واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: پیشینه فرهنگ عزاداری (2)
عترت پیامبر علیهم السلام و عزاداریپیامبر گرامی اسلام (ص) در روز بیست و هشتم صفر سال یازده هجری دار فانی را وداع گفته و بشریت و عالم اسلام را در سوگ خود نشاند. شدت این مصیبت به قدری بود كه امیرالمومنین علی (ع) درچنین ماتمی اختیار از كف داده و می فرمو د: «صبر در مصیبت بسیار نیكوست به جز مصیبت از دست دادن تو ای رسول خدا و جزع و ناله بسیار نمودن نیكو نیست مگر در فقدان تو»1 این بار گران چنان بر وجود آن حضرت كه از كودكی در دامن امن پرمهر و تحت انفاس الهی رسول الله (ص) رشد كرده بود ، سنگینی می كرد كه عظمت مطلب را جز او و خدایش كسی نمی دانست . زیراكه او جان پیامبر(ص) بود ولی آیا چاره ای جز صبر داشت؟!مقاتل بن عطیه حنفی می نویسد: « خلیفه ی دوم آن بود كه گریه كردن بر مرده را حرام كرد ، در صورتی كه وقتی خبر مرگ نعمان بن مقرن به او رسید گریه كرداشعاری منسوب به آن امام متقین در این رثاء و عزا وارد شده كه نشان از عمق سوگواری وی دارد . آنجا که گوید: «اشگ های روانم نیست مگر به جاری شدن در فقدان تو، وقتی كه یادت كنم و دلم بلرزد» 2در بعدی شدیدتر و وسیع تر، فاطمه زهر ا(س) عزادار و اشك ریزان بر پیامبر (ص) بود . ولی علی رغم این كه طبق وعده ی پدرش می دانست كه اولین ملحق شونده به اوست ، ولی حتی غم هجران به همین مقدار كوتاه نیز، قلب او را سخت می آزرد. وی و فرزندانش آنقدر در هجران رسو ل الله(ص) می گریستند كه حتی همسایه ها و رهگذران به سمت مسجدالنبی (ص)، از این صحنه ها به شدت متاثر می شدند. وقایع مهمی كه پس از پیامبر (ص) در غصب خلافت حقه از امیرالمومنین (ع) پیش آمده و زهرای مرضیه ، مجروح این حادثه عظیم گشت ، حاكی از آن بود كه وی با اشك و سوز و آه خویش به دفاع جانانه از حریم ولایت آمده است و پس از مدتی امیرالمومنین(ع) نقطه ای را در جنه البقیع سایبان درست كرد ، و این ،همان جایی است كه به بیت الاحزان معروف شد. 3به فرمایش امام صادق (ع) به نقل از پدران خویش ، فاطمه شب وروز می گریست و ناله می كرد و به خواست امیرالمومنین (ع) كنار قبور شهداء گریه می كرد زیرا عده ای از اهل مدینه می گفتند : از شنیدن ناله های زهرا اذیت می شویم!!4سرانجام زهر ا(س) كه برترین زنان عالم از اولین تا آخرین بود و دارای مقامات الهیه خاصه و ولایت محكمه مصرحه محسوب می شد، 5 در سیزدهم جمادی الاول سا ل یازده و یا سوم جمادی الثانیه همان سال با وضعیت و كیفیتی كه همه و همه دلالت بر اوج مظلومیت جگرسوز آن حضرت دارد به شهادات رسیده به وصیت خودش ، شبانه غسل و كفن شده و در محلی كه مخفی است مدفون گردید. امیرالمؤمنین(ع) در هنگام دفن زهرا كلماتی را گفته كه قطره ای ازاقیانوس غم او را نمایان می نماید. در فرازی خطاب به رسول خدا(ص) چنین عرضه می کند: « قل یا رسول الله عن صفیتك صبری و رق عنها تجلدی» یعنی؛ ای رسول خدا صبرم در فقدان برگزیده ات كم شده و از بین رفته و بدنم لرزان است» 6این مایه های اولیه ی عزا داشتن در بین عترت علیهم السلام بود كه با فقدان رسول خد ا(ص)، شهادت دخترش زهر ا(س) و سپس شهادت امیرالمومنین(ع) در محراب، هیچ موقع سرور و شادی در خود نمی دیدند و البته تمامی این اشك ، آه و گریه ها، جنبه ی تربیتی ، الهی، اجتماعی و سیاسی داشت و باعث زنده نگاه داشتن اهداف بلند و ملكوتی می شد.