رشد 300 برابري گاز رساني پس از انقلاب

واضح آرشیو وب فارسی:الف: رشد 300 برابري گاز رساني پس از انقلاب
طي سي ساله اخير جهش‌ها و اقدامات بسيار بزرگي در تمامي بخشها و اركان كشور به عينيت پيوسته و محقق شده كه يكي از مهم‌ترين اين بخشها، مجموعه صنعت نفت است.

به گزارش فارس ، اكتشاف ذخاير نفت و گاز در فلات قاره ايران از يك قرن پيش آغاز و بخش عمده‌اي از اين ذخاير كشف و مورد بهره‌برداري قرار گرفته است. اكتشاف نفت وگاز در حقيقت پايه و پشتوانه فعاليت‌هاي بعدي در زنجيره ارزش نفت و گاز مي‌باشد. در دهه دوم انقلاب اسلامي و پس از اتمام جنگ تحميلي، آهنگ فعاليتهاي اكتشافي در كشور به تدريج سرعت گرفت و امكانات بيشتري به آن تخصيص داده شد.

كشف ميدان گازي پارس جنوبي كه يكي از بزرگ‌ترين منابع گازي جهان به شمار مي‌رود، كشف ميدان‌هاي عظيم نفتي آزادگان و يادآوران و ميدان گازي تابناك، از مهم‌ترين دستاوردهاي فعاليتهاي اكتشافي در سالهاي پس از انقلاب اسلامي مي‌باشند. در نتيجه اين فعاليت‌هاي اكتشافي، ميزان هيدروكربور مايع قابل استحصال كشور از 4،41 ميليارد بشكه در سال 1356 به 138.2ميليارد بشكه در سال 1386 افزايش يافت. ميزان منابع گاز طبيعي كشور نيز از 8.25 تريليون متر مكعب در سال 1356 به 28.13 تريليون متر مكعب در سال 1386 ارتقا يافت.

اين گزارش مي‌افزايد: عمده اكتشافات نفت و گاز در سالهاي پس از انقلاب اسلامي شامل كشف ميدان گازي پارس جنوبي، كشف گاز در افق خامي ميدان بي‌بي حكيمه، كشف ميدان نفتي يادآوران و خيرآباد در استان خوزستان، ميدان گازي گردان در استان فارس، ميدان گازي زيره در استان بوشهر، لايه نفتي ميدان پارس جنوبي، ميدان عظيم نفتي آزادگان در استان خوزستان، ميدان گازي شيرين تابناك در مرز استانهاي فارس، بوشهر و هرمزگان و كشف ميدان نفتي چنگوله در استان ايلام از جمله آنان است.

كشف ميدان نفتي و گازي آرش، گاز و ميعانات گازي در سازند خامي ميدان كرنج، ميدان نفتي منصورآباد در منطقه دزفول جنوبي، ميدان گازي شيرين هما در استان فارس، كشف گاز در سازنده‌هاي داريان، گدوان و فهليان ميدان مارون،‌ ميدان نفتي توسن در خليج فارس، ميدان گازي شيرين دي در استان فارس، كشف نفت و گاز در افق خامي ميدان بينك،‌ ميدان گازي لاوان در طاقديس دهرم و كشف مخزن سروك ميدان رامين را از ديگر اكتشافات پس از پيروزي انقلاب مي‌توان قلمداد كرد.

بنابراين گزارش، كشف مخزن دهرم ميدان بلال، ميدان نفتي آذر، كشف مخزن خامي ميدان نفتي منصوري، ميدان گازي كيش،‌ كشف مخزن خامي ميدان نفتي آب تيمور،‌ ميدان نفتي پرنج، ميدان نفتي بند كرخه، مخزن گازي فهليان در ميدان اهواز، ميدان گازي سفيدزاخور، مخزن گازي ژوراسيك در ميدان كوه آسماري، ميدان گازي فارسي، ميدان نفتي عسلويه، ميدان نفتي اروند و كشف ميدان نفتي و گازي بالارود انديمشك در زمره ميادين كشف شده در 30 ساله اخير است.

