نگاهي به فساد مالي و اقتصادي در رژيم پهلوي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهي به فساد مالي و اقتصادي در رژيم پهلوي
خبرگزاري فارس:در يك مقاله كه در مجله آمريكايي نيشن انتشار يافت، فاش شد كه محدرضا پهلوي ميليون‌ها دلار كمك مالي آمريكا به ايران را به جاي اين كه صرف هزينه‌هاي عمراني و آباداني كند، بين چند تن از اعضاي خانواده و اطرافيان نزديك خود تقسيم كرده است.

براي مقابله با فساد اقتصادي و اموال نامشروع قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در اصل 49 مقرر نموده است: «دولت موظف است ثروت‌هاي ناشي از ربا، غضب، رشوه، اختلاس، سرقت، قمار، سوءاستفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطه كاري‌ها و معاملات دولتي، فروش زمين‌هاي موات و مباحات اصلي، دائر كردن اماكن فساد و ساير موارد غيرمشروع را گرفته و به صاحب حق رد كند و در صورت معلوم نبودن او به بيت‌المال بدهد. اين حكم بايد با رسيدگي و تحقيق و ثبوت شرعي به وسيله دولت اجرا شود.»

بر اساس همين نگرش بود كه حضرت امام(ره) يكي از دلايل مخالفت خود با رژيم پهلوي را حاكميت سرمايه‌داري بر كشور و فساد اقتصادي آنان عنوان مي‌كردند. ساختار حكومتي رژيم پهلوي به گونه‌اي بود كه فقط متنفذين و سرمايه‌داران بزرگ مي‌توانستند بر پست‌هاي كليدي كشور دست يافته و بر مردم حكومت كنند. نتيجه ي اجتناب‌ناپذير اين نوع حاكميت نيز توسعه بيشتر سرمايه‌داري و حمايت از سرمايه‌داران و متقابلاً ظلم و تعدي به فقرا و مستضعفين بود. نتيجه ي طبيعي ديگر چنين سياستيي توسعه و گسترش فساد اقتصادي توسط كارگزاران نظام بود. ابعاد فساد اقتصادي سرمايه‌داران و كارگزاران نظام پهلوي به قدري گسترده است كه ذكر آن در اين مختصر نمي‌گنجد، اما صرفاً براي نمونه به چند مورد از آن‌ها اشاره مي‌كنيم.

ارتشبد سابق حسين فردوست مي گويد: «اصفيا رئيس سازمان برنامه، تمام مقاطعه‌ها را به خانواده فرح اختصاص داده بود و پس از او كه مجيدي رئيس سازمان برنامه شد، همين رويه ادامه يافت. اطلاع دقيق دارم كه مهندس قطبي (دايي فرح كه سرپرستي فرح و مادرش را داشت)، مجيد اعلم (دوست شب و روز محمدرضا پهلوي) و مهندس ديبا (يك جوان حداكثر 35 ساله) حدود 80? مقاطعه‌هاي بزرگ كشور را از سازمان برنامه مي‌گرفتند و 25? حق و حساب به ديگران مي‌دادند.1» «دختر فرح حدود 600 نفر كارمند داشت كه حقوق بگير دائمي بودند.2»

بر اساس اسناد به دست آمده از منزل مهندس محسن فروغي سناتور شاه و عضو فراماسون و فرزند محمدعلي فروغي با شركت فرانسوي ژانسن قراردادي به مبلغ 000/500/11 فرانك براي تهيه مبلمان، اثاثيه و تزيينات كاخ اشرف پهلوي منعقد نموده بود. 3 در گزارش ديگري آمده است: شاه با پرداخت 300 ميليون دلار، 31 كاخ و ويلا در نقاط مختلف جهان خريداري كرده و اسناد مالكيت آن‌ها را نيز به همراه دارد. تعدادي از اين قصرها در پاريس در جاده ي مونتين، در جاده ي فوش، در سن موريس، در ژنو، در جزيره ماژوركا در جالارتشا، در آلمان، در تونس، در يورلي هيلز، در نيويورك، در تگزاس و در نيوجرسي مي‌باشد. مجله ي نيوزويك در سال 1358 در گزارشي ميزان ثروت شاه و دارايي او را 22 ميليارد دلار اعلام نموده است.4