به همین سبب و به نظر تحقیقی، یكی از دلائل منع گریه و عزاداری كه از بدعت های مسلم خلیفه دوم بود نیز حاكی از همین اثر می توانست باشد.این مایه های اولیه ی عزا داشتن در بین ععترت علیهم السلام ت بود كه هیچ گاه با فقدان رسول خد ا(ص)، شهادت دخترش زهر ا(س) و سپس شهادت امیرالمومنین(ع) در محراب، هیچ موقع سرور و شادی در خود نمی دیدند و البته تمامی این اشك ، آه و گریه ها، جنبه ی تربیتی ، الهی، اجتماعی و سیاسی داشت و باعث زنده نگاه داشتن اهداف بلند و ملكوتی می شد.مقاتل بن عطیه حنفی می نویسد: « از جمله بدعتهای خلیفه ی دوم آن بود كه گریه كردن بر مرده را حرام كرد ، در صورتی كه وقتی خبر مرگ نعمان بن مقرن به او رسید گریه كرد» 7این منع گریه در مورد زنان بیشتر اعمال می شد و حتی از حضور ایشان در قبرستان و قبور شهداء جلوگیری می گردید كه آثار آن هنوز هم دیده می شود در حالی كه طبق سنت نبوی همگان شاهد بودند كه زنان در زمان رسول خد ا(ص) بر شهدا و مردگان می گریستند و هیچ منعی از طرف پیامبر(ص) نبود.ادامه دارد...1- ان الصبر لجمیل الا عنك و ان الجزع لقبیح الا علیك .... نهج البلاغه ، به تحقیق سیدصادق،موسوی، و به تصحیح شیخ محمد عساف و دكتر فرید السید، نشر مؤ سسه ی صاحب الزمان (عج )،مشهد مقدس، چاپ اول 1418 ق، ص 604، كلام 812- همانجا.3- این مكان كه بنابر تحقیق در ضلع شمالی جنه البقیع فعلی و نزدیك قبور ائمه بقیع بوده، اكنون از بین رفته و آثاری از آن باقی نمانده است.4- خصال شیخ صدوق 272: 15، الامالی 121 ح 5، كامل الزیارات 213 ح 306 ، مناقب این شهر : بحارالانوار : 171 ، كشف الغمه 1 : 323 ، روضه الواعظین 1 : آشوب 332:3، روضه الواعظین171:1 ، كشف الغمه 1 :498 ،مكارم الاخلاق 332 ، بحارالانوار108 ج 201 ، حلیه الابرار 2 :72( نقل به مضمون و اختصار از كتاب موسوعه شهاده المعصومین 1: 159گردید)5- در باب مقالات الهیه زهرا (س) به نظر اهل فن بهترین كتاب، نوشته علامه امینی (قده ) تحت عنوان فاطمه زهرا(س) نشر استقلال تهران به تحقیق فرزندشان محمد امینی نجفی است.6- نهج البلاغه از همان ماخذ ص 608 ، كلام 87- الاستیعاب در شرح احوالات همان 1: 297صحیح بخاری،1: 255 ، مسند احمد 1: ،335 مستدرك حاكم 1: 381، كنزالعمال 1: 18 و همینطور ابوالهیجاء كتاب مناظره علماء بغداد و به ترجمه سیدعلی لواسانی نشر تهران چ اول 1380 ش ص 1منبع:بهاءالدین، قهرمانی نژادشایق ، مباحثی پیرامون عزاداری(شامل: مفهوم شناسی، تاریخچه، مبانی، آسیب شناسی و آموزه های عزاداری)
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 305]