نياز ايران براي حضور در بازار آفريقا

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: نياز ايران براي حضور در بازار آفريقا

قاره آفريقا با نزديك به يك ميليارد نفر جمعيت و 54 كشور در سال‌هاي اخير مورد توجه بسياري از كشورهاي توسعه يافته و قدرت‌هاي نوظهور (هند و چين) و حتي همسايگان ايران از جمله تركيه قرار گرفته‌ است. اين كشورها تلاش كرده‌اند تا از طريق بسط روابط اقتصادي و سياسي با كشورهاي اين قاره، بازارهاي جديدي براي صدور كالا يافته يا نيازهاي وارداتي خود در زمينه مواداوليه و كالاهاي اساسي را از اين كشورها تامين نمايند.‏

ذخاير معدني فراوان اين قاره، موقعيت ژئوپليتيكي،‌ فرصت‌هاي اقتصادي‌ و نقش مهم مجموعه كشورهاي اين قاره در سازمان‌هاي بين‌المللي دلايلي است كه باعث شده‌ است تا اين كشورها به دنبال نفوذ بيشتر در اين قاره باشند و اكثر اين كشورها ديپلماسي اقتصادي و تجاري خاصي را براي تحقق اهداف خود در اين قاره پيگيري مي‌كنند.‏

ايران هم عليرغم هدفگذاري گسترش صادرات غيرنفتي و حضور در بازارهاي جديد و به طور مشخص با وجود تاكيد سياستگزاران ايراني مبني بر حضور موثر در قاره آفريقا در زمينه ورود به بازار گسترده آفريقا چندان موفق عمل نكرده و هيچ جهت‌گيري خاصي در روابط في‌ما بين قابل ملاحظه نيست. بررسي آمار دهه 1380 نشان مي‌دهد كه سهم اين قاره از صادرات غيرنفتي ايران همواره در سطح بسيار پايين بوده و هيچگاه بالاتر از 8/1 درصد نبوده است. نكته جالب‌تر آنكه بيشتر اين صادرات مربوط به كشورهاي واقع در شمال آفريقا و خصوصاً كشور سودان است.‏

از سوي ديگر بررسي دلايل موفقيت كشورهايي چون چين، هند و تركيه نشان مي‌دهد اين كشورها ديپلماسي اقتصادي مشخص و روشني براي حضور در اين قاره را در سال‌هاي اخير دنبال كرده‌اند.‏

نتايج پيروي از يك ديپلماسي اقتصادي مشخص باعث افزايش مبادلات تجاري اين كشورها با قاره آفريقا شده‌است. در فاصله سال‌هاي 2000 تا 2008 مبادلات تجاري چين با كشورهاي اين قاره سالانه به طور متوسط 30 درصد رشد داشته و در سال 2008 بالغ بر 106 ميليارد دلار شده ‌است.

حجم مبادلات تجاري هند با قاره آفريقا هم در سال 2008 بالغ بر 25 ميليارد دلار بوده و 8 درصد صادرات هند جذب اين قاره شده ‌است. كشور تركيه هم در سال 2008 موفق شده‌است كه صادرات خود به قاره آفريقا را افزايش دهد. حجم تجارت تركيه با قاره آفريقا در اين سال بالغ بر 8/16 ميليارد دلار بوده‌ است.

اين كشورها در سال‌‌هاي اخير به دنبال دستيابي گسترده به بازارهاي خاورميانه و آفريقا بوده‌است. در حال حاضر سهم قاره آفريقا از تجارت تركيه تنها 5درصد است، ولي تركيه با اتخاذ يك ديپلماسي اقتصادي فعال در حال گسترش حضور خود در قاره آفريقاست. اين كشور علاوه بر گسترش صادرات كالاهاي خود به اين قاره، چندين ميليارد دلار قرارداد براي فعاليت‌هاي عمراني و ساختماني (صادرات خدمات فني و مهندسي) با كشورهاي اين قاره منعقد كرده‌ است.‏

اين آمارها نشان مي‌دهد كه كشورهاي نام‌ برده در خصوص استراتژي گسترش روابط تجاري خود با قاره آفريقا موفق عمل كرده‌اند كه به طور حتم مجموعه اقداماتي توسط هر يك از اين كشورها دستيابي به اين نتايج را رقم زده‌‌ است.