* طرح‌هاي اكتشافي و اكتشافي - توسعه‌اي

نظر به ضرورت تسريع در اجراي عمليات اكتشافي نفت، در سالهاي اخير براي استفاده از همكاريهاي فني شركتهاي خارجي در عمليات اكتشاف نواحي مشخص، اقدامات گسترده‌اي به عمل آمد. بلوكهاي اكتشافي و اكتشافي - توسعه‌اي شامل بلوك اكتشافي مهر در شمال غربي اهواز، بلوك اكتشافي اناران در جنوب غربي ايران، بلوك اكتشافي زواره كاشان در ايران مركزي، بلوك اكتشافي منير در جنوب شرقي ميدان گچساران، بلوك اكتشافي فارسي در خليج فارس، بلوك اكتشافي توسن در خليج فارس و بلوك اكتشافي ايران مهر- فروز در خليج فارس است.

از ديگر بلوكهاي اكتشافي و اكتشافي - توسعه‌اي مي‌توان به بلوك اكتشافي - توسعه‌اي ساوه در استان مركزي، بلوك اكتشافي - توسعه‌اي كوهدشت در استان لرستان، بلوك اكتشافي - توسعه‌اي خرم‌آباد در استان لرستان و بلوك اكتشافي - توسعه‌اي گرمسار در استان مركزي اشاره كرد.

* توسعه‌ ميادين نفت و گاز

بنابراين گزارش، همزمان با گسترش فعاليتهاي اكتشافي و افزايش ذخاير نفت و گاز كشور در سالهاي پس از انقلاب اسلامي، تلاشي چشمگير در توسعه ميادين نفت و گاز همراه با توجه ويژه به توسعه ميادين مشترك با كشورهاي همسايه، از طريق عقد قراردادهاي بيع متقابل و فاينانس و همچنين از محل منابع داخلي شركت ملي نفت ايران به عمل آمد.

با انجام پروژه‌هاي نگهداشت توان توليد، اجراي طرحهاي توسعه ميادين نفتي، احداث و اصلاح كارخانجات نمكزدايي و نيز انجام طرح‌هاي توليد صيانتي از مخازن شامل برنامه‌هاي تزريق گاز و آب به ميادين نفتي، علاوه بر جبران افت طبيعي توليد مخازن، تلا فراوان در زمينه توليد نفت خام انجام گرفت.

اين گزارش حاكي است: توسعه ميادين گازي در جهت افزايش جايگزيني گاز طبيعي با سوخت‌هاي مايع و همچنين تزريق گاز در ميادين نفتي به منظور افزايش بازيافت نهايي، از ديگر اولويت‌ها و دستاوردهاي عمده شركت ملي نفت ايران در سالهاي پس از انقلاب اسلامي بوده كه بدين ترتيب ميزان توليد گاز طبيعي كشور رشد چشمگيري داشته و از 143.48ميليون متر مكعب در روز در سال 1356 به 505.8 ميليون متر مكعب در روز در سال 1386 افزايش يافته است.

به تبع افزايش توليد گاز غني، ميزان ميعانات گازي توليدي كشور نيز افزايش قابل ملاحظه‌اي نشان مي‌دهد بطوري كه ميزان توليد مايعات و ميعانات گازي از 12.2 هزار بشكه در روز در سال 1356 به 408.5 هزار بشكه در روز در سال 1386 بالغ گرديده است.

* توسعه ميدان گازي پارس جنوبي

بنابراين گزارش، يكي از مهم‌ترين اكتشافات در سالهاي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، كشف ميدان گازي پارس جنوبي است كه جزو بزرگترين ميادين گازي كشف شده در جهان مي‌باشد. با سرمايه‌‌گذاري‌هاي فراوان انجام گرفته در چند سال اخير در راستاي توسعه اين ميدان و صنايع پايين‌دستي گاز طبيعي و نيز توسعه پرشتاب منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس، امروزه منطقه عسلويه به قطب تأمين انرژي در منطقه خليج فارس تبديل شده است.

