دروغگويي كودكان دلايل و راهكارهاي مقابله

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: دروغگويي كودكان دلايل و راهكارهاي مقابله
بي گمان همه ما از دروغ گفتن و يا شنيدن آن احساس ناخوشايندي داريم. در اين ميان پدر و مادر كه تربيت كودك جزو اصلي ترين وظايف آن هاست، با شنيدن دروغ از كودك خود احساس ناراحتي بيشتري مي كنند. اما بايد گفت كودكان علاوه بر الگوگيري از رفتار والدين، به دلايل متعدد به دروغ گفتن روي مي آورند.دروغ در مقابل راستگويي قرار دارد و در تمامي فرهنگ ها و جوامع امري زشت و ناپسند تلقي مي شود. بررسي ريشه اي دلايل دروغگويي امري بسيار پيچيده است و نياز به واكاوي شخصيت انسان ها دارد. اگرچه ممكن است بعضي آن را يك رفتار زنانه تلقي كنند، اما نتايج تحقيقات نشان مي دهد كه تفاوت معناداري بين مردان و زنان براي دروغگويي وجود ندارد. در خانواده نيز مواردي پيش مي آيد كه والدين از دروغگويي بيش از حد فرزندان خود ابراز نگراني مي كنند. سيامكي خبوشان، كارشناس ارشد روان شناسي و مشاور خانواده و كودك با بيان اين مقدمه به خراسان مي گويد: دلايل دروغگويي در كودكان بسيار متعدد است و آغاز آن از زمان تكلم كودك و حدود ۲ سالگي به بعد است. كودكان گاه براي جريحه دار نكردن احساسات ديگران، پنهان كردن احساسات يا واكنش هاي خود، فرار از تنبيه و دريافت پاداش و توجه، دروغ مي گويند.نكته اين جاست كه واقعيت و تخيل در زندگي كودكان زير ۶سال در هم تنيده است و كودك ممكن است هر آن چه را به ذهنش مي رسد بر زبان آورد. به اين نوع دروغ، «دروغ سياه و سفيد» مي گوييم. در بيشتر موارد چنين گفته هايي بسيار اغراق آميز و غيرواقعي است .مثلا پسربچه ۶ساله اي با هيجان به مادرش مي گويد: «من ديروز يك غول ديدم!»در واقع دروغ بيان كننده حقايق مربوط به اميدها و دلهره ها و آشكار كننده آن چيزي است كه فرد مي خواهد باشد. والدين از طريق اطلاعاتي كه از گفته هاي دروغين كودك كسب مي كنند، مي توانند به كودك كمك كنند تا واقعيت را از افكار پوچ و خيالي تشخيص دهد. فاطمه زارع، كارشناس مسئول مركز بهداشت روان و مشاور با بيان اين مطلب به ايسنا مي گويد: وقتي بچه اي مي گويد كه براي عيد يك فيل زنده به عنوان هديه سال نو دريافت كرده است، بايد گفت كه او دوست دارد يك فيل داشته باشد و نبايد او را بابت گفتن اين جمله سرزنش كرد. به گفته زارع، گاهي كودك دروغ مي گويد، زيرا اجازه ندارد حقيقت را بگويد. به عنوان مثال وقتي به مادرش مي گويد كه از برادرش متنفر است، تنبيه مي شود. اما اگر بلافاصله حرفش را پس بگيرد، والدين، او را بابت انكار احساسش مورد تشويق قرار مي دهند. با اين تجربه كودك نتيجه مي گيرد كه انسان به دليل گفتن حقيقت تنبيه مي شود. گاهي هم والدين، كودك را به دروغگويي تشويق مي كنند. به اين صورت كه كودك مجبور مي شود به منظور دفاع از خود دروغ بگويد. اين كارشناس ادامه مي دهد: كودكان از اين كه والدين از آن ها پرس و جو كنند، بيزارند به خصوص وقتي گمان كنند والدين از قبل پاسخ ها را مي دانند. كودكان همچنين از سوال هاي غافل گير كننده بدشان مي آيد سوالاتي كه وادارشان مي كند دروغ بگويند، حقيقت را پنهان كنند و خجالت بكشند.

