مسجد دانشگاه تهران كانون تحولات انقلاب

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: "مسجد دانشگاه تهران" كانون تحولات انقلاب
دفتر پژوهش و بررسيهاي خبري:ليلا رضوي-انتخاب مسجد دانشگاه تهران در 8 بهمن 57 به عنوان مكان تحصن، گزينش بسيار دقيق و هوشمندانه اي بود كه به فشرده شدن صفوف دو گروه روحاني و دانشگاهي و سرانجام تسليم رژيم در مقابل خواست مردم كمك شاياني نمود.
به دليل ماهيت سياسي دين اسلام همواره ، مسجد به عنوان كانون و محور فعاليت‌هاي ديني، سياسي و اجتماعي، نقش مهمي در تاريخ پر فراز و نشيب اسلام داشته است. اين نقش به ويژه در تشيع به علت سرنوشت ويژه و تاريخ پرحادثه‌ آن و درگيري‌هاي فراوان آن با نظام‌هاي حاكم، از اهميت بيشتري برخوردار است. مسجد، محل و پايگاهي براي عناصر ناراضي و انقلابي و مقري براي تجهيز و بسيج امكانات عليه حاكمان ظالم بوده است. سير جنبش‌هاي سياسي معاصر و نيز حركت‌هاي انقلابي در قرون گذشته، نشان‌دهنده اين واقعيت است كه مسجد جايگاه بروز رفتارهاي سياسي مسلمين بوده است؛ اين رفتارها در آغاز در چارچوب دعوت تعاون اسلامي آغاز مي‌شد، ولي به دليل نبودن مجراها و نهادهايي براي ظهور دغدغه‌ها و تمايلات سياسي ،‌خود مسجد به نوعي پايگاه سياسي تبديل مي‌گرديد. به طور كلي، مسجد نماد فعاليت فكري، ‌معنوي، مذهبي و سياسي و عمدتاً پايگاهي براي درخواست مشاركت سياسي يا براندازي حكومت است. به همين دليل است كه دولت‌هاي استبدادي در جوامع اسلامي بيشترين واهمه را از مساجد داشته و دارند؛ زيرا اين مراكز مي‌توانند نيروهاي بالقوه‌ سياسي را در خود متمركز كنند. مبارزات قبل از انقلاب براي رسيدن به نتيجه اي كه هم اكنون ما شاهد آن هستيم گوياي اين واقعيت است. از مساجدي كه نقش مهمي در شكل گيري پيروزي انقلاب داشت مسجد دانشگاه تهران بود. يكي از مهم ترين تحصن ها هم در سال 57 زمان ورود امام به ايران درهمين مسجد شكل گرفت . در تاريخ چهارم بهمن 57 وقتي كه خبر بازگشت حضرت امام خميني(ره) به كشور قوت گرفت، دولت بختيار، براي جلوگيري از ورود امام، به كليه شركت‏هاي هواپيمايي بين المللي اعلام كرد كه به تهران پرواز نكنند. علاوه بر اين به دستور بختيار، تعداد زيادي تانك و زره‏پوش در فرودگاه مهرآباد تهران مستقر شدند تا از ورود امام به ميهن اسلامي جلوگيري نمايند. همچنين كليه فرودگاه‏هاي كشور براي سه روز بسته اعلام شد و در نتيجه، نزديكان امام اعلام كردند، به مناسبت بسته بودن فرودگاه‏ها، سفر امام به تهران، دو روز به تعويق افتاد. پايگاه اينترنتي مركز اسناد انقلاب اسلامي در اين باره مي نويسد : درهر حال اعضاء و دست‌اندركاران كميته استقبال سخت مشغول تداركات و اتخاذ تمهيدات لازم