پايه‌هاي قانوني بازار معاملات آتي در بورس كالا

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: پايه‌هاي قانوني بازار معاملات آتي در بورس كالا
بورس > كالا - پس از تصويب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384 امكان گسترش نهادها و ابزارهاي جديد در بازار سرمايه كشور افزايش يافت. در اين راستا به منظور معرفي اوراق آتي كالا(در سال 1386) در بورس كالايي و اوراق آتي سهام در بورس اوراق بهادار(سال 1389) دستورالعمل‌هايي مختص آتي كالا و آتي سهام تهيه و تصويب شد.

دستورالعمل اجرايي معاملات قراردادهاي آتي در 19 اسفندماه سال 1386 در 52 ماده به تصويب هيأت مديره سازمان بورس رسيد(البته بعدها و در آذرماه1388 بخش‌هايي از آن اصلاح شد) .در فصل‌هاي اول و دوم اين دستورالعمل همه اصطلاحات، واژه‌ها و مشخصات قراردادهاي آتي به تفصيل تعريف شده است طبق ماده(6) فصل سوم اين دستورالعمل‌ شركت‌هاي كارگزاري يا كارگزار- معامله‌گران، مجاز به انجام معامله آتي خواهند بود كه مجوز انجام معاملات آتي را از سازمان بورس اخذ كرده و بدين منظور در بورس پذيرش شده باشند و آن دسته از نمايندگان شركت‌هاي كارگزاري امكان دسترسي به سامانه معاملات براي انجام معاملات آتي را خواهند داشت كه صلاحيت‌هاي لازم را از نظر سازمان و بورس احراز كرده باشند(ماده7).

بر اساس اين دستورالعمل، كد مشتري بايد قبل از معاملات به درخواست مشتري، توسط كارگزار اخذ شده باشد(ماده8) و فعاليت مشتري در بازار معاملات آتي منوط به افتتاح حساب بانكي توسط مشتري جهت معاملات آتي خواهد بود(ماده 9). همچنين كارگزاران مكلفند براساس اولويت‌ زماني دريافت سفارش مشتري، نسبت به اجراي سفارش اقدام كنند(ماده12) و قبل از ثبت سفارش هر مشتري، واريز وجه تضمين اوليه به حساب عملياتي مشتري را احراز كنند(ماده 13).

در فصل چهارم اين دستورالعمل نحوه انجام معاملات در قراردادهاي آتي آمده است. ساعات و روزهاي انجام معامله در بورس و مدت هريك از مراحل جلسه معاملات توسط هيأت مديره بورس تعيين و اعلام مي‌شود(ماده17). در صورت تغيير اضطراري ساعت شروع، خاتمه يا طول مدت جلسه رسمي معاملاتي در اثر اشكالات فني، بورس بايد تغييرات را قبل از اعمال، از طريق سايت رسمي خود اعلام و مستندات مربوط به دلايل بروز شرايط اضطراري را در سوابق خود نگهداري كرده و حسب درخواست، مستندات را به سازمان ارائه كند. اجراي سفارشات نيز براساس اولويت‌ قيمت و در صورت تساوي قيمت‌ها بر اساس اولويت زماني ورود سفارش به سامانه معاملاتي خواهد بود(ماده18). معاملات قرارداد آتي با يك حراج تك‌قيمتي آغاز شده و با حراج پيوسته ادامه مي‌يابد(ماده19). بورس حداكثر يك ساعت پس از پايان جلسه معاملات روزانه، قيمت تسويه را بر اساس مقررات اين دستورالعمل محاسبه و به عمومي اعلام مي‌كند(ماده 20). دامنه نوسان قيمت روزانه هر قرارداد آتي و سقف حجم هر سفارش در زمان پذيرش قرارداد آتي مشخص مي‌شود(ماده 21).

در صورت وجود اطلاعات يا وقوع شرايط اضطراري كه تأثير با اهميتي بر قيمت قرارداد آتي و يا تصميم سرمايه‌گذاران دارد كميته آتي مي‌تواند معاملات را حداكثر به مدت يك جلسه معاملاتي متوقف كرده و موضوع را جهت رفع موارد توقف پيگيري كند(ماده22). بر اساس (ماده 24) اين دستورالعمل، در صورتي كه كارگزار خريدار يا فروشنده نسبت به معاملات انجام‌شده معترض باشند
بايد اعتراض خود را با ذكر دلايل براي رسيدگي تا 2ساعت قبل از شروع جلسه معاملاتي روز بعد به بورس اعلام كنند و تصميم بورس در اين خصوص لازم‌الاجراست.

در فصل پنجم نحوه تسويه در قراردادهاي آتي تشريح شده است طبق ماده(24) هر مشتري بايد جهت انجام معاملات آتي، حسابي تحت عنوان حساب عملياتي مشتري نزد بانكي كه بدين‌منظور توسط اتاق پاياپاي معرفي مي‌شود، افتتاح كند. در زمان افتتاح حساب، مشتري اذن تصرف در حساب مذكور را براي انجام عمليات به‌روزرساني حساب‌ها، مطابق مقررات اين دستورالعمل به اتاق پاياپاي خواهد داد و طبق ماده(29) اتاق پاياپاي متناسب با تعداد موقعيت تعهدي باز هر مشتري و ميزان وجه تضمين اوليه هر قرارداد آتي، اقدام به مسدود كردن حساب نامبرده مي‌كند.

