واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مرز میان اسراف و اقتار در کلام امام رضا علیه السلام
استاذنت الرضا (علیه السلام) فی النفقة علی العیال؟فقال (علیه السلام): بین المکروهین .فقلت: جعلت فداک لا والله ما اعرف المکروهین.قال: فقال له:یرحمک الله اما تعرف ان الله عز و جل کره الاسراف و کره الاقتار (1)فقال (علیه السلام): والذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواماً. (2)از امام رضا علیه السلام درباره چگونگی تامین مخارج خانواده جویا شدم، فرمود: (مخارج خانواده) حد وسط است میان دو روش ناپسند. گفتم فدایت شوم: به خدا سوگند نمیدانم این دو روش چیست؟ فرمود: رحمت الهی بر تو باد، آیا نمیدانی که خداوند بزرگ اسراف (زیادهروی) و اقتار (سخت گیری) را ناخوشایند دارد و در قرآن فرموده است: «آنان که هرگاه چیزی ببخشند نه زیادهروی کننده و نه خست ورزند، و میانگین این دو حد را در حد قوامی (مایه پایداری و بقای زندگی) ببخشند.»از دیدگاه امام رضا علیه السلام، پس از محدودیتهای گذشته در مسائل مالی و کسب مال، تصرفات در اموال شخصی نیز محدود است، یعنی اموالی که طبق اصل مالکیت فردی، به شخص تعلق دارد و اختیار آنها در دست اوست و به ظاهر انگاشته میشود که او میتواند در آنها هر گونه که خواست تصرف کند، در واقع این چنین نیست، و تصرفات در اموال شخصی نیز محدود و مشروط است، و هر کس در مال خود نیز مجاز نیست هر گونه بخواهد تصرف کند، بلکه تصرف او باید در حد میانه و دور از اسراف باشد. هر گونه اسراف و مصرف زیاد در اموال شخصی و برای شخص مالک، ممنوع است. انفاق بالاترین و ارزشمندترین نوع تصرف در اموال شخصی است، و شخصی که مال خود را انفاق میکند، بهترین نوع تصرف را در آن انجام داده است، به ویژه که برای افراد خانواده خودش باشد، با این وصف، این تصرف نیز محدود و مشروط است. باید انفاق در حد متعادل و وسط (و حد قوامی) باشد، نه زیاده از مقدار لازم و نه کمتر از آن. چنان که در حدیث امام رضا علیه السلام بدان اشاره شد.«اسراف» و «اقتار» ، دو حد نامتعادل و نامعقول و غیر قوامی و غیر مشروع مصرف است، حد مشروع و معقول، حد میانه و نظام قوامی قصد، اقتصاد و میانهروی است، چنان که در حدیث امام رضا علیهالسلام بدان اشاره رفت. امام در کلامشان فرمودند: پرداخت مخارج خانواده، میان دو مرز قرار دارد: مرز اسراف و زیادهروی (و تجملگرایی و پر مصرفی)، و مرز اقتار (تنگگیری و کمتر از حد لازم خرج کردن) و ایجاد کمبود در زندگی.با بررسی احادیث دیگری که از امام رضا علیه السلام در این زمینه رسیده است، به مرزهای دقیقتری از مفهوم اسراف دست مییابیم. در کوچکترین چیزها، حتی آنها که در نظر مردم بی ارزش و دور ریختنی جلوه میکند، امام اسراف را روا نمیداند. لذا فرمودند:«من الفساد قطع الدرهم و الدینار و طرح النوی (3) ؛ تکه تکه کردن درهم و دینار (یا هر پولی دیگر که آنها را از استفاده بیندازد)، و دور افکندن هسته خرما (که ممکن است بذر نخلی شود، یا به مصرف دیگری آید) از جمله کارهای فاسد و نادرست است.در آشامیدنیها و خوردنیها نیز در نظر امام رعایت حد میانه لازم است، حد میانه مایه دوام و سلامت مزاج است، و زیادهروی و پرخوری بدن را میفرساید و عمر را کوتاه میکند، و موجب انواع بیماریها میگردد. لذا ایشان در این زمینه میفرمایند:«لو ان الناس قصدوا فی المطعم لاستقامت ابدانهم (4) ؛ اگر مردم حد میانه را در خوراک رعایت میکردند بدنهاشان پایدار (و سالم) میماند.حد میانه در خوردن، متناسب با رشد تن و روان آدمی است. در پوشیدن نیز، رعایت جانب حد میانه و دوری از تجملگرایی و اسراف لازم شمرده شده است. (5) پینوشتها: 1ـ سفینة البحار، ج 1، ص 615 / الحیاة، ج 4، ص 205 .2ـ سوره مبارکه فرقان، آیه 67 .3ـ مسند الامام الرضا (علیه السلام)، ج 2، ص 314 .4ـ الحیاة، ج 4، ص 215 .5ـ این گونه تعالیم در قرنها پیش که موضوع بازیافت زباله و استفاده از زبالهها مطرح نبوده، اعجاز است. منبع:کتاب امام رضا علیه السلام؛ زندگی و اقتصاد ؛ محمد حکیمی پیوند به:محدویت در راه های کسب درآمدتقدیر و اندازه گیری در زندگیچه کسی بهترین انسان است؟!محدویت سود در داد و ستد
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 327]