تاملي بر آينده روابط ايران و آمريكا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تاملي بر آينده روابط ايران و آمريكا
خبرگزاري فارس: آمريكا و جمهوري اسلامي ايران در موارد متعدد از جمله ماهيت حكومت ، مسئله فلسطين، دستاوردهاي علمي ، ذهنيت منفي تاريخي نسبت به يكديگر ،و نيز تعارض منافع آنچنان با يكديگر اختلاف نظر دارند كه نمي توان رابطه اي مستحكم و هميشگي را بين دو كشور حداقل در آينده اي نزديك مشاهده كرد .

سال 1357 انقلاب اسلامي ايران پيروز شد و دولت آمريكا دولت موقت ابران را به رسميت شناخت و متعاقب آن دولت موقت سعي كرد تا روابط دو كشور را پس از انقلاب كما في السابق حفظ كند .اما ديوار بي اعتمادي بين ايران انقلابي و ايالات متحده روز به روز مرتفع تر شد تا اينكه با تسخير لانه جاسوسي و گروگانگيري ديپلماتهاي آمريكايي و متعاقبا مسدود نمودن حسابهاي ايران در بانكهاي آمريكا و حمله طبس ارتفاع اين ديوار بي اعتمادي به اوج خود رسيد .آمريكا همچنين
حماييتهاي بي دريغ خود را عليه ايران و در جريان جنگ تحميلي از عراق اعمال نمود و پس از آن نيز با تصويب تحريمهاي اقتصادي همه جانبه ايران را بيش از پيش در معرض تهديد قرار داد . اما اكنون و با روي كار آمدن باراك اوباما رئيس جمهور جديد شعار تغيير وي همه اذهان را متوجه خود نموده است . آمريكا يي ها مي خواهند اين تغيير را متوجه روابط پر ز تنش خود با جمهوري اسلامي ايران نيز بكنند .اوبا ما به گفته برژينسكي مشاور سياست خارجيش در صدد است تا ماموري ويژه جهت مسائل ايران انتخاب كند تا همچون افغانستان و پاكستان راهي اين كشور شود . اما چرا پس از انقلاب اسلامي روابط پايداري بين دو كشور وجود نداشته است؟ آيا با تغييرات گفته شده مي توان شاهد يك رابطه با ثبات بود؟ در اين زمينه بايد به چند مسئله توجه داشت تا نوع رابطه ايران و آمريكا مشخص شود:

1) ماهيت ايدئولوژيك انقلاب اسلامي ايران : از ابتداي شروع نهضت اسلامي به رهبري امام خميني (ره) ، قيام مردمي ايرانيان ، صفت اسلامي به خود گرفت تا ماهيتي كاملا جدا گانه از ديگر انقلابهاي دنيا داشته باشد . انقلاب با شعار بازگشت به خويشتن، بيداري اسلامي، مبارزه با ظلم ، تاسي از قيام عاشورا و ... به پيروزي رسيد .شعارهاي كه همگي در برابر فرهنگ غربي حاكم بر فضاي كشور بود . هنگامي كه روابط خارجي اسلام سخن مي گوييم با يد به يك قاعده بسيار مهم فقهي نيز توجه داشته باشيم و آن قاعده نفي سبيل است كه بر گرفته از آيه اي از قرآن مي باشد . طبق اين آيه تسلط اجانب و غير مسلمانان بر امور مسلمانان غير مجاز شمرده مي شود .امام خميني نيز يك ادبيات كاملا سياسي را منطبق بر احكام ديني در اختيار گرفت ايشان امريكا را مظهر استكبار جهاني دانسته آن را متصف به صفت طاغوت نمودند . با نگاهي به آيات فران در مي يابيم كه هردو واژه مستكبر و طاغوت واژگاني قراني بوده و براي كساني به كار برده مي شود كه در برابر انبياء و جناح حق ايستادگي مي كنند .طاغوت طبق آيه اي از سوره بقره به رهبران كساني اطلاق مي شود كه كه به خداوند كافر گشته اند و در برابر مومنان كه خداوند آنها را به سمت نور مي خواند صف آرايي نموده اند . از جانب ديگر نظام ليبرال دموكراسي غربي كه امروزه چهره شاخص آن ايالات متحده است همواره با انقلاب اسلامي ايران چالشي ماهيتي داشته است به طوري كه در نشستهاي مختلف علمي از جمله در سميناري كه در سال 1982در اسرائيل برگزار شد ، از بين بردن انديشه حسيني و تفكر مهدوي كه جزئي لا ينفك از انديشه انقلاب اسلامي است را تنها راه مبارزه با اين انقلاب دانستند. تئوريسينهاي آمريكايي حتي پا را از اين هم فراتر نهاده و فوكوياما انديشمند ژاپني تبار امريكايي ايده پايان تاريخ را مطرح نمود كه بر اساس آن ادياني مثل اسلام در نهايت امر بايد در برابر فرهنگ غربي به زانو در آييند و ليبرال دموكراسي بر تمام جهان حكم فرما شود .توجه به اين مطلب ضروري است كه در گفتمان انقلاب اسلامي ايران نيز از بين رفتن تمامي ابر قدرتها و مستكبران عالم امري قطعي تلقي شده است بنابراين تا زماني كه اين نوع نگاه و ايدئولوژي بر روابط دو كشور سايه انداخته است و هر يك به دنبال اين است تا ديگري را از صحنه بيرون براند نمي توان انتظار داشت تا روابطي پايدار و مستحكم بين دو كشور برقرار شود.

2) مسئله فلسطين : بي شك يكي از مهمترين مسائل سياست خارجي كشورهاي اسلامي البته با شدت كم وزياد مسئله فلسطين است . تاريخچه اشغال اين سرزمين توسط صهيونيستها بر همگان روشن است. اما با پيروزي انقلاب اسلامي ايران روند تحولات فلسطين چرخشي جديد و گسترده يافت . امام خميني (ره) روز جمعه آخر ماه رمضان هر سال را روز قدس نام نهاد و اين پيشنهاد به سرعت از طرف دنياي اسلام مورد استقبال قرار گرفت .گروه هاي فلسطيني كه تا قبل از انقلاب داراي انديشه هاي غير اسلامي بودند ، با مشخص شدن اين نكته كه اسلام قوي ترين ايده ئولوژي انقلابي را دارد به سرعت تغيير عقيده داده و مشي سياسي اسلامي را برگزيدند .دو گروه عمده و اصلي در فلسطين كه مورد حمايت جمهوري اسلامي نيز مي باشند گروه هاي مقاومت جهاد اسلامي و حماس است كه ماهيت كاملا ديني دارند . اين دو گروه هنوز اسرائيل را به رسميت نشناخته اند واين مسئله اي است كه امريكا و اسرايئل را مي آزارد چرا كه تشكيلات خود گردان سالهاست كه اين رژيم را به رسميت شناخته است . گروه هاي اسلامي مقاومت با راه اندازي دو انتفاضه در قلب فلسطين اشغالي و نيز مقاومت حماسه آفرين حماس در جريان جنگ 23 روزه موجوديت اسرائيل را با خطر رسمي مواجه ساخته اند . در اين ميان ايالات متحده و جمهوري اسلامي ايران دو نگاه كاملا متفاوت به قضيه فلسطين دارند.. براي آمريكاي ها حفظ موجوديت اسرائيل به عنوان حافظ منافع خود در منطقه و نيز تحت تاثير لابي قوي اسرائيلي در امريكا امري كاملا ضروري بوده و بايد تا سرحد جان از آن دفاع كنند .چنان كه اوباما نيز طبق عادت ديرين مسوولان آمريكايي در ابتداي شروع به كار خود با حضور در آيپك خود را دوست اسرائيل معرفي نموده و نيز بسياري از اعضاي تيم وي مثل دنيس رايس از صهيونيستهاي مشهور مي باشند. در مقابل جمهوري اسلامي ايران بر خلاف بسياري از كشورهاي اسلامي نه تنها اسرائيل را حتي به رسميت نشناخته است بلكه به صورت دائم وعده به نابودي دولت يهود داده است. آمريكايي ها حتي نسبت به گروه هاي مقاومت نيز نگاهي متفاوت با ايران دارند . درنگاه انها اين هسته هاي مقاومت گروه هايي تروريستي است كه با اعمال خشونت اميز صلح و ثبات منطقه را نيز با خطر مواجه كرده اند كه در نهايت بايد خلع سلاح شده از بين بروند . از سوي مقابل جمهوري اسلامي گروه هاي مقاومت فلسطيني را مبارزاني مسلمان و مدافعان سرزمين خود قلمداد مي كنند واز آنها حمايت نيز به عمل مي آورد . مسئله قدس شريف نيز خود يكي از مسائلي است كه به تنهاي براي مسلمانان جهان موضوعيت دارد . قدس به عنوان شهري مقدس از نگاه مسلمانان نمي تواند پايتخت حكومتي كاملا ضد اسلامي باشد .امري كه به شدت از طرف حكومت صهيونيستي و با حمايت آمريكا در حال اجرا است . ايران نيز مخالف اين امر است و بارها مخالفت خود را اعلام نموده است . بنابراين دومين عامل عدم برقراري رابطه اي مداوم بين ايران و امريكا نيز روشن شد .
