واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: تلويزيون، الگوي خشونت در كودكان ايراني رسانه- سمیه شرافتی: «مرد جوان ميخواهد وارد ساختمان شود. ساكش را ميگذارد توي گيت الكترونيكي جلوي نگهبان. دستگاه بوق ميزند. نگهبان ارشد جلو ميآيد و ميپرسد كليد با او نيست؟ او پالتواش را باز ميكند. هر نوع اسلحهاي كه فكرش را ميكنيد به كمرش آويزان است. نگهبان لعنت ميفرستد و خشونت شروع ميشود.» خيلي از ما اين سكانسهاي خشن فيلم ماتريكس را ديدهايم و احتمالا از جلوههاي ويژهاش لذت بردهايم. اما آيا تاثيرات اين تماشاي بيحساب و كتاب خشونت بر ذهن و رفتارمان را ميدانيم؟ ارسطو فكر ميكرد تماشاي ترس در نمايشها باعث ميشود ترس ما بريزد. اما اگر فيلمهاي خشن امروزي را هم ميديد آيا ميگفت آنها باعث ميشود خشونت ما تخليه شود؟ تا سالها روانشناسها هم همين گونه فكر ميكردند. شما از زبان مردم هم بارها شنيدهايد كه براي خالي شدن هيجانشان به فيلمهاي خشن پناه بردهاند. اما آيا واقعا اينگونه است؟ همچنان كه به عقيده كارشناسان، تلويزيون ميتواند عامل مؤثري در رشد و تحول سامانههاي ارزشي و شكلدهنده رفتارهاي مثبت باشد، اما نتايج پژوهشهاي تازه نشان داده است كه تماشاي خشونت در برنامههاي تلويزيوني بهخصوص كودكان را خشن و نافرمان بار ميآورد. پژوهش اخير گروهي از محققان انگليسي نشان داده است كودكانيكه در سنين بين 2 تا 5 سالگي برنامههاي خشونتآميز تلويزيوني و ورزشهاي رزمي تماشا ميكنند، در سنين بالاتر بيش از سايرين پرخاشگر و نافرمان شده و رفتارهاي ضداجتماعي از خود نشان ميدهند. اين در حالي است كه بسياري از كارتونهايي كه امروزه حتي از صدا و سيما پخش ميشوند، فضايي خشونتبار دارند و اگر كودكان قديم كه امروز نسل جوان را تشكيل ميدهند، با برنامههايي آرام و داستانهايي كه محور آنها روابط انساني بود بزرگ شدند، كودكان امروز با انواع و اقسام رباتهاي جنگنده و شخصيتهايي كه مرتب در حال جنگو گريزند، زندگي را ميگذرانند. فيلترينگ تعطيل! نتايج پژوهشها شايد اين نكته را به ما يادآوري كند كه چنين نقصي، اگرچه در روند برنامهسازي براي كودكان، از دهههاي گذشته وجود داشته، اما به هرحال مسئولان ما را تبرئه نميكند. چنانكه بيتوجهي مسئولان در سازمان صدا وسيما باعث شده است برنامههاي كودك ما هم مثل برنامههاي بزرگسالان، لبريز از صحنههاي خشونتآميز باشد. دكتر پرويز مظاهري، روانپزشك و دبير انجمن علمي روانپزشكان، با ابراز تأسف از اينكه برنامهريزان صدا و سيما بهرغم اينكه روانشناسان زيادي دارند، ولي فيلمهايي كه در قالب كارتون يا برنامههاي كودك نمايش داده ميشوند از اين فيلترها عبور نميكنند، به همشهري ميگويد: با تحقيق در مورد تأثير برنامههاي خشونتآميز تلويزيون بر كودكان و نوجوانان، معلوم شده است كه آنها ترس از خشونت ندارند و بهتدريج ميپذيرند كه خشونت راهي براي حل مشكل است و به تقليد آن ميپردازند، بهطوري كه ناخودآگاه با شخصيتهاي خاصي چه قربانيان و چه قربانيكنندگان همانندسازي ميكنند. او با تأكيد بر اينكه اين فيلمهاي وارداتي ضررهاي عمدهاي را براي كودكان به همراه دارد، ادامه ميدهد: سامانه عصبي كودك توسط اين برنامهها تحريك ميشود و او را هيجانزده ميكند و كودك ياد ميگيرد با پيروي از اين الگوهاي منفي در خانواده يا در مدرسه از خودش خشونت نشان دهد. اين در حالي است كه درصد زيادي از فيلمهاي سينمايي يا كارتونها كشت و كشتار را نشان ميدهند و مرتب از انواع و اقسام اسلحه استفاده ميكنند. دكتر مظاهري با بيان اينكه كودكان هميشه بهدنبال ابراز وجود و مشهور شدن هستند و مسلما با تماشاي اين وقايع حتي براي مشهور شدن هم كه شده مبادرت به انجام آنها ميكنند، ادامه ميدهد: بهعنوان مثال نوجواناني كه در آمريكا و فنلاند اقدام به قتلهاي متعدد كردند، قبل از انجام اين جرائم، از اين اقدامات خود در فضاي ديگري فيلم تهيه ميكردند كه همه مردم اين صحنهها را تماشا كنند. سازندگان هم تشويق ميشوند اين روانپزشك در حالي به تاثير