بودند كه در دوم بهمن 1357 از دفتر امام در پاريس خبر رسيد كه ايشان در 5 بهمن به ايران مراجعت خواهد كرد. اين تصميم، بسياري از طرح‌هاي دولت بختيار و به خصوص آمريكا را كه با اعزام ژنرال هايزر در صدد اخلال در روند انقلاب و حتي كودتا بود،‌نقش بر آب كرد. بختيار با اعلام اينكه دولت وي نمي‌تواند امنيت لازم را براي حضور امام در ايران فراهم كند، دستور داد از روز چهار بهمن، فرودگاه هاي كشور را ببندند تا مانع مراجعت امام به ايران شوند. از اين رو به ناچار بازگشت امام به تأخير افتاد، روحانيون مبارز نيز كه طي چند روز در صدد چاره‌جويي بر آمده بودند به پيشنهاد يكي از روحانيون در اعتراض به اقدام دولت بختيار، تصميم به تحصن در مسجد دانشگاه تهران گرفتند تحصن از صبح روز هشتم بهمن و با حضور اوليه چهل تن از علماي مبارز تهران آغاز شد و به سرعت از همان ساعات اوليه دامنه آن با حضور ساير علما و رجال مبارز گسترش يافت، علماي شهرستاني در اين تحصن نقشي گسترده داشتند. نكته مهم اين است انتخاب مسجد دانشگاه به عنوان مكان تحصن، گزينش بسيار دقيق و هوشمندانه اي بود كه به فشرده شدن صفوف مردم به ويژه دو گروه روحاني و دانشگاهي و سرانجام تسليم رژيم در مقابل خواست مردم كمك شاياني نمود. بيان دقيق تر اين تحصن كه در بخش رخدادهاي سياسي و فرهنگي سايت اين مسجد آمده به اين شرح مي باشد: در تاريخ 8 بهمن ماه 1357 چهل تن از روحانيون تهران و شهرستان ها براي اعتراض به عمل دولت در جهت ممانعت از بازگشت امام خميني(ره) به ايران، در محل مسجد دانشگاه تهران متحصن شدند. 20 تن از روحانيون از جامعه روحانيت مبارز و20 تن ديگر از روحانيون شهرستان ها بودند. دكتر زيبا كلام از سوي سازمان ملي دانشگاهيان به اين عده خير مقدم گفت. روحانيون متحصن اعلام كردند كه تا مراجعت حضرت امام خميني (ره) به ايران ، به تحصن خود ادامه خواهند داد. اسامي جمعي از متحصنين كه در ساعات اول در مسجد دانشگاه گرد آمده بودند به اين شرح بود: آقايان مطهري، آذري، محمدي، محفوظي، طاهري، محمد علي جنتي، مهدي رباني، محمد علي شرعي، فاضل موحدي، يوسف صانعي، حسين راستي، محمد مومن، خلجاني، احمدي، توسلي، حيدري. در روز 10 بهمن 1357 تحصن روحانيون در مسجد دانشگاه ابعاد وسيع تري پيدا كرد و با پيوستن عده بيشتري به اين تحصن، بيش از 2000 نفر در مسجد دانشگاه تهران گرد آمدند. اعضاي هيأت دبيران موقت سازمان ملي دانشگاهيان ايران در بيانيه اي پشتيباني كامل خود را از خواست هاي روحانيون متحصن در مسجد دانشگاه تهران اعلام نموده و اظهار داشتند: " تحصن روحانيت مبارز در مسجد دانشگاه تهران در حقيقت نشانه بارزي است از پيوند روحانيت و دانشگاهيان براي مبارزه با ظلم و خود كامگي و