الگوگيري از كودكان

نبايد از نقش والدين و الگوهايي كه در اختيار كودك قرار مي گيرد، در گرايش كودك به دروغگويي غافل شد. چنان كه به گفته سيامكي خبوشان، گاهي والدين خودشان به وضوح دروغ مي گويند اما ناديده گرفتن حقيقت از سوي كودك را بر نمي تابند. در صورتي كه چنين انتظاري بي جاست. گاهي كودك به علت نداشتن تمركز و توجه به محيط پيرامون، مسائل را پس و پيش يا به اشتباه روايت مي كند و والدين بنا را بر دروغگويي كودك مي گذارند. كودكان اغلب تمايلي به دروغگويي ندارند اما وقتي به حساسيت و نقطه ضعف والدين پي مي برند، به دروغگويي رو مي آورند تا جلب توجه كنند. به عنوان مثال چون كودك مي داند كه مادر نسبت به سلامت او حساس است، به دروغ از دل درد شكايت مي كند. دروغ گويي در كودكان باهوش، ريسك طلب، هيجان خواه، تنوع طلب و اجتماعي بيشتر مشاهده مي شود و كودكان كمرو و خجالتي، بيش فعال و عقب مانده كمتر دروغ مي گويند.

راهكارها

يكي از بهترين راه هاي پيشگيري از دروغگويي در كودكان اين است كه او را وادار نكنيم براي دفاع از خود دروغ بگويد. بهتر است اگر نسبت به دروغگويي وي مطمئن هستيم، بدون اشاره مستقيم و استفاده از واژه دروغگويي او را متوجه كار اشتباهش كنيم. زارع با اشاره به اين كه گاهي والدين خودشان انگ دروغگو بودن به كودك مي زنند، تصريح مي كند: والديني كه دايم گفته هاي كودك را انكار مي كنند، به طور غيرمستقيم به او مي گويند كه دروغ مي گويد. يا وقتي كودك دروغ آشكار مي گويد به شدت عصباني مي شوند و او را سرزنش مي كنند. بهتر است والدين خط مشي مشخصي در برابر دروغگويي كودك داشته باشند.بدون سوال پيچ كردن يا بازجويي از كودك طي چند سوال و جواب كوتاه سعي كنند واقعيت يا بخشي از آن را از زبان كودك بشنوند، موضوع را بزرگ و مهم جلوه ندهند و با قاطعيت اما واضح و شفاف درباره موضوع با كودك صحبت كنند. كودك بايد طي گفت وگو احساس كند راستگويي به وي كمك مي كند يا در پايان گفت وگو به اين نتيجه برسد. بايد آگاهانه شرايطي را براي كودك ايجاد كنيم كه دروغ نگويد و اگر دروغ مي گويد نه با واكنش احساسي و هيجاني بلكه به صورت منطقي به او بفهمانيم كه نيازي به دروغگويي نيست.

ريشه يابي علت دروغگويي

استفاده از واژه هاي «الكي»، «شوخي» و يا «دروغ» نبايد در خانواده رواج داشته باشد و كودك بايد بداند دروغ در هر شكلي ناپسند است. سيامكي با بيان اين مطلب كه بهتر است ريشه دروغگويي كودك را دريابيم، تاكيد مي كند: بهتر است به جاي در نظر گرفتن تنبيه يا تهديد كودك تلاش كنيم به موضوع از ديد كودك بنگريم تا دريابيم كودك از دروغگويي چه نفعي مي برد و به دنبال چيست. سپس به او نزديك شويم. همچنين هرگز انگ دروغگو بودن به كودك نزنيم. بهتر است به تخيلات كودك احترام بگذاريم و او را بابت حرف زدن درباره موضوعاتي مثل غول و فرشته و حيوانات عجيب و غريب سرزنش نكنيم.

گاهي والدين از دروغگويي مقابل كودك اجتناب مي كنند اما در عوض پنهان كاري را به او ياد مي دهند. پنهان كاري هم شكل ديگري از دروغ است و در طول زمان كودك ياد مي گيرد كه چه طور حرف بزند تا متهم به دروغگويي نشود. همچنين كاهش اعتماد به نفس در كودك با تمايل به دروغگويي در ارتباط است و بچه هايي كه عزت نفس پايين دارند به «خودياري كاذب» يا به عبارتي به اغراق در بيان توانايي ها و حوزه اختيارات خود روي مي آورند تا آن خلاء را جبران كنند.اگر دروغگويي تا ۷ سالگي درمان نشود همزمان با رشد كودك شاخه و برگ بيشتري پيدا مي كند و درمان آن دشوارتر مي شود. سيامكي خبوشان با اشاره به اين مطلب مي گويد: يك دانش آموز دبيرستاني ناخواسته دروغ نمي گويد بلكه با ظرافت و زيركي واقعيت را طور ديگري جلوه مي دهد. اغلب اين دانش آموزان براي فرار از تنبيه يا دريافت پاداش دروغ مي گويند. اين امر حاكي از آن است كه شالوده رفتار اخلاقي در دوران كودكي آن ها به درستي پي ريزي نشده است و حالا در دوران بزرگسالي براي رسيدن به اهداف خاص دروغ مي گويند. در اين سنين فشارهاي والدين موقعيت را بدتر مي كند و راهي جز دروغگويي برايشان باقي نمي ماند.

دوشنبه|ا|8|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 268]