3) انقلاب اسلامي با پيروزي خود دستاوردهاي مختلفي در حوزه هاي متفاوت براي براي كشورمان در پي داشته است . حوزه علم وصنعت نيز از اين دستاوردها مستثنا نبوده است.يكي از مسائلي كه ذهن آمريكايي ها را بيش از شش سال است به خود مشغول داشته و همواره ايران را به خاطر بدست آوردن آن تهديدي براي صلح وامنيت بين المللي مي خوانند ، فناوري صلح آميز هسته اي است . اين فناوري كه حاصل مجاهدت علمي دانشمندان ايراني مي باشد كاملا بومي بوده و از ابتداي انقلاب در جهت دستيابي به آن سعي شده است .جمهوري اسلامي ايران بارها اعلام نموده كه قصد استفاده نظامي از اين فناوري را ندارد،اين در حالي است كه ايالات متحده از ابتداي به جريان افتادن اين مسئله در آژانس بين المللي انرژي هسته اي از هيچ كوششي براي متوقف كردن روند اين برنامه فروگذاري نكرده اند.از سال 1382تا كنون آمريكا به همراه ترويكاي اروپايي ابتدا ايران را مجبور به پذيرش بدون قيد وشرط پروتكل الحاقي نمودند و سپس ايران براي نشان دادن حسن نيت خود تمام فعاليتهاي هسته اي خود را براي مدت دو سال به حالت تعليق در آورد كه نتيجه اي براي كشور در پي نداشت. با روي كار آمدن دكتر احمدي نژاد تعليق دو ساله شكسته شد و برنامه هسته اي به پيشرفت خود ادامه داد . اما دولت آمريكا كه خواهان تعليق دائم از سوي ايران بود ، پرونده ايران را از آژانس به شوراي امنيت برد و در آنجا سه قطعنامه كه هر يك متضمن تحريم هايي عليه كشورمان بود را به تصويب رساند .سپس ايران را تهديد به حمله نظامي نمود اما هيچ يك از اين كارها نتوانست سدي در برابر پيشرفتهاي هسته اي ايران باشد. در اواخر سال 2007 چند نهاد اطلاعاتي آمريكايي اعلام كردند كه هيچ گونه نشانه اي از تلاش ايران در مسير دستيابي به سلاح هسته اي نيافته اند . همزمان البرادعي مدير كل آژانس بين المللي انرژي هسته اي نيز در بيانيه اي فعاليتهاي هسته اي ايران را صلح آميز خواند . اين در حالي بود كه دولتمردان آمريكايي همچنان بر ادعاي خود مبني بر خطرناك بودن فعاليتهاي هسته اي ايران همچنان اصرار ورزيده اند . توقع مي رفت كه دولت جديد آمريكا اين حق مردم ايران را به رسميت بشناسد ، اما رئيس جمهور جديد اين كشور به همراه وزير خارجه مجددا با تاكيد بر نگران كننده خواندن فعاليتهاي هسته ايران ، خواستار ناديده گرفتن اين حق توسط ايرانيان شدند . آنچه كه به نظر مي رسد اين است كه ايران با داشتن اين توانايي علمي _ صنعتي بسيار فراتر از كشورهاي منطقه قرار مي گيرد، كشورهايي كه هريك خود متحدان از متحدان امريكا به شمار مي آيند. ضمن اينكه ايران مي تواند به صورت جدي تهديد كننده امنيت اسرائيل باشد . اين نگراني حتي در اعلام موضع مقامات آمريكايي نسبت به پرتاب ماهواره اميد نيز ديده مي شود.پس نمي توان از نظر دور داشت كه آمريكايي ها به هيچ وجه با فعاليتهاي هسته اي ايران موافقتي نخواهند داشت .