در سال 1369 با حفر اولين چاه اكتشافي در اين ميدان و براساس نتايج حاصله از لرزه‌نگاري وجود گاز در آن مورد تأييد قرار گرفت. وسعت اين ميدان 9 هزار و 700 كيلومتر مربع كه بخش متعلق به ايران 3 هزار و 700 كيلومتر مربع وسعت دارد. براساس آخرين برآوردهاي انجام شده، ذخيره درجاي اين بخش حدود در 14 تريليون متر مكعب گاز برآورد گرديده كه معادل 8 درصد كل ذخاير گازي جهان و در حدود 50 درصد ذخاير گازي شناخته شده كشور است. همچنين اين بخش از ميدان داراي ذخيره‌اي بالغ بر 18 ميليارد بشكه ميعانات گازي مي‌باشد.

وجود ميدان گازي عظيم پارس جنوبي روي خط مرزي ايران و قطر در خليج فارس و نزديكي آن به عسلويه، باعث شده است كه در مدت زماني كوتاه ده‌ها ميليارد دلار و صدها ميليارد ريال در اين منطقه سرمايه‌گذاري شود، تا اين منطقه بياباني به يك تمدن صنعتي تبديل شود كه امروز مي‌توان آن را قطب انرژي منطقه ناميد.

فعاليت اين منطقه گازي، اشتغال دهها هزار نيروي كار را به دنبال داشته است كه راه‌اندازي فازهاي بعدي اين منطقه، رشد و شكوفايي بيشتر اقتصادي اين منطقه و ساير مناطق همجوار آن را در بر خواهد داشت. متوسط توليد گاز طبيعي از اين ميدان در سال 1386، در قالب 5 فاز، روزانه به ميزان 122.6 ميليون متر مكعب بوده است.

* طرح‌هاي توسعه ميادين نفت و گاز از محل منابع داخلي

عمده‌‌ترين اين طرح‌ها شامل ميدان‌هاي گازي آغار و دالان، ايستگاه تزريق گاز پارسي، كارخانه گاز و گاز مايع 1500، كارخانه گاز و گاز مايع 1600، جمع‌آوري گازهاي همراه بينك، بازگرداني گاز پازنان، تزريق گاز امتزاجي رامشير، جمع‌آوري و تزريق گاز كوپال، توسعه ميدان بهرگانسر و هنديجان، توسعه ميدان ابوذر و يال غربي ابوذر، توسعه ميدان تابناك و جمع‌آوري گازهاي همراه خارك و بهرگان و كارخانه NGL خارگ است.

جمع‌آوري گازهاي همراه سيري و كارخانه NGL سيري، توسعه مارون خامي، توسعه ميادين مناطق مركزي، احداث نمك‌زدايي واحد بهره‌برداري نفت‌شهر، احداث مخازن ذخيره نفت خام (مخازن استراتژيك)، جمع‌آوري و تزريق گاز به ميدان آغاجاري، توسعه ميدان‌هاي گازي شانول - هما - وراوي و پالايشگاه پارسيان 2، توسعه مخزن آسماري منصوري، توسعه ميدان‌هاي تنگ بيجار و كمانكوه، توسعه ميدان هنگام، احداث واحد نمك‌زدايي چشمه‌خوش و ساخت سكوي حفاري نيمه شناور ايران البرز به منظور حفاري در درياي خزر از جمله اين طرح‌ها است.

* دستاوردهاي بخش پايين‌دستي گاز

سياست انرژي كشور براساس بهره‌گيري هرچه بيشتر از منابع گاز طبيعي و افزايش سهم گاز در سبد مصرفي حامل‌هاي انرژي از طريق توسعه ظرفيت توليد و توسعه شبكه‌هاي انتقال و گازرساني و نيز ارتقاي جايگاه ايران در صادرات گاز به بازارهاي بين‌المللي شكل گرفته تا از اين رهگذر، صرفه‌جويي اساسي در مصرف نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي مايع كه مي‌تواند درآمدهاي صادراتي كشور را افزايش دهد، حاصل شود.