جهاد در راه عدل و آزادي. " علماي قم، دانشگاهيان تبريز، سنديكاي مشترك كاركنان صنعت نفت، جامعه هيأت علمي دانشگاه علم و صنعت، هزاران نفر از محصلين علوم ديني، شوراي هماهنگي سازمان هاي دولتي و ملي، انجمن اسلامي معلمان، جامعه كاركنان وزارت امور خارجه، كاركنان هواپيمايي ملي ايران، دانشجويان ،اساتيد و كاركنان دانشكده مهدي رضايي، اعضاي هيأت علمي دانشگاه ملي ايران، اعضاي هيأت مديره سنديكاي نويسندگان و خبرنگاران مطبوعات، ناشران و كتاب فروشان منطقه دانشگاه، روحانيون آبادان، اهواز و اراك، كسبه، بازرگانان و اصناف و ساير طبقات مردم نيز در طي روزهاي 8 الي 11 بهمن 1357 از اين تحصن حمايت كرده و به جمع متحصنين پيوستند. در تاريخ 9/11/ 1357 آيت الله طالقاني به جمع علماي متحصن در مسجد دانشگاه تهران پيوست‌ . آيت‌الله منتظري ‌، آيت‌الله صدوقي‌، آيت‌الله طاهري ‌ اصفهاني ‌، دكتر بهشتي و استاد مطهري نيز از جمله علماي متحصن بودند. مركز اسناد انقلاب اسلامي همچنين در سايت خود مي نويسد: هم ‌زمان با اين وقايع در تهران،‌علماي مبارز شهرستان‌ها نيز كه خبر تحصن روحانيون تهران را دريافت كردند، براي اعلام حمايت از متحصنين دانشگاه تهران در برخي از مساجد شهرها، تحصن اختيار كردند. از آن جمله جمعي از مراجع قم نظير آيات عظام گلپايگاني و مرعشي نجفي به همراه تعدادي از علما در مسجد اعظم قم تجمع كردند. در مشهد نيز جمع زيادي از علما و مردم در صحن اصلي حرم امام رضا (ع)‌ تحصن كرده و حتي تلگرافاتي نيز به تحصن‌كنندگان دانشگاه تهران در اعلام حمايت از آنها مخابره نمودند. خاطرات حجت‌الاسلام رحيميان نيز حاكي است كه تحصن مشابهي با حضور علما، وعاظ و فضلاي مبارز اصفهان در مسجد سيد آن شهر انجام گرفت. نامبرده متن اعلاميه صادره از سوي متحصنين با امضاي بيش از صد تن از علماي تحصن كننده را در كتاب خود ذكر كرده است. به هر حال دولت بختيار در هراس از گسترش دامنه تحصن‌ها و افزايش مطالبات و فشار افكار عمومي، هنوز بيش از دو روز از تحصن مسجد دانشگاه تهران نگذشته بود كه عقب‌نشيني نمود و اعلام كرد فرودگاه مهر‌آباد از دهم بهمن باز و به فعاليت‌هاي جاري خود ادامه خواهد داد. در همان روز روحانيون‌ مبارز سراسر كشور كه‌ براي‌ استقبال‌ از امام‌ به‌ تهران‌ آمده‌ بودند، وقتي‌بسته‌ شدن‌ فرودگاه‌ها و علاوه‌ بر آن‌، سركوب‌ مردم‌ توسط‌ نظاميان‌ را ديدند، در مسجددانشگاه‌ تهران‌ تحصن‌ كردند. مقام‌ معظم‌ رهبري‌ ـ از روحانيون‌ متحصن‌ در مسجددانشگاه‌ تهران‌ ـ دراين‌ باره‌ مي‌گويد: «روزي‌ كه‌ قرار بود امام‌ بيايند، ما به‌ بهشت‌ زهرا رفته‌ بوديم‌، شهيد بهشتي‌ درآنجا سخنراني‌ كرد، بعد هم‌ قطعنامه‌اي‌ كه‌ تهيه‌ شده‌ بود خوانديم‌ و برگشتيم‌.