چين با تشكيل مجمع همكاري‌هاي چين- آفريقا و در خلال جلسات دو سالانه اين مجمع، قراردادهاي متعددي براي مبادله كالا، اعطاي وام، سرمايه‌گذاري مشترك، همكاري‌هاي صنعتي، انتقال فناوري با كشورهاي آفريقايي منعقد كرده است. همچنين اين كشور تسهيلات اعتباري به اشكال مختلف به منظور تامين مالي صادرات خود به قاره آفريقا به اين كشورها اعطا مي‌كند. از ديگر اقدامات چين مي‌توان به اعزام هيأت‌هاي اقتصادي به قاره آفريقا يا دعوت از هيأت‌هاي اقتصادي اين كشورها اشاره كرد. سرمايه‌گذاري در منابع راهبردي اين قاره از جمله نفت از ديگر اقداماتي است كه چين از آن بهره جسته ‌است. امضاي موافقتنامه تجارت آزاد، اعطاي تعرفه ترجيحي و معاف‌كردن كالاهاي صادراتي كشورهاي فقير آفريقايي از پرداخت تعرفه گمركي و برگزاري نمايشگاه‌هاي رايگان از ساير اقداماتي است كه چين در خصوص افزايش حضور خود در قاره آفريقا از آن بهره جسته ‌است.‏

اما دكترين حاكم برسياست خارجي تركيه بر مبناي اهميت نقش فرهنگ و همچنين همكاري‌هاي اقتصادي براي حفظ ثبات و توسعه اقتصادي منطقه ‌است و از آنجايي كه اين كشور قصد دارد به يكي از 10 اقتصاد برتر جهان تبديل شود، خاورميانه و آفريقا بازار بزرگي براي محصولات صادراتي اين كشور محسوب مي‌شود.

براي مثال، بنا به گفته وزير اقتصاد اين كشور، ارزش قراردادهاي شركت‌هاي تركيه‌اي در ليبي قبل از بحران ليبي برابر با 5/18 ميليارد دلار بوده ‌است و تركيه عليرغم مخالفت با حمله نظامي ناتو به ليبي (راه‌حل نظامي) انقلابيون ليبي را به عنوان دولت مشروع اين كشور به رسميت شناخته و 300 ميليون دلار پول نقد به صورت وام و ديگر كمك‌ها در اختيار شوراي ملي انتقالي ليبي قرار داده ‌است. تركيه سعي كرده است در تحولات خاورميانه و شمال آفريقا خود را در خط مقدم ديپلماسي قرار داده و نقش مهمي بازي كند، اين نقش باعث خواهد شد تا تركيه بتواند در بازسازي آتي اين كشورها از جمله ليبي نيز نقش پيشتاز داشته و منافع تجاري قابل توجهي كسب كند.‏

ايران هم در چارچوب هدف حضور موثر اقتصادي و تجاري در قاره آفريقا لازم است اقداماتي را در اين زمينه به انجام رساند.

شايد براي ايران، شناخت اقتصاد و تجارت كشورهاي اين قاره، از مهمترين اقدامات در اين خصوص محسوب ‌شود.

در ادامه لازم است تا ايران با استفاده از مزيت‌هاي صادراتي خود در زمينه صدور كالا و خدمات فني و مهندسي به حضور خود در بازار آفريقا استحكام بخشد.

در اين زمينه به نظر مي‌رسد استفاده از تجربيات چين و تركيه و به كارگيري صحيح و به موقع آن، بتواند ضامن حضور موثر ايران در قاره آفريقا باشد.‏

ميترا رحماني، عضو هيات علمي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني

دوشنبه|ا|10|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]