نگاهي به تشكيل شوراي نيابت سلطنت واپسين دست و پا زدنهاي شاه

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: نگاهي به تشكيل شوراي نيابت سلطنت واپسين دست و پا زدنهاي شاه
علي محققي

در ماده 38 متمم قانون اساسي مشروطه كه در نهم شهريور ماه 1354 مورد اصلاح قرار گرفته آمده بود: "در صورت انتقال تاج و تخت، وليعهد وقتي شخصا به سن بيست سالگي برسد (بر طبق سال شمسي محاسبه مي شود) مي تواند وظايف شاه را ايفا كند. اگر وليعهد به اين سن نرسيده باشد، شهبانو ـ مادر وليعهد ـ سلطنت را به دست مي گيرد، مگر اينكه شخص ديگري به وسيله شاه به آن مقام نامزد شده باشد، نايب السلطنه بايد شورايي مركب از نخست وزير، روساي مجلسين (شوراي ملي و سنا) رئيس ديوان عالي كشور و چهار شخصيت دانا و مشهور ديگر را كه به وسيله نايب السلطنه انتخاب مي شوند تشكيل دهد و نايب السلطنه بر طبق قانون اساسي وظيفه شاه در قانون اساسي را با تكيه بر شورا تا بيست سالگي وليعهد انجام مي دهد. در صورت مرگ يا استعفاي نايب السلطنه، شورا به طور موقت وظايف نايب السلطنه را انجام مي دهد تا زماني كه نايب السلطنه ديگري توسط شورا منصوب شود."

اين ماده به اصطلاح قانوني آخرين دستاويز پادشاهي بود كه در طول دوران حكومت 37 ساله خود هيچ گاه اعتنايي به قانون اساسي ننموده بود. توضيح اينكه شاه در آخرين روزهاي حضور در كشور تمام تلاش خود را به كار گرفت و به حربه هاي مختلفي دست يازيد تا شايد حكومت متزلزل خويش را حفظ نمايد. تاسيس شوراي نيابت سلطنت آخرين تير تركش محمد رضا بود كه به توصيه اطرافيان دور و نزديك از جمله علي اميني تشكيل يافت. اما بدون كوچكترين اقدام جدي بر اثر درايت امام منحل شد. ذيلا به اختصار به تشكيل و انحلال شوراي نيابت سلطنت پرداخته خواهد شد.‏

پس از تلاش هاي فراوان و هنگامي كه اكثر چهره هاي
وجيه المله و شخصيت هاي مذهبي از عضويت در شوراي نيابت سلطنت خودداري نمودند، در 24 دي ماه 1357 (يعني 2 روز قبل از خروج شاه از كشور) اسامي اعضاي شوراي نيابت سلطنت بدين شرح اعلام گرديد: 1 ـ شاهپور بختيار (نخست وزير)
2 ـ سجادي (رئيس مجلس شوراي ملي) 3 ـ جواد سعيد 4 ـ عليقلي اردلان (وزير دربار) 5 ـ علي آبادي (دادستان سابق) 6 ـ محمد وارسته (وزير دارايي اسبق) 7 ـ عبد الله انتظام (مدير عامل شركت نفت) 8 ـ قره باغي 9 ـ سيد جلال تهراني.

پس از تشكيل شوراي نيابت سلطنت سيد جلال الدين تهراني به رياست آن برگزيده شد. دو روز بعد از اعلام رسمي تشكيل شوراي سلطنت و معرفي اعضاي آن شاه ايران را ترك كرد. دو روز پس از خروج شاه از كشور امام با انتشار بيانيه اي به مناسبت اربعين حسيني مطالب مهمي را به انقلابيون گوشزد نمودند. در اعلاميه امام به موضوع شوراي نيابت سلطنت پرداخته شده و به اعضاي آن اخطار گرديده بود كه دخالت آنان در امور كشور جرم است و بايستي از عضويت در اين نهاد غير قانوي كناره گيري كنند. در اعلاميه امام آمده بود: "به كساني كه در شوراي سلطنتي غير قانوني به عنوان عضويت داخل شده اند اخطار مي كنم كه اين عمل غير قانوني است و دخالت آنان در مقدرات كشور جرم است. بي درنگ از اين شورا كناره گيري كنند و در صورت تخلف مسئول آن پيشامد ها هستند. سيد جلال الدين تهراني به عنوان رئيس شوراي سلطنت خواستار ديدار با امام شد. البته در خصوص اين ديدار گفته شده است كه وي به عنوان شخصيت حقيقي قصد ملاقات با امام را داشته است اما بختيار سعي كرد چنين وانمود نمايد كه تهراني به عنوان رئيس شوراي نيابت سلطنت و نماينده دولت با امام ديدار مي كند. به هر حال سيد جلال الدين تهراني از امام درخواست ملاقات
مي كند اما امام اجابت درخواست تهراني را منوط به استعفاي وي از شوراي غير قانوني سلطنت نموده و از وي مي خواهد تا كتبا استعفاي خود را نوشته و منتشر سازد. امام تأكيد كرده بودند كه تهراني مي بايست علت استعفاي خود را غير قانوني بودن شوراي سلطنت اعلام كند. رئيس شوراي سلطنت در تاريخ اول بهمن ماه 1357 كتبا استعفاي خود را به حضور امام فرستاد. در استعفا نامه تهراني شرط امام مبني بر اعلام غير قانوني بودن شوراي سلطنت به عنوان علت استعفا لحاظ نشده بود، لذا امام استعفاي تهراني را نپذيرفت. پس از رد استعفا نامه از سوي امام، تهراني مطابق خواسته ايشان آن را اصلاح نموده و به امام تقديم كرد. اين بار استعفا پذيرفته شد. ‏

سه|ا|شنبه|ا|11|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 237]