دوره تسويه روزانه بعد از پايان معاملات آغاز مي‌شود و تا يك ساعت قبل از پايان جلسه معاملات روز بعد ادامه خواهد يافت(ماده30). در صورتي كه مشتري تا پايان مهلت مقرر نسبت به واريز وجه تضمين جبراني و اصلاح موجودي حساب خود تا سطح وجه تضمين اوليه اقدام نكند، كارگزار مربوطه حسب دستور اتاق پاياپاي اقدام به بستن تمام يا بخشي از موقعيت‌هاي تعهدي باز مشتري براي تأمين وجه تضمين جبراني مورد نياز مي‌كند ماده(33).

در صورتي كه كارگزار نتواند از محل بستن موقعيت معاملاتي مشتري در ساعات معاملات عادي، اقدام به تأمين وجه تضمين جبراني كند، در بازار جبراني نسبت به اجراي آن اقدام خواهد كرد(ماده34). همچنين اگر بستن موقعيت‌هاي تعهدي مشتري در بازار جبراني پوشش‌دهنده تعهدات وي نباشد، اين تعهدات از محل موجودي كارگزار مربوطه و يا تضمين‌هاي وي نزد اتاق‌ پاياپاي تأمين مي‌شود(تبصره 2، ماده34).

در صورتي كه مشتري اقدام به بستن موقعيت خود كند تفاوت ارزش قرارداد معكوس با ارزش دارايي تعهد شده در قرارداد آتي برحسب آخرين قيمت تسويه روزانه به حساب مشتري منظور مي‌شود(ماده35). اتاق پاياپاي پس از اعلام قيمت تسويه‌روزانه، بايد تا پايان ساعات كاري همان روز گزارش تسويه را براي كارگزاران ارسال كند. اين گزارش شامل حداقل اطلاعات مربوط به هر كارگزار به تفكيك مشتريان او(تعدادي موقعيت‌هاي تعهدي باز موجود، تعداد موقعيت‌هاي تعهدي بسته شده طي روز، تعداد موقعيت‌هاي تعهدي باز شده طي روز، ميزان وجه تضمين موجود، ميزان وجه تضمين اوليه مورد نياز، وجه تضمين جبراني و كارمزدها)است(ماده 37). كارگزاران نيز بايد پس از دريافت گزارش تسويه‌، آن را بررسي و در صورت هرگونه مغايرت موضوع را تا 30دقيقه قبل از شروع بازار روز كاري بعد به صورت كتبي به بورس گزارش كنند(ماده 38).

نحوه تحويل كالا و تسويه نهايي معاملات قراردادهاي آتي در فصل ششم اين دستورالعمل بيان شده است: قرارداد آتي پس از آخرين روز معاملاتي، وارد دوره تحويل مي‌شود و طرفين قرارداد آتي بايد نسبت به طي فرايند تحويل اقدام كنند(ماده 39). چنانچه دارنده موقعيت تعهدي بازخريد يا فروش تصميم به تحويل كالا بگيرد، طرف مقابل موظف به تحويل طبق ضوابط اين دستورالعمل خواهد بود(تبصره ماده 39) و دوره تحويل از روز كاري بعد از آخرين روز معاملاتي شروع مي‌شودو تا پايان ماه قرارداد ادامه مي‌يابد(ماده 40). دارندگان موقعيت‌ تعهدي فروش باز، بايد طي مهلت اعلام آمادگي تحويل توسط كارگزار مربوطه گواهي آمادگي تحويل را تحويل اتاق پاياپاي دهند(ماده40). چنانچه مدارك فوق در مهلت مذكور به بورس ارائه نشود، قرارداد آتي بر اساس قيمت تسويه روزانه روز پايان مهلت ارائه گواهي آمادگي تحويل، تسويه نقدي شده و دارنده موقعيت تعهدي فروشي كه طبق اين تبصره تسويه نقدي شده است، مشمول جريمه‌هاي مقرر در مشخصات قرارداد آتي مي‌شود(ماده41).

دارندگان موقعيت تعهدي خريد باز نيز بايد طي مهلت ارائه گواهي آمادگي تحويل توسط كارگزار مربوطه گواهي آمادگي تحويل را تحويل اتاق پاياپاي دهند (ماده42).

همچنين پس از پايان مهلت ارائه گواهي آمادگي تحويل‌، اتاق پاياپاي بر اساس اولويت‌ زماني خريداراني را كه مي‌توانند كالا را تحويل بگيرند و فروشندگاني را كه مي‌توانند كالا را تحويل دهند، مشخص كرده و به كارگزاران مربوطه اعلام مي‌كند(ماده 43). دارندگان موقعيت‌ تعهدي خريد در پايان آخرين روز معاملاتي، حداكثر تا ساعت 12 روز كاري بعد از آخرين روز معاملاتي بايد كل وجه دارايي تعهد شده قرارداد آتي بر حسب قيمت تسويه روزانه آخرين روز معاملاتي را به حساب اتاق پاياپاي واريز و فيش واريزي را توسط كارگزار مربوطه به اتاق پاياپاي ارائه كند(ماده 45). در مقابل دارندگان موقعيت تعهدي فروش نيز بايد در پايان آخرين روز معاملاتي، حداكثر تا ساعت 12 روز كاري بعد از آخرين روز معاملاتي، رسيد انبار يا اصل كالاي مورد تعهد را حسب تعيين و اعلام بورس، توسط كارگزار مربوطه به اتاق پاياپاي ارائه كند(ماده 46).

جمعه|ا|12|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 82]