عزت و كرامت نفس از نگاه اميرمؤمنان (ع)

واضح آرشیو وب فارسی:جمهوري اسلامي: عزت و كرامت نفس از نگاه اميرمؤمنان (ع)
آدمي وقتي داراي كرامت نفس شد و به ارزش انساني خويش واقف گرديد شئون مادي و علائق دنيوي در نظرش كم ارج مي‌آيد، به آنها بي‌اعتنا مي‌شود و خود را بزرگتر از آن مي‌داند كه طوق اسارت دنيا را به گردن افكند و براي دست يافتن به تمنيات حيواني و ارضاي غرايز، مرتكب گناه گردد و ارزش انساني خود را تنزل دهد. اولياي گرامي اسلام، علو همت و بزرگي روح افراد عزيز‌النفس را در خلال روايات بيان نموده و نتيجه و اثر كرامت نفس را خاطر نشان ساخته‌اند.
"عن علي عليه السلام قال: من كرمت نفسه هانت عليه شهوته."
"كسي كه از كرامت نفس برخوردار مي‌گردد شهوات نفساني در نظرش خوار و ناچيز مي‌آيد."
* قال اميرالمؤمنين عليه السلام: من كرمت عليه نفسه لم يهنها بالمعصيه.
- آن كسي كه به بزرگي و كرامت نفس خود باور آورده هرگز آن را با پليدي گناه، پست و موهون نمي‌كند.
ملاحظه مي‌فرماييد كه عزت نفس و بزرگواري معنوي، آدمي را به گونه‌اي مي‌سازد كه پيرامون معصيت نمي‌گردد، به شهوات حيواني و تمايلات نفساني بي‌اعتنا مي‌شود و دنيا را با ديدة پستي و تحقير مي‌نگرد.
كساني كه در پرتو مجاهده و كوشش به عز باطني و شرافت روحي نايل شده‌اند، خويشتن را انسان واقعي ساخته‌‌اند، و از كرامت نفس و معالي اخلاق برخوردار گرديده‌اند، خدمت به مردم را وظيفة خود مي‌دانند و بدون منت، كارهاي بزرگي را انجام مي‌دهند و اعمال پرارج خويشتن را به حساب عز انساني و شرافت نفس مي‌گذارند و اين درسي است كه مولي الموحدين، علي‌ابن ابيطالب، آن انسان بزرگ، به پيروان خود آموخته است.
"ان مكرمه صنعتها الي احد من الناس انما اكرمت بها نفسك و زينت بها عرضك، فلا تطلب من غيرك شكر ما صنعت الي نفسك.
كار نيكي را كه نسبت به يكي از افراد مردم انجام مي‌دهي بي‌گمان، خود را اكرام نموده‌اي و با آن كار پسنديده شرافت نفس خويش را زينت بخشيده‌اي، پس شكر عمل نيكت را كه دربارة خودت انجام داده‌اي از غير خودت طلب منما.
تعالي روح و كرامت خلق افراد شريف النفس آنچنان در ضميرشان اثر نيكو مي‌گذارد و روحية آنان را تغيير مي‌دهد كه طرز تفكرشان با انديشة افراد عادي تفاوت بسيار دارد. اينان خدمتگزاري به مردم را از ديدگاه مخصوص به خود مي‌نگرند و بر وفق نگرشي كه دارند عمل مي‌كنند.
"عن علي عليه السلام قال: الكريم يري مكارم افعاله دينا عليه يقضيه.
علي(ع) فرموده: شخص كريم، كرايم اعمال خود را همانند ديني مي‌داند كه بر ذمة اوست و بايد آن را ادا نمايد.
عز و محبوبيت ظاهري كه بر اثر علل و رويدادهايي نصيب انسان مي‌شود از نعمتهاي خداوند است،كسي كه از آن نعمت برخوردار مي‌گردد هر چند مدتش كوتاه باشد بايد از آن نعمت قدرشناسي كند و به وظيفه ديني و عقلي خود عمل نمايد، توجه كند كه اين نعمت همانند ديگر نعمتهاي دنيا موقت و زودگذر است، از ابتدا بايد به فكر زوال آن نعمت باشد، از خداوند بخواهد كه معادل عز ظاهري، او را پيش نفس خودش كوچك و ذليل نمايد تا به موازات عز ظاهري ذلت باطني را در خود احساس كند و اين دو به موازات يكديگر در وجودش استقرار يابند، چنين عزي كه در كنارش احساس ذلت است ماية غرور نمي‌شود و همواره به خاطر دارد كه ممكن است با يك تحول كوچك وضع دگرگون گردد و عز ظاهري به ذلت باطني مبدل شود.
اي دل از پست و بلند روزگار انديشه كن
در برومندي ز قحط برگ و بار انديشه كن
از نسيمي دفتر ايام برهم مي‌‌خورد
از ورق گرداني ليل و نهار انديشه كن
علاوه بر دعا بايدعقل را به كار اندازد، مآل‌انديش و روشن‌بين باشد، از نيروي خرد، آنطور كه بايد، استفاده كند، و با راهنمايي آن خط مشي خود را در ايام عز ظاهري ترسيم نمايد.
"عن علي عليه السلام قال: كفاك من عقلك ما اوضح لك سبل غيك من رشدك."
علي (ع) فرموده است: عقل واقع‌نگر كه راههاي هدايت و ضلالت را در مسيرت روشن مي‌كند و حق را به تو ارائه مي‌نمايد ترا كفايت مي‌كند.
عقل به عزيز ظاهري مي‌گويد در ايام عزت، هر قدر مي‌تواني نسبت به مردم متواضع باش و با فروتني بذر دوستي و محبت در دل آنان بيفشان، عقل مي‌گويد از فرصت محبوبيت استفاده كن، به مردم احسان نما، حوايجشان را برآور، مشكلاتشان را حل كن، و موجبات آسايش فكر و رفاه آنان را فراهم بنما. عقل مدبر و مآل‌انديش مي‌گويد اگر خدمتي براي مردم انجام دادي به رخشان مكش، منت بر سرشان مگذار، آبروي آنان را مبر، و با اين كار ناروا عمل خود را باطل منما، و خلاصه، عزيز ظاهري بايد با دلالت و راهنمايي عقل روشن‌بين قدم بردارد تا در آينده دچار ندامت نشود.
"عن علي عليه السلام قال: ادل شيء علي غزاره العقل حسن التدبير.
علي(ع) فرموده است: بهترين دليل بر روشن بيني عقل، تدبير و مآل‌انديشي است.
)منبع: شرح و تبيين دعاي مكارم‌الاخلاق، اثر مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمين محمد تقي فلسفي)

يکشنبه|ا|14|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جمهوري اسلامي]

[مشاهده در: www.jomhourieslami.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 77]