4)نگاه عيني :حتي اگر هر سه دليل بالا را نيز ناديده بگريم و در صدد باشيم تا روابط جمهوري اسلامي ايران را با ايالات متحده به لحاظ عيني بررسي كنيم ، تعارض منافع دوكشور تا حدي زياد است كه نمي توان انتظار داشت با برقراري چند دور گفتگو تمام مشكلات كشور حل شود . ضمن اينكه يك ذهنيت تاريخي منفي نيز بر حافظه هر دو ملت حاكم گشته است . اولين حضور جدي آمريكا در ايران در پي سرنگوني دولت ملي دكتر مصدق بوده است .كه همواره نقطه اي منفي براي ايرانيان تلقي مي شود . تاسيس ساواك به عنوان يكي از مخوفترين سيستمهاي اطلاعاتي دنيا در ايران و سرپوش گذاشتن بر جنايات رژيم پهلوي از ديگر عواملي است كه تاريخ قبل از انقلاب ايران را در جهت دهي منفي به ذهن ايرانيان شكل دهي كرده است . اما پس از انقلاب نيز تسخير لانه جاسوسي آمريكا ذهنيت مردم امريكا را نسبت به ايران منفي ساخته است . همزمان بلوكه كردن دارايي هاي ايران ، قطع يكجانبه رابطه با ايران ،كمك همه جانبه به عراق ،سرنگوني هواپيماي مسافربري ايراني، به صورت مرتب اتهام حمايت از تروريزم را به ايران زدن ،اعمال تحريمهاي همه جانبه عليه ايران و سر آخر نيز قرار دادن ايران در محور شرارت همگي از عواملي هستند كه نوع رابطه ايران و آمريكا را در آينده تحت تاثير خود قرار خواهند داد . مسئولان ايراني همواره خواستار اين بوده اند تا مقامات آمريكايي از مردم ودولت ايران عذر خواهي كنند . هر چند كه مادلين آلبرايت وزير خارجه كلينتون اذعان به انجام كودتاي 28 مرداد سال 1332كرد اما حاضر به عذر خواهي نشد..كوتاه زماني بعد نيز ايران از طرف دولت بوش رسما در محور شرارت قرار گرفت .در سالهاي اخير نيز دولت آمريكا در عراق و افغانستان با جمهوري اسلامي ايران شديدا تعارض منافع پيدا كرده است . به طوري كه نشستهاي سفراي دو كشور در عراق عملا نتوانست هيچ مشكلي از مشكلات عراق را حل كند. ايران خواهان ترك عراق توسط امريكايي ها است در مقابل امريكا در صدد تاسيس پايگاه دائمي در اين كشور است .هنوز هم چند ديپلمات ايراني در بند نيرو هاي آمريكايي هستند و اين كشور حاضر به تحويل دادن آنها نمي باشد. از جانب ديگر نيز مردم ايران خود را قربانيان جنايات آمريكا مي دانند . خانواده هايي كه عزيزان خود را در جريان انقلاب و جنگ تحميلي از دست داده اند تعداد قابل توجهي از مردم ايران را تشكيل مي دهند كه حاضر به مصالحه دولت جمهوري اسلامي با آمريكا نمي باشند . از جانب ديگر گروه هاي از ديگر اقشار مردم ايران و نهاد روحانيت ، نظاميان و بسياري ديگر از رجال سياسي مذهبي در ايران چندان علاقه اي به برقراري رابطه با آمريكا ندارند.
در مجموع مي توان گفت كه دو دولت آمريكا و جمهوري اسلامي ايران در موارد متعدد از جمله ماهيت حكومت ، مسئله فلسطين، دستاوردهاي علمي ، ذهنيت منفي تاريخي نسبت به يكديگر ،و نيز تعارض منافع آنچنان با يكديگر اختلاف نظر دارند كه نمي توان رابطه اي مستحكم و هميشگي را بين دو كشور حداقل در آينده اي نزديك مشاهده كرد . به نظر مي رسد حتي اگر دو دولت خواهان برقراري رابطه با يكديگر باشند ، نتيجه اين رابطه در نهايت چيزي جز تاسيس يك كارداري از سوي طرفين نمي باشد.

نويسنده: محمد جميري
...............................................................................................................................
انتهاي پيام/

سه|ا|شنبه|ا|22|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 324]