وقتي‌ برگشتيم‌، بحث‌ بر سر اين‌ مطلب‌ بود كه‌ قدم‌ بعدي‌ چه‌ باشد. فكر تحصن ‌در تهران‌ بي ‌ارتباط‌ با تجربه‌‌ تحصن‌ در مشهد نبود. در واقع‌، تجربه‌‌ موفق ‌تحصن‌ بيمارستان‌ مشهد بود كه‌ اينك‌ در تهران‌ انجام‌ مي‌گرفت‌، مدتي‌ بحث ‌بر سر محل‌ تحصن‌ بود. بعضي‌، مسجد امام‌ در بازار را كه‌ آن‌ موقع‌ موسوم‌ به ‌مسجد شاه‌ بود، پيشنهاد كردند. برخي‌ هم‌ جاهاي‌ ديگر را پيشنهاد كردند. دانشگاه ‌هم‌ ضمن‌ پيشنهادها بود كه‌ پيشنهاد بسيار جالب‌ و از هر جهت‌ مناسبي‌ بود. بنابراين‌ شد كه‌ صبح‌ زود برادرها به‌ دانشگاه‌ بروند، اما از اين‌ خوف‌ داشتيم‌ كه‌ دانشگاه‌ را ببندند. به‌ همين‌ دليل‌ كسي‌ فرستاديم‌ كه‌ با يكي‌ از مسئولان‌ دانشگاه‌ ـ كه‌ بعدها به‌ نظرم‌ رئيس‌ دانشگاه‌ شد ـ صحبت‌ كند. تفاهم‌ شد و البته‌ مشكلات‌زيادي‌ هم‌ براي‌مان‌ ايجاد كردند. مسجد دانشگاه‌ خوشبختانه‌ باز بود و ما فورا ًوارد مسجد شديم‌ و اتاقك‌هاي‌ بالاي‌ مسجد را ستادهاي‌ كارمان‌ كرديم‌.» تعداد روحانيون‌ اعتصابي‌ كه‌ ابتدا چهل‌ نفر بود، بعدها به‌ صدها نفر رسيد و وعاظ‌ و مبارزان‌ انقلابي‌ با ايراد سخنراني‌، مردم‌ را به‌ اين‌ تحصن‌ تشويق‌ مي‌كردند. از سخنرانان ‌برجسته‌ اين‌ تحصن‌ مي‌توان‌ به‌ شهيد دكتر بهشتي‌، آيت‌الله‌ منتظري‌، آيت‌الله‌ محلاتي‌ و... اشاره‌ كرد. روحانيون‌ متحصن‌ در هشتم‌ بهمن‌ ماه‌، با صدور اعلاميه‌اي‌ خطاب‌ به‌ ملت‌ ايران‌ اعلام‌ كردند كه‌ تا بازگشت‌ امام‌ به‌ كشور به‌ تحصن‌ خود ادامه‌ خواهند داد. دراين‌ اعلاميه‌ قيد شده‌ بود: «حكومت‌ غيرقانوني‌ و غاصب‌ بختيار در بي‌شرمي‌ و اهانت‌ به‌ حيثيت‌ ملت‌ ايران‌ روي‌ پيشينيان‌ نوكرصفت‌ خود را سفيد كرد. در روز جمعه‌، ششم‌ بهمن‌ ماه‌، در تهران‌، تبريز، رشت‌، گرگان‌ و... دست‌ به‌ كشتارهاي‌ فجيع‌ و وحشيانه‌ زد و با بستن‌ فرودگاه‌هاي‌ كشور به‌ روي‌ رهبر محبوب‌ ملت‌، آيت‌الله‌العظمي‌امام‌خميني‌ ـ دام ‌ظله‌ ـ احساسات‌ پاك‌ مردم‌ شرافتمند ايران‌ را كه‌ با قلبي‌ لبريز ازعشق‌ و ديدگان‌ پراشك‌ و شورِ در انتظار مقدم‌ فرخنده‌ي‌ رهبر عظيم‌الشأن‌ خودبودند سخت‌ جريحه‌دار كرد و خشم‌ ملت‌ ايران‌ را كه‌ ريشه‌ي‌ او و اربابانش‌ راخواهد سوزاند بيش‌ از پيش‌ برانگيخت‌. اينجانبان‌ به‌ عنوان‌ اعتراض‌ به‌ اعمال ‌ضدانساني‌ دولت‌ غيرقانوني‌ بختيار از ساعت‌ 9 روز هشتم‌ بهمن‌ماه‌ جاري‌ تا بازگشت‌ حضرت‌ آيت‌الله‌العظمي‌ امام‌ خميني‌ ـ دام ‌ظله‌ ـ به‌ وطن‌ و آغوش ‌پرمهر ملت‌، در مسجد دانشگاه‌ تهران‌ تحصن‌ اختيار مي‌كنيم‌ و از اين‌ محل‌ مقدس‌ در كنار برادران‌ دانشجوي‌ خود نداي‌ حق‌طلبانه‌ي‌ خود را به‌ گوش‌جهانيان‌ خواهيم‌ رساند.» روزنامه‌‌ اطلاعات‌ در گزارشي‌ از تحصن‌ روحانيون‌ در دانشگاه‌ تهران‌ نوشت‌: «تعداد روحانيون‌ متحصن‌ در حال‌ افزايش‌ است‌ و سخنگوي‌ آنان‌‌، [آيت‌الله‌احمد] جنتي‌ است‌. حدود ساعت‌ ده‌ صبح‌ امروز (هشتم‌ بهمن‌ماه‌)، نماينده‌ ‌خلبانان‌ اعتصابي‌ هواپيمايي‌ ملي‌ نيز به‌ جمع‌ روحانيون‌ آمد و آمادگي‌ خلبانان‌ رابراي‌ پيوستن‌ به‌ اين‌ تحصن‌ اعلام‌ كرد. گروه‌هاي‌ دانشجويي‌ و نيز مردم‌دسته ‌دسته‌ در حالي‌ كه‌ شعارهايي‌ چون‌: «برادر مسلمان‌، تحصن‌، تحصن‌،دانشگاه‌، تحصن‌» سر مي‌دادند به‌ جمع‌ متحصنين‌ مي‌پيوستند، ديگر شعارهاي ‌افراد متحصن‌ عبارت‌ بودند از: «نه‌ قانون‌ اساسي‌، نه‌ سازش‌ سياسي‌، تنها راه‌ رهايي‌ جنگ‌ مسلحانه‌ است‌». مجموع‌ اين‌ تكاپوها و تلاش‌هاي‌ مبارزان‌، باعث‌ شد تا دولت‌ بختيار عقب‌نشيني‌ كند. درواقع‌ دولت‌ بختيار، شكست‌ را پذيرا شد و روز نهم‌ بهمن‌ماه‌، اعلام‌ كرد كه‌ فرودگاه ‌مهرآباد امروز باز خواهد شد و هيچ‌ ممانعتي‌ در راه‌ ورود امام‌ به‌ كشور وجود ندارد. وي‌ سپس‌ خواست‌ با توسل‌ به‌ ترفند ديدار با امام‌، در ورود معظم‌له‌ به‌ كشور تأخير ايجادكند؛ ولي‌ امام‌ با بيان‌ اينكه‌ تا ديروز محمدرضا‌ خائن‌ ارتش‌ را با آتش‌ گشودن‌ به‌ روي ‌مردم‌ و برادران‌ و خواهران‌ ننگين‌ كرد و اكنون‌ نوكر يا نوكرانش‌ اين‌ خدمت‌ استعمار را برعهده‌ گرفته‌اند، بختيار را «مهره‌اي‌ ديگر با نقاب‌ مليت‌» توصيف‌ كرد؛ بنابراين‌ راه‌ هرگونه‌ ترفند و فرصت‌سوزي‌ از طرف‌ وي‌ را بست‌ و اعلام‌ كرد به‌ كشور برمي‌گردد. در حاليكه‌ بختيار اعلام‌ كرد فرودگاه‌ها باز است‌ و پروازهاي‌ خارجي‌ مي‌تواند صورت‌ گيرد، هراس‌ از ناامني‌ وجود داشت‌. كاركنان‌ اعتصابي‌ سازمان‌ هواپيمايي‌ ملي ‌ايران‌ در اطلاعيه‌اي‌، برخي‌ اقدامات‌ ايذايي‌ صورت‌ گرفته‌ در فرودگاه‌ مهرآباد، از جمله ‌عيب‌ و نقص‌ پيدا كردن‌ دستگاه‌ها را اعلام‌ و تأكيد كرد: «1ـ در زمان‌ شروع‌ اعتصابات‌، كليه‌ دستگاه‌ها بدون‌ عيب‌ و نقص‌ بود. 2ـ قابل‌ تصور نمي‌باشد كه‌ در آن‌ واحد، فرودگاه‌ها همزمان‌ با هم‌ دچار نقص‌ فني‌ شوند.» بنابراين‌ تعمدي‌ بودن‌ نقص‌ فني‌ در دستگاه‌هاي‌ فرودگاه‌ بين‌المللي‌ مهرآباد را اعلام‌كردند. شركت‌ هواپيمايي‌ فرانسه‌ ـ ايرفرانس‌ ـ نيز اعلام‌ كرد كه‌ به‌ علت‌ اين‌ نقص‌ فني‌ درروز يازده‌ بهمن‌، پرواز صورت‌ نخواهد گرفت‌. در نتيجه‌، پرواز انقلاب‌ قرار شد روز دوازدهم‌ بهمن‌ماه‌ به‌ سوي‌ ايران‌ صورت‌ گيرد. و بدين ترتيب رهبر كبير انقلاب اسلامي ظفرمندانه به وطن خود بازگشتند و سكانداري كشتي نهضت مردمي را در درياي مواج و خروشان جوشش و غليان عمومي از نزديك بر عهده گرفتند.

دوشنبه|ا|21|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2575]