پرفسور رواساني استاد دانشگاه اولدنبورگ آلمان غربي در كتاب «ايران» فهرستي از كارخانه‌هاي متعلق به خاندان پهلوي و خانواده‌هاي وابسته به آن را منتشر نموده است كه بالغ بر 527 كارخانه و موسسه مالي در ايران را شامل مي‌شود. مؤسسات مالي و كارخانه‌هاي متعلق به شاه و منسوبين نزديك وي 137 واحد، فرمانفرماييان 74 واحد، خسروشاهي 67 واحد، لاجوردي 61 واحد، خاندان ثابت پاسال 33 واحد، رضايي 38 واحد، فولادي 31 واحد، اخوان 22 واحد، القانيان 17 واحد، تيمورتاش 16 واحد، خيامي 10 واحد و ....5

در يك مقاله كه در مجله آمريكايي نيشن انتشار يافت، فاش شد كه محدرضا پهلوي ميليون‌ها دلار كمك مالي آمريكا به ايران را به جاي اين كه صرف هزينه‌هاي عمراني و آباداني كند، بين چند تن از اعضاي خانواده و اطرافيان نزديك خود تقسيم كرده و در اين ريخت و پاش بي‌حساب و كتاب، حتي چند شخصيت سياسي خارجي را به منظور استفاده‌هاي بعدي از آنان، بي‌نصيب نگذاشته است. كميته‌اي كه وظيفه رسيدگي به عمليات دولت در مجلس ملي (كنگره) آمريكا را برعهده داشت، كوشيد تا تعيين كند 950 ميليون دلاري كه به صورت كمك اقتصادي آمريكا در عرض 5 سال به ايران داده شد، به كجا رفته است. سرانجام كميته دريافت كه بيشتر آن به باد رفته است!

در بخش ديگري از گزارش كميته كنگره آمريكا، فهرست تعدادي از افرادي كه از بودجه مربوط به كمك اقتصادي آمريكا به ايران را به يغما برده‌اند قيد شده است. در ميان اين افراد به اسامي ذيل اشاره شده است: خانم لوي هندرسون همسر سفير آمريكا در تهران يك ميليون دلار، شمس پهلوي يك ميليون‌دلار، اف ميشل نيم ميليون دلار، آلن دالس رئيس سازمان سياي آمريكا يك ميليون دلار، هنري. اد. لاس ناشر مجله‌هاي تايم، لايف و فورچون نيم ميليون دلار، جرج. وي. آلن سفير سابق آمريكا در ايران يك ميليون دلار، شهناز پهلوي دختر شاه دو ميليون دلار، حميدرضا پهلوي نيم ميليون دلار، سلدين چاپلين سفير پيشين آمريكا در تهران يك ميليون دلار، احمد شفيق شوهر سابق اشرف يك ميليون دلار، ژنرال محمد خاتمي شوهر فاطمه پهلوي يك ميليون دلار، فرح پهلوي پانزده ميليون دلار، فاطمه پهلوي دو ميليون دلار، عبدالرضا پهلوي دو ميليون دلار، غلامرضا پهلوي يك ميليون دلار، اردشير زاهدي سه ميليون دلار، اشرف پهلوي سه ميليون دلار، اسدالله علم يك ميليون دلار، حسن علا يك ميليون دلار و ... 6

در مورد فساد اقتصادي درباريان و كارگزاران رژيم پهلوي، حضرت امم خميني(ره) در سخنراني مورخ 4 آذر 1357 خويش در پاريس مي‌فرمايند: «من خواندم اين را يا در يك چيز بود كه براي من خواندند - اين را كه يك ويلايي براي خواهر شاه يك كدام از اين خواهرانش 7 - يك ويلايي خريده‌اند به چه قيمت، آن را من يادم نيست اما نوشته بود كه 6 ميليون دلار خرج گلكاري آن‌جا شده! يك همچون ويلايي از پول كي؟ ما كه رضاخان را مي‌شناختيم، وقتي كه آمد اين جا يك آدمي لختي بود.8»

منصور رفيع زاده آخرين رئيس شعبه ساواك در آمريكا در كتاب خاطرات خود پيرامون جشن هنر افسانه‌اي شاه در تخت جمشيد شيراز كه به مناسبت نظام 2500 ساله شاهنشاهي در ايران برگزار گرديد، مي‌نويسد : 9 «يك ليست كامل از بخش خريد‌هاي ساواك به دست آوردم كه براساس آن كار طبخ اغذيه جشن، به رستوران ماكزيم در پاريس محول شد. تزيين 59 چادر ميهمان‌ها و 3 چادر سلطنتي كه همگي مجهز به تهويه مطبوع بودند، در صحرا به عهده شركت فرانسوي جانس در پاريس گذارده شد. اين شركت مسؤوليت دكور مجدد كاخ سفيد براي ژاكلين كندي را نيز بر عهده داشت. مبل‌ها از نوع لويي XV، حمام‌ها از سنگ مرمر فرانسوي، شعمدان‌ها ليموگيس چيني و ظروف كريسالي باكارات بودند.

براي اين جشن‌ها 165 پيشخدمت زن و مرد، 25 متخصص زيبايي (زن و مرد)، 1500 كلاه گيس مردانه، 300 نيم كلاه گيس، 400 جفت مژه و لباس‌هاي فرانسوي در نظر گرفته شد. طبق گزارش 15 اكتبر 1971 (1350) مجله تايم 5/3 تن كره و پنير، نيم تن خامه، 250 بطري شراب، معادل 000/840 دلار لامپ‌هاي رنگي و فرش و قاليچه براي تمامي چادرها، محوطه سازي كه شامل چند هزار قطعه فضاي سبز و چند هزار تاج گل مي‌شد، همه توسط نيروي هوايي ايران از پاريس به ايران آورده شده بود. تأمين اجناس و اشياي اين مراس، بازرگانان پاريسي را كه تهيه همه چيز را بر عهده داشتند، يك سال تمام مشغول كرد. پروازهاي دوبار در ماه هواپيما و ستون كاميون‌ها كليه اقلام مورد نظر را از پاريس به صحرا حمل نمودند. يكي از خلبانان ايراني به من گفت من با هواپيمايث 707 خود به اندازه يك سال پرواز فرش و كريستال و مشروب و سنگ مرمر براي حمام‌ها حمل و نقل كرده‌ام.

هر چند فرش ايران در دنيا از شهرت چند صدساله برخوردار است، تمامي فرش‌هاي مورد نياز چادرها به فرانسه سفارش شده بود. مطابق گزارش مجله تايم ليست خريد ماكسيم 2500 بطر شراب (از جمله شراب‌هاي منطقه شاتو در فرانسه به قيمت يكصد دلار بابت هر شيشه) را در بر مي‌گرفت كه يك ماه قبل از مراسم به ايران ارسال شده بود. مدت‌ها قبل از جشن، شاه به ساواك دستور داده بود جلوي درز هر گونه خبري در مورد هزينه‌هاي گزاف و ولخرجي‌هايش را مخصوصاً به روزنامه‌هاي نيويورك و لوموند بگيرد. تنها غذاي ايراني كه در اين جشن مورد استفاده قرار گرفت خاويار درياي خزر بود.

در يكي از سفرهايم به تهران، تيمسار مقدم رئيس ساواك به من گفت: اگر از ارقام نجومي خرج‌ها و دزدي‌هايي كه براي تدارك اين جشن‌ها در جريان است مطلع شوي مغزت داغ مي‌شود. مجموع اين جشن 300 ميليون دلار برآورد شد، اما مسلماً هزينه‌هاي واقعي به مراتب بيش از مبلغ فوق بود، زيرا عمدة مخارج به گردن وزارتخانه‌هاي مختلف بود و هيچ يك از وزرا جرأت مطرح نمودن آن را نزد شاه نداشتند. همچنين تمامي سازمان‌هاي دولتي و شركت‌هاي خصويصي موظف بودند مبالغي را به برگزاري اين جشن اختصاص دهند. طبق يك برآورد تقريبي، توسط شاه 800 ميليون دلار در اين جشن هزينه شد.»

اينها نمونه‌هاي كوچكي از هزاران مورد مفاسد اقتصادي دوران رژيم پهلوي بود. اما به بركت پيروزي انقلاب اسلامي به اين تباهي‌ها پايان داده شد. بدين ترتيب حاكمان و كارگزاران نظام اسلامي از بين توده مردم معمول جامعه و نه از قشر سرمايه‌دار برگزيده شدند و عرصه بر سرمايه‌داران زورمند و ستمگر تنگ گرديد. با نگاهي گذرا به زندگي شخصيت و رهبران و مسؤولين تراز اول جامