنها یك رهبر سیاسی تعیین كند و پیغمبرشان فردی را از جانب خدا تعیین كرد، بنی اسرائیل گفتند كه پول ندارد، شهرت ندارد: «ان الله قد بعث لكم طالوت ملكا...» (بقره - 24). ایشان گفتند این آیات را در كتاب های درسی بگذارید.
برای سال آخر دبیرستان گفتند قصه یوسف را بگذارید. گفتم: «قصه مریم را گذاشته ایم.» ایشان گفتند: «آن قصه برای حفظ عفت دخترهاست، قصه یوسف را برای حفظ عفت پسرها بگذارید.» گفتم: «این بچه ها قصه یوسف نخوانده، خودشان مشكل دارند. شما می فرمایید قصه یوسف را هم بگذاریم؟» و این شعر را برایشان خواندم كه: «به سرما خورده لرزیدن میاموز». ایشان خندیدند و گفتند: «چه این قصه را بگذارید، چه نگذارید، این سن و سال این مشكلات را دارد. بگذارید این قصه قرآنی به عنوان نمونه بارز تقوا و عفت مردان مطرح شود.» و من دیدم كه این توجه دقیقی است و این درس را در كتاب های درسی آوردم.
در كتاب های درسی، بخش هایی را درباره تاریخ انقلاب، از 15 خرداد تا بهمن 57 آورده بودیم. آن مطالب را نشان می دادم و نكاتی را می فرمودند. بعد از پیروزی انقلاب تا رهبری ایشان هم مطالبی را در كتاب های درسی می آوردیم.به این ترتیب، به تجربه از دقت نظر ایشان در موارد گوناگون استفاده می كردم.

* از تأسیس دائره المعارف اسلامی در طی آن دوران نیز خاطراتی را ذكر كنید.

یكی دیگر از راه های ارتباط بنده با مقام معظم رهبری، بنیاد دائره المعارف اسلامی بود. در سال 1362 كه دو سالی از ریاست جمهوری ایشان گذشته بود، یك روز از طریق آقای میرسلیم از حدود 9 نفر دعوت كردند كه به دفتر ایشان بروند و گفتند حالا كه انقلاب شده، باید در ضمن كارهایی كه برای كشور می كنیم، به فكر تألیف یك دائره المعارف اسلامی هم باشیم. معنی ندارد كه نویسندگان و محققان ما برای اطلاع از واقعیت های دنیای اسلام، یا به دائره المعارف های اروپایی مراجعه كنند و یا به دائره المعارف هایی كه مسیحی های عرب بیروت نوشته اند. ایشان گفتند وقت آن رسیده كه ما مستقلاً و از دیدگاه خودمان، یك دائره المعارف اسلامی را تألیف كنیم. 9 نفر هیئت امنای دائره المعارف را تشكیل دادند و ایشان هم با اینكه در دوران ریاست جمهوری، از لحاظ مالی در مضیقه بودند، در ابتدای كار، با زحمت زیاد هزینه های این بنیاد را تأمین كردند. من هم جزو هیئت امنای این دائره المعارف بودم و همراه دیگران خدمت ایشان می رسیدیم و از دیدگاه های ایشان مطلع می شدیم.

* آن 9 نفر چه كسانی بودند؟

مرحوم دكتر شهیدی، آقای دكتر مهدی محقق، آقای دكتر ابوالقاسم گرجی كه این سه تن از نظر سنی بالاتر از بقیه بودند. آقای شیرازیان كه از زمان طلبگی در قم با مقام معظم رهبری آشنا بودند، آقای مهندس میرسلیم، آقای دكتر پورجوادی، آقای دكتر سروش و بنده، دكتر سروش تا همین چند سال پیش در این هیئت امنا بود. حتی بعضی ها با توجه به مواضع ایشان به مقام معظم رهبری گفتند: «آیا ایشان در این هیئت باشد یا خیر؟» ایشان گفتند: «این جدایی از ناحیه ما شروع نشود بهتر است»، یعنی تا این حد مدارا می كردند كه نیروها دفع نشوند، ولی بعد كار آقای سروش به جایی رسید كه رابطه اش را با بالاتر از رهبری هم قطع كرد، چه رسد به رهبری!
به هر حال این تركیب هیئت امنا بود. در حال حاضر 27 سال از عمر این دائره المعارف می گذرد و یكی از آثار خیری است كه به دست رهبری ایجاد شده و صحبت كردن درباره آن بحث مستقلی را اقتضا می كند.

* خود شما از چه سالی مسئولیت آن را به عهده گرفتید؟

از سال 1374. اولین مدیرعامل آن آقای دكتر مهدی محقق بودند، بعد آقای دكتر پورجوادی، بعد آقای مهندس میرسلیم. طبق اساسنامه، مدیرعامل باید عضو هیئت امنا باشد و بنده از فرودین 1374 عهده دار این مسئولیت شدم. آقای دكتر محقق دو سال، آقای پورجوادی یك سال و آقای میرسلیم به مدت پنج سال مدیرعامل بودند. بعدها اعضای هیئت امنا بیشتر شدند و آیت الله سبحانی، مرحوم آیت الله معرفت، آقای دكتر ولایتی، آقای مهندس طارمی كه معاون علمی بنیاد هستند و آقای دكتر علی خوشرو كه در وزارت امور خارجه بودند، اضافه شدند. در حال حاضر آقای دكتر شهیدی و آیت الله معرفت از دنیا رفته اند و آقای دكتر سروش هم از دنیای ما رفته اند!

* دیگر زمینه های علائق مشترك شما كدامند؟

یكی از زمینه های مشترك، علاقه ایشان و بنده به شعر و ادب بود. به باور من درمیان شخصیت های درجه اول انقلاب كمتر كسی به اندازه ایشان با زبان و ادبیات و تاریخ و نیز سبك های ادبی و شعرای فارسی و در كنار آن با ادبیات، لغت و شعر عربی آشنایی دارد. علاقه و تسلط ایشان به ادبیات عرب فوق العاده است. ایشان نثر عربی را بسیار شیوا و نه به سبك قدما، بلكه به سبك امروز می نویسند. این ذوق ادبی و تسلط ایشان به ادبیات، به ویژه در نقد شعر، از جمله عللی بود كه بنده را بیشتر به ایشان مرتبط می كرد. من در زمینه شعر خرده ذوقی دارم و ایشان در این زمینه حق بزرگی به گردن من دارند. در دوره دبیرستان و اوایل دانشگاه گاهی شعر می گفتم و بعد كه به دانشگاه رفتم، چون رشته ام ادبیات نبود، از شعر گفتن دور افتادم و شاید در فاصله ده پانزده سال، جز چند شعر نگفتم.پس از شهادت برادرم شعری برای او گفتم و خدمت آقا رفتم و چون بارها علاقه ایشان را به آن شهید و تأسفشان را در فقدان او از زبان خودشان شنیده بودم، شعری را كه برای شهید گفته بودم، برای ایشان قرائت كردم. غزلی است با این مطلع: «بهار عمر مرا برگ و باری بودی تو / دل خزان زده ام را بهار بودی تو/ ستاره سحر من چرا پر از خون است؟/ كرانه ای كه در آن آشكار بودی تو». وقتی این شعر را برای آقا خواندم، فوق العاده تحسین كردند و بعضی از ابیات را هم تجزیه و تحلیل فرمودند و برخی از اصلاحات را هم پیشنهاد كردند و مرا به شعر سرودن تشویق كردند. این تشویق هنوز هم ادامه دارد، به طوری كه گاهی كه خدمت ایشان می رسم، بعد از بحثهای سیاسی و مدیریتی و موضوعات خرد و كلان كشور، ایشان از روی لطف می فرمایند كه شعری هم بخوانید و هربار مرا به سرودن شعر تشویق می كنند و عیب و ایردادهای شعر را هم می گیرند. به قدری در این زمینه حساس و دقیق هستند كه حتی اگر برنامه از تلویزیون هم ضبط شود، باز ایشان شعر را نقد می كنند. چون ایشان علاقه دارند كه نقد شعر، در محافل ادبی باب شود.

* از كی مسئولیت فرهنگستان شعر و ادب فارسی به عهده شما گذاشته شد و در این زمینه چه ارتباطاتی بین شما و مقام معظم رهبری وجود دارد؟

یكی دیگر از موجبات ارتباط بیشتر من با مقام معظم رهبری، عضویت و مسئولیت من در فرهنگستان زبان ادب فارسی است. چندسال از شروع كار فرهنگستان، با كنار رفتن آقای حسن حبیبی كه معاون اول رئیس جمهور بودند و نمی خواستند دو شغله باشند، بنده با رأی شورای فرهنگستان رئیس فرهنگستان شدم. در این سالها گاهی كه خدمت آقا می رسم، از دستاوردهای فرهنگستان گزارشی عرضه می كنم.
یكی از مواردی كه من ، بزرگواری و روحیه آزادمنشی ایشان را احساس كردم، مسائل مربوط به فرهنگستان بود. بد نیست كه یك مثالی در اینجا بیاورم. ایشان یك بار پیامی به گردهمایی سالانه نماز داده و در آنجا گفته بودند، خوب است در بوستانهای شهری، جایی برای نماز پیش بینی شود، كلمه بوستان را به جای پارك به كار برده بودند. به این نكته اشاره كنم كه آقا فوق العاده به زبان فارسی علاقه دارند و لغت خارجی در صبحتها و نوشته هایشان به كار نمی برند، الا به ندرت و در جایی كه ضرورتی پیش بیاید. ما در فرهنگستان به جای كلمه پارك، باغ گذاشته بودیم. یك بار خدمت ایشان عرض كردم كه: «آقا! ما در فرهنگستان به جای پارك، كلمه باغ را تصویب كرده ایم. حالا كه شما از كلمه بوستان استفاده كرده اید، چه باید بكنیم؟» ایشان فرمودند: «این سلیقه شخصی من است كه بوستان را به كار بردم. شما اگر جور دیگری تصویب كرده اید، كار خودتان را بكنید و همان واژه ای را كه تصویب كرده اید، ابلاغ كنید. به كار بردن واژه توسط من به این معنا نیست كه می خواهم در كار شما مداخله كنم.»
مواردی هم در نیروهای مسلح اتفاق افتاده كه گاهی لغتی را خدمت ایشان برده اند و ایشان نظری داده اند. بعد من گزارشی از فرهنگستان را درباره آن واژه برایشان برده ام و ایشان نظر فرهنگستان را پذیرفته اند.

* ولو خودشان در آن موضوع صاحب نظر و مجتهد باشند....

مهم این است كه وقتی برایشان استدلال كنید، می پذیرند. به نظر اهل فن و متخصصان احترام فراوان می گذارند. اینها بعضی از عرصه های ارتباط و بعضی از موجبات علاقه من به ایشان است. به هر حال به قول شاعر: «گر بگویم كه مرا با تو سر و كاری نیست/ در و دیوار گواهی بدهد كاری هست.» این شعر بیان كننده حال من نسبت به ایشان است كه: «با صد هزار جلوه برون آمدی كه من / با صدهزار دیده تماشا كنم تو را». واقعاَ ایشان در مسائل سیاسی، سیاست داخلی، سیاست خارجی، شناخت جریانها، مسائل بین المللی و... منبع بی بدیل برای راهنمایی دیگران هستند. وسعت مطالعات ایشان كم نظیر است. كمتر پیش می آید موضوعی از مسائل اجتماعی و سیاسی و... را برای ایشان بیان كنم و ایشان نكته تازه ای مطرح نكنند. تنوع كتابخوانی ایشان حیرت آور است. گاهی خدمتشان بحثی را از كتابی كه خوانده ام مطرح می كنم و ایشان دو سه كتاب دیگر در همان زمینه توصیه می كنند. شاعران و نویسندگان جوان را شخصاَ می شناسند و آثار آنها را می بینند و ارزیابی می كنند.
تمام وجود ایشان علاقه به این كشور و به این ملت و اعتقاد به اسلام و انقلاب است و یكی از اموری كه از سالهای آغازین پس از پیروزی انقلاب به ما درس داده اند، داشتن تقوای سیاسی و اطاعت از امام است. اگر امام مطلبی را می فرمودند ایشان اطاعت بی چون و چرا می كردند. خدا هم كمك كرده و در طول این سالها پاداش تقوای ایشان را داده است و همچنان خواهد داد.
از سال 1376 كه بنده وارد مجلس شدم، فصل دیگری هم در ارتباط ما با رهبری گشوده شد كه مسائل مجلس و عالم سیاست و حوادث بعد از دوم خرداد و اصلاح طلبی و اصول گرائی و امثال آن بود. در این سالها من بیشتر متوجه دقت نظر ایشان در مسائل شدم.

* تا آنجا كه می دانیم، آقا در قبال تعریف و تحسینی كه از ایشان می شود، معمولاَ عكس العمل منفی نشان می دهند. می دانم كه شما درباره ایشان غزلی را سروده اید، اولاَ این غرل را برای ما بخوانید و ثانیاَ از واكنش آقا نسبت به آن بگویید.

همان طور كه قبلاَ اشاره كردم یكی از رشته های پیوند بنده و مقام معظم رهبری، زبان و ادبیات فارسی، خصوصاَ شعر بوده است. ایشان به جهات مختلف، از جمله خراسانی بودنشان، ذوق و توجه خاصی در زمینه زبان و ادبیات فارسی دارند، سخن شناس هستند و همین ذوق و علاقه سبب شده كه در دوران جوانی، علاوه بر مطالعه اشعار، در محافل و انجمنهای ادبی خراسان كه در آن زمان مهم هم بوده، شركت كنند و به شعر شاعران درجه اول خراسان آن روز گوش بدهند.

* این شاعران درجه اول، چه كسانی بودند؟

دانش بزرگ نیا، مؤید ثابتی، دوستان نزدیك به سن و سال ایشان و یا قدری بزرگتر مثل مرحوم قدسی، مرحوم كمال و صاحبكار و آقای قهرمان و آقای باقرزاده. آقا هنوز هم با كسانی از آن جمع كه زنده هستند، در ارتباطند. به هرحال، ایشان در انجمنهای ادبی خراسان شركت می كردند و به نقد شعر كه در این انجمنها رایج بوده، گوش می داده اند. سابقه و علاقه و استعداد شاعری بالایی كه در خود ایشان هست، سبب شد كه یكی از ابواب گفت وگو بین ما هم همین موضوع شعر باشد. ایشان شعر را یكی از انواع هنر و هنر را مایه ماندگاری حقیقت می دانند. در نظر ایشان، هنر ابزاری است كه حقیقت را به فرهنگ تبدیل و آن را تثبیت می كند و سپس به جریان می اندازد و در سطح جامعه گسترش می دهد. ایشان به شعر و شاعری اهمیت می دهند و با توجه به آگاهی ای كه از اشعار شعرای معاصر اعم از كهن پردازان و نوسرایان دارند و نقش اجتماعی و سیاسی شعر را در دوران مبارزات تجربه كرده اند، همواره پشتیبان شعر خوب بوده اند. می دانید كه هرساله یكی از جلسات ثابت ایشان، جلسه با شاعران، به ویژه شعرای جوان در شب تولد حضرت امام حسن مجتبی (ع) در ماه مبارك رمضان است. ایشان در آغاز جلسه به شاعران افطاری می دهند و در محضر ایشان جلسه شعرخوانی برگزار می شود و پس از آن از تلویزیون هم پخش می شود. همان طور كه عرض كردم، اول بار كه برای ایشان شعر خواندم، حدود دو سه ماه بعد از شهادت برادرم مجید بود. در آن زمان، سالها بود كه شعر نگفته بودم. با این شهادت، اتفاقی در روح من افتاد كه من این حال را در این قالب مثالی برای ایشان بیان كردم و گفتم: «آقا! شنیده اید كه بعضی جاها كه زلزله می آید، در اثر تكانهای شدیدی كه زمین می خورد، چشمه های جدیدی باز می شوند كه قبلاَ نبوده؟ در من چشمه شعری جوشیدن گرفته. التبه در سابق چیزهایی می گفتم، ولی با شهادت مجید حس می كنم چنین اتفاقی در من افتاده و غزلی گفته ام.» آن غزل را برای ایشان خواندم و همان غزل باعث شد كه ایشان مرا به شعر گفتن تشویق كنند. به نظرم 13بیت بود. یكی از ابیات این مرثیه و سوگ سروده كه یكی دو بیت آن را قبلاَ خواندم، این است: «لطیف و ساده و شورآفرین، ولی زیبا/ ترانه ای به لب روزگار بودی تو.» ایشان نسخه ای از آن شعر را از من گرفتند. نوبت بعد كه خدمتشان رفتم، گفتند: «فلانی! من اسم این شعر تو را پیدا كرده ام و از خود شعر هم آورده ام. اسم این شعر را بگذار «ترانه ای بر لب روزگار». این مناسب ترین عنوان برای این شعر است. از آن به بعد هر دو سه ماه یك بار كه خدمت ایشان می رفتم، اگر شعری گفته بودم، برای ایشان می خواندم . یكی دوبار فرمودند كه: «آدم ها وقتی سنشان بالا می رود، معمولاَ دیگر قریحه شان شكوفا نمی شود، ولی تو و فلانی (یك نفر دیگر را هم اسم بردند) در این سن و سال (42، 43سالگی) خوب شعر می گویید.»
بعد از رهبری ایشان كه به ابعاد تازه تری از قدرت روحی و معنوی و مهارت سیاسی و تشخیص درست ایشان پی بردم و طبعاَ عشق و علاقه ام نسبت به ایشان بیشتر شد، به ذهنم رسید كه شعری برای ایشان بگویم. قبلاَ برای بعضی از بستگان خودم شعر گفته بودم و از خودم می پرسیدم چرا برای ایشان كه این قدر دوستشان دارم شعر نگویم؟ به هیچ وجه هم نیت تبلیغات و سر و صدا كردن و این چیزها را نداشتم. كسی از امثال بنده كه دانشگاهی هستیم و دستی به قلم داریم و سر و كارمان با تیپ جوان و دانشجوست، انتظار ندارد برای مقامات سیاسی شعر ستایش آمیز بگوییم. اگر نگوییم كسی تعجب نمی كند، ولی اگر بگوییم تعجب می كنند.
من می دانستم كه ممكن است روشنفكران این كار را حمل بر مداهنه و تملق كنند ولی اعتقاد قلبی و باورم را در شعر گفتم. شعری گفتم كه حكایت از عشق و علاقه من می كرد. وظیفه خود می دانستم كه ایشان را تأیید كنم. هركسی به وجهی باید انجام وظیفه كند، من هم این به ذهنم رسید. غزلی گفتم و در دیداری كه برای كاری با ایشان داشتم، در پایان جلسه گفتم: «آقا! من یك غزل برای شخص شما گفته ام. قبل از اینكه آن را برای شما بخوانم، شرطی دارم. می دانم كه خوشتان نمی آید كه از شما تعریف كنند و خصوصاَ برایتان شعر بگویند، ولی می خواهم خواهش كنم حساب جنبه های اخلاقی و روحی و معنوی خودتان را از حساب معیارهای ادبی و شعری جدا كنید. اگر شعرم خوب بود، خدا وكیلی به خاطر روحیه معنوی و رعایت جنبه های اخلاقی كه در شما هست، توی سر شعر نزنید.» حتی یادم هست كه دقیقاَ تعبیر «خدا وكیلی» را به كار بردم. ایشان قدری تعجب كردند كه من برایشان شعر گفته بودم و خندیدند و گفتند: «باشد!» شعر را خواندم و ایشان گفتند: «نه، انصافاً شعر شعر خوبی است، ولی عیبش فقط این است كه برای من گفته اید.»

* بالاخره نقد خود را كردند...