در سالهاي قبل از انقلاب اسلامي استفاده از گاز طبيعي در بخش خانگي و تجاري و حتي صنايع بسيار محدود بوده و مجموع مشتركين اين شركت به بيش از 50 هزار مورد نمي‌رسيد. مصرف‌كنندگان داخلي طبيعي تا قبل از انقلاب اسلامي، يك واحد پتروشيمي و تعدادي شهر و يك روستا بوده است. خاطرنشان مي‌شود كه هدف جايگزيني نفت خام در سياست‌گذاري انرژي كشور در قبل از انقلاب مطرح نبوده و لذا توسعه گاز محدود به ظرفيت پالايشگاه بيد بلند بود.

بهره‌برداري از پالايشگاه بيد بلند در سال 1349 با دريافت گاز از واحدهاي گاز و گاز مايع حوزه آغاجاري آغاز گرديد. هم‌اكنون شركت ملي گاز ايران به عنوان يكي از شركتهاي معتبر در عرصه فعاليتهاي مربوط به صنعت گاز در جهان، علاوه بر فعاليتهاي داخلي و تأمين سوخت صنايع، نيروگاهها و بخشهاي تجاري، خانگي در ابعاد بين‌المللي نيز داراي تحركات وسيعي شده و برنامه‌ريزي‌هاي گسترده‌اي براي تأمين بخش عمده‌اي از ارز مورد نياز كشور از طريق صادرات و نيز سرمايه‌گذاري جهت رشد اين صنعت داشته است.

در حال حاضر شركت ملي گاز داراي 14 ميليون مشترك تحت پوشش با حدود 50 ميليون نفر جمعيت است.

* گازرساني پس از انقلاب اسلامي

بنابراين گزارش، در سال‌هاي پس از انقلاب، گازرساني در سراسر كشور از رشد چشمگيري برخوردار بوده و افزايش رفاه زندگي مردم را به دنبال داشته است.

جمع خطوط لوله اصلي انتقال گاز تا پايان سال 1386 حدود 27 هزار و 700 كيلومتر، جمع شبكه‌هاي توزيع گاز كشور تا پايان سال گذشته حدود 146 هزار و 700 كيلومتر و جمع كل مشتركين گاز طبيعي تا ماه جاري حدود 14 ميليون مشترك رسيده است.

* صادرات گاز طبيعي

به دنباله توسعه ميادين گازي كشور، كسب سهمي شايسته از صادرات گاز طبيعي در تجارت جهاني گاز از برنامه‌هاي وزارت نفت محسوب مي‌شود. با هدف ساماندهي كليه فعاليت‌هاي مرتبط با صادرات گاز طبيعي كشور، شركت ملي صادرات گاز ايران در سال 1380 تشكيل و طرح‌هاي احداث كارخانه‌هاي توليد LNG و پروژه‌هاي صادرات گاز از طريق خط لوله، در اين شركت در حال اقدام مي‌باشند.

عمده‌ترين طرح‌هاي صادرات گاز كشور در حال حاضر شامل احداث كارخانه پارس LNG، كارخانه پرشين LNG، كارخانه ايران LNG، پروژه خط لوله ايران - پاكستان - هند - چين (IPIC)، صادرات گاز به EGL سوئيس، صادرات به Econgas اتريش، صادرات به بحرين با خط لوله، صادرات به كويت و صادرات گاز به سوريه است.

* نگاهي به صنعت پتروشيمي

صنعت پتروشيمي از جمله صنايع پايين‌دستي صنعت نفت و گاز است كه نقش مهمي در كسب ارزش افزوده از نفت خام و گاز طبيعي در فرآيند زنجيره ارزش دارد. خوراك صنايع پتروشيمي از محلوات جانبي حاصل از استخراج نفت خام و گاز نظير مايعات گازي و ميعانات گازي، فرآورده‌هاي پالايشي نظير نفتا و گاز طبيعي و اتان استحصالي از آن، تأمين مي‌شود. اغلب خوراك مصرفي مجتمع‌‌هاي پتروشيمي توسط شركتهاي ملي نفت، گاز، پالايش و پخش تأمين مي‌گردد.