خشونت در تلويزيون در كودكان اشاره ميكند كه به عقيده ساير كارشناسان سازنده محصولات اينچنيني، هم اين را متوجه شدهاند كه هرچه ميزان خشونت در فيلمها و سريالها بيشتر باشد، تعداد بينندههايشان هم بيشتر ميشود. براي همين هم شبكهها براي پاسخ به درخواست بينندهها از اين فيلمها استفاده ميكنند. دكتر محمدعلي شهركي، روانپزشك نيز در گفتوگو با همشهري توضيح ميدهد: نشان داده شده كه صحنههاي خشن به شكل خفيف حتي ممكن است باعث كاهش خشونت در جامعه هم بشود چون به شكلي باعث تخليه هيجانات كسي ميشود كه مشغول تماشاي آن است، اما اگر اين خشونت شديد باشد، باعث برانگيختگي و تحريك بيننده ميشود، بهطوري كه ممكن است قبح اين خشونت در ذهن بيننده از بين برود و به صحنههاي خشونتآميز اقدام كند. وي نيز به تاثير اين صحنههاي غيراستاندارد روي كودكان و همانندسازي اين گروه سني اشاره ميكند و ادامه ميدهد: چون هويت كودك هنوز شكل نگرفته و هنوز بهدنبال آرمانسازي است، شايد بهتر باشد كه در تمام دنيا و در رسانهها، برنامههاي تلويزيون گروهبندي شود كه مثلا يك فيلم مناسب با چه سني است و ساعت پخش آن بايد چه ساعتي باشد. نكته ديگري كه به عقيده اين روانپزشك بسيار مهم است اين است كه مخاطب خشونتي كه در سالهاي اخير به انيميشن كشيده شده، باز كودك و نوجوان است. «مسئله ديگر نيز بازيهاي رايانهاي است. در مورد اين بازيها كودك خود اجراكننده صحنه است. اين كار 2 اثر مختلف دارد؛ يكي اينكه چون خود كودك اقدام به صحنهسازي ميكند، از نظر هيجاني تخليه خواهد شد و اين احساسات و هيجانات انباشته نميشود. اما مورد بعدي اين است كه اگر خشونت بازيهاي رايانهاي شديدتر باشد، عوارض تحريكپذيري و از بين رفتن قبح خشونت را قطعا به همراه خواهد داشت.» دكتر شهركي با بيان اين عبارات، ادامه ميدهد: مشكلي كه وجود دارد اين است كه بازيهاي رايانهاي زمينهاي است براي آمادهسازي ذهن كودكان براي انجام عملهاي خاص. مثلا اگر فرض كنيم سازنده بازي كامپيوتري هدفش اين باشد كه بر فرض كودكان ايراني يا هر جاي دنيا هميشه با يك انديشه خاص مبارزه كنند يا در يك قالب خاص بگنجند، در اين صورت ما بهطور ناخودآگاه كودك را براي رفتار خشونتآميز در بزرگسالي آماده ميكنيم. «واكنشهاي فيزيولوژيكي كه بدن در مقابل استرس از خودش نشان ميدهد و تحريك سيستم عصبي اتونوميك، تغيير در وضعيت فشار خون و گاهي اوقات تنشها و دردهاي عضلاني، عوارض گوارشي و تشديد برخي بيماريهاي خاص از جمله عوارضي هستند كه در هنگام مواجهه با صحنههاي خشن ممكن است براي فرد بيننده اتفاق بيفتد.» محتاطيم ولي استاندارد هم نيستيم دكتر شهركي با بيان اين عبارات معتقد است: به جرأت ميتوان گفت تلويزيون ما از نظر پخش صحنههاي خشن كه مسئله رايجي در سينماي جهان است، محتاطانه برخورد ميكند ولي مشكل رسانههاي ما اين است كه رسانه ملي ما بهصورت كاملا غيرتعمدي گاهي اوقات در ابراز صحنههاي خشونتآميزي كه تعادل رواني مردم را به خطر مياندازد، خيلي كارشناسانه برخورد نميكند و مسائلي را مطرح ميكند كه ممكن است از ظرفيت مردم عادي خارج باشد، در حالي كه بسياري از رسانههاي ديگر اين صحنهها را بهدليل اينكه نگران سلامت رواني مردمشان هستند نشان نميدهند.وي با بيان اينكه خشونت بايد به بخشهاي خاصي از رسانه كاناليزه شود تا امنيت رواني مردم بيشتر شود، تبليغات را نيز در اين ميان مقصر ميداند و ميگويد: گاهي اوقات رسانه ملي ما در پخش تبليغات نيز تحريك ايجاد ميكند؛ بهطوري كه خيلي از اين تبليغات بيجاست و در زمانها و دفعات نامناسب اتفاق ميافتد. به عقيده دكتر شهركي مخاطب تلويزيون ما عام است و در واقع بيشتر مردم ما محكوم به ديدن اين تبليغات هستند؛ پس لازم است كه در مورد پخش اين تبليغات هم برنامهريزي اساسي شود چون همين امر هم تحريكپذيري و پرخاشگري را در بيننده افزايش ميدهد. پس در اينجا هم مسائل مالي بايد فداي امنيت رواني بينندهها شود. پایگاه اینترنتی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 378]