بله، همان طور كه خواهش كردم حساب شعرم را از اینكه درباره ایشان گفته بودم، جدا كردند. بعد كه ایشان شعر را تأیید كردند، گفتم: «هر شاعری به ازای شعری كه می گوید صله ای می خواهد. من هم صله می خواهم.» گفتند: «چه می خواهید؟» گفتم: «یكی از عباهای خودتان را» بعد از یكی دو هفته، آقای محمدی گلپایگانی زنگ زدند كه: «ظاهراَ عبایی از آقا خواسته بودید. قد شما چقدر است؟ می خواهیم سفارش بدهیم برایتان بدوزند.»
این جریان به سال 1371 برمی گردد و ربطی به وصلت و خویشاوندی ما ندارد. اصلاَ آن موقع چنین بحثی در میان نبود. من این شعر را تا سال گذشته در جایی چاپ نكرده بودم و فقط بعضی از خواص و دوستان نزدیك آن را شفاهاً از من شنیده بودند. دنبال این هم نبودم كه آن را چاپ كنم. در طی آن سالها، هیچ وقت آقا راجع به این شعر با من صحبت نكرده بودند. یك بار خودم مطرح كردم و ایشان فرمودند: «من بسیار حساسم كه مبادا درباره من اغراق شود و شخص پرستی و این نوع عیوب در جامعه ما رواج پیدا كند. یك بار دیدم از تلویزیون راجع به من شعری پخش می شود، به قدری ناراحت شدم كه قبل از آنكه شعر تمام شود، بلند شدم و از اتاق بیرون رفتم و بعد به مسئولان صدا و سیما پیغام دادم كه این چه كاری بود كردید؟ دیگر این شعر را پخش نكنید.»
ایشان تا این حد در این زمینه حساس هستند. من هم چون شعر را برای دلم و به خاطر ایشان گفته بودم، احساس نیاز نمی كردم كه در جایی چاپ شود، تا حدود 5/1 سال پیش كه یكبار از روزنامه جام جم نزد من آمدند كه ما داریم به مناسبت بیستمین سال رهبری آیت الله خامنه ای، ویژه نامه ای را در مورد ایشان تهیه می كنیم و می خواهیم در مورد جنبه فرهنگی شخصیت ایشان با شما مصاحبه كنیم. طبعاً بخشی از این گفت وگو به مباحث ادبی كشیده شد. من در آنجا مناسب دیدم كه این شعر در آن ویژه نامه چاپ شود، چون دیگر نه تنها موجبی برای نگفتن ان نمی دیدم ، بلكه با توجه به هجمه ها و بی انصافی هایی كه نسبت به ایشان می شد و به خصوص كینه ها و عداوتهایی كه عده ای ابراز می كردند، این شعر را خواندم و چاپ شد و بعد به سایتها رسید. حالا هم می بینم تك و توك بعضی از نیروهای انقلاب و علاقمندان به شعر و ادب و علاقمندان به آقا، نسخه ای از این شعر را دارند و گاهی هم این طرف و آن طرف می خوانند.

* حالا شما آن را برای ما بخوانید.

چشم، شعر این است:

ای دو چشمانت چراغ شام یلدای همه
آفتاب صورتت خورشید فردای همه
ای دل دریایی ات كشتی نشینان را امید
ای دو چشم روشنت فانوس دریای همه
خنده های گاه گاهت خنده خورشید صبح
شعله لرزان آهت شمع شبهای همه
ای پیام دلنشینت بارش باران نور
وی كلام آتشینت آتش نای همه
قامتت نخل بلند گلشن آزادگی
سرو سرسبزی سزاوار تماشای همه
گر كسی از من نشانی از تو جوید گویمش
خانه ای در كوچه باغ دل، پذیرای همه
لاله زار عمر یك دم بی گل رویت مباد
ای گل رویت بهار عالم آرای همه

در این شعر همان طور كه ملاحظه می كنید، اسمی از ایشان نبرده ام ولی خطاب به ایشان و در وصف ایشان است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تکناز]

[مشاهده در: www.taknaz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]