اين گزارش مي‌افزايد: صنعت پتروشيمي در ايران از سال 1342 با تأسيس پتروشيمي شيراز آغاز شد. پس از ساخت اين مجتمع تا سال 1357 مجتمع‌هاي پتروشيمي رازي، آبادان، كربن اهواز، خارك و فارابي هم به اين صنعت اضافه شد. با ساخت اين مجتمع‌ها در سال 1358 ظرفيت توليد محصولات پتروشيمي ايران به 4.5 ميليون تن در سال رسيد.

اين ظرفيت توليد به اندازه‌اي نبود كه جايگاه جهاني خاصي به ايران بدهد. در طول سه برنامه اول توسعه، اين صنعت از رشد قابل توجهي برخوردار گرديد و طرح‌ها و پروژه‌هاي متعددي به بهره‌برداري رسيد. در سه ساله اول برنامه چهارم (86-1384) نيز اين روند رشد ادامه يافت و با به بهره‌برداري رسيدن مجتمع‌هاي جديد، ظرفيت اسمي مجتمع‌هاي موجود پتروشيمي در انتهاي سال 1386 به 2/35 ميليون تن بالغ گرديد. ميزان توليدات محصولات پتروشيمي در سالهاي اخير رشد فزاينده‌اي داشته و در حال حاضر، دستيابي به جايگاه اول منطقه از لحاظ ارزشي توليد مواد و كالاهاي پتروشيميايي به منظور ايجاد بالاترين ارزش افزوده از منابع هيدروكربوري كشور، از موارد مطرح شده در چشم‌انداز صنعت نفت و گاز در سند چشم‌انداز بيست ساله نظام مي‌باشد.

تحول اساسي كه از برنامه‌ سوم توسعه آغاز و همچنان طي برنامه چهارم ادامه دارد و در چشم‌انداز 20 ساله نفت و گاز نيز پيش‌بيني شده است، استفاده از گاز طبيعي و اتان به عنوان خوراك مجتمع‌هاي پتروشيمي مي‌باشد.

از عمده‌ترين طرح‌هاي بخش‌ پتروشيمي راه‌اندازي شده در سالهاي پس از انقلاب اسلامي مي‌توان به پتروشيمي رازي واحدهاي آمونياك 2 و اوره 2، پتروشيمي بندر امام، پتروشيمي اراك، متانول خارك، پتروشيمي تبريز، اصفهان، اروميه، خراسان، پتروشيمي فجر - يوتيليتي متمركز فاز 1، پتروشيمي اميركبير، بوعلي سينا، خوزستان، تندگويان 1 و 2، پتروشيمي شيراز (متانول)، پتروشيمي كربن بلاك اهواز (واحد دوم) و پتروشيمي اميركبير (طرح الفين ششم) اشاره كرد.

بنابراين گزارش، پتروشيمي شهيد تندگويان (طرح PET/PTA اول)، مخازن صادراتي در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي، پتروشيمي شهيد تندگويان (طرح PAT دوم)، فاز اول بندر پتروشيمي پارس، پتروشيمي خوزستان (طرح پليمرهاي مهندسي)، فاز اول پتروشيمي پارس (طرح استحصال اتان)، مبين (طرح سرويسهاي جانبي متمركز)، مارون (طرح الفين هفتم)، زاگرس (طرح متانول چهارم)، برزويه «نوري» (طرح آرماتيك چهارم)، فن‌آوران (واحدهاي اسيد استيك و منوكسيد كربن)، اوره و آمونياك غدير (طرح آمونياك و اوره چهارم)،‌ پتروشيمي لاله (طرح پلي اتلين سبك)، رازي (واحد آمونياك سوم)،‌ شهيد تندگويان (واحدهاي PET دوم)، واحد اتيلن گلايكولهاي حجم، پلي اتيلن سنگين فيليپين، پليمر آرياساسول (واحد اتيلن طرح الفين نهم)، پتروشيمي جم (واحد اتيلن طرح الفين دهم) و صنايع پتروشيمي كرمانشاه (طرح آمونياك و اوره پنجم) از ديگر طرح‌ها محسوب مي‌شود.

* صنعت نفت پس از جنگ تحميلي

بنابراين گزارش، پس از پيروزي انقلاب اسلامي و خروج شركتهاي نفتي خارجي از كشور، كاركنان ايراني صنعت نفت، مديريت و اجراي عمليات متنوع اين صنعت را در تمامي بخش‌ها اعم از اكتشاف و حفاري، بهره‌برداري، انتقال، پالايش و صادرات برعهده گرفتند و توان و تخصص خود را در اداره موفقيت‌آميز صنعت نفت ايران به اثبات رساندند.

با آغاز جنگ تحميلي، مراكز، تأسيسات و مجتمع‌هاي صنايع نفت، گاز و پتروشيمي به عنوان نقاط استراتژيك و حياتي كشور مورد شديدترين تهاجمات زميني و هوايي دشمن قرار گرفت و در اين ميان به مراكز حياتي صنعت نفت، آسيب‌هاي جدي وارد آمد. اما علي‌رغم تمامي اين تهاجمات، صادرات نفت كشور حتي براي يك روز هم قطع نشد و كاركنان توانمند صنعت نفت پس از هر هجوم دشمن، خسارات وارده را در كوتاهترين زمان ممكن بازسازي نمودند.

با خاتمه جنگ، عمليات بازسازي و نوسازي صنعت نفت با شتاب و جديت پيگيري شد و وزارت نفت علي‌رغم محدوديتهاي ناشي از اعمال تحريم توسط آمريكا و ساير كشورهاي متحد خود توانست با آينده‌نگري و برنامه‌ريزي‌هاي مناسب، توسعه اين صنعت را سامان بخشد.

* اجراي اصل 44 قانون اساسي در وزارت نفت

بنابراين گزارش، با ابلاغ سياستهاي كلي اصل 44 از سوي دولت و با تشكيل ستاد مركزي و ستادهاي فرعي در شركتهاي مادر تخصصي (نفت، گاز، پتروشيمي، پالايش و پخش) عملاً از مردادماه سال 1385 كار پيگيري اجراي سياستهاي اصل 44 در وزارت نفت آغاز گرديد.

اهم فعاليت‌هاي ستاد مركزي در اين زمينه مشتمل بر احصاء شركتهاي قابل واگذاري، ايجاد سيستم بانك اطلاعات شناسنامه‌اي و مالي شركتها، تشكيل كميته‌هاي تخصصي ستادهاي فرعي شركتهاي اصلي، رتبه‌بندي مالي شركتها، تهيه و پيشنهاد برنامه زمان‌بندي براي واگذاري شركت‌ها و تمديد مصوبه شركتهاي قابل واگذاري از سال 1386 به 1387 است.

بر اين اساس، در شركت ملي نفت شركتهاي حفاري شمال، پتروپارس، توسعه پتروايران، مهندسي و ساختمان صنايع نفت و خدمات هلي كوپتري، در شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي پالايشگاه‌هاي اصفهان، تبريز، بندرعباس و لاوان، در شركت ملي گاز شركتهاي گاز استانهاي همدان، چهارمحال و بختياري، زنجان، سمنان و پالايشگاه گاز بيد بلند 2 و در شركت ملي صنايع پتروشيمي شركتهاي پتروشيمي اميركبير، تندگويان، فنآوران، غدير، خراسان، بيستون، رازي، تبريز، شيراز براي واگذاري معرفي شده‌اند.

جمعه|ا|18|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]

[مشاهده در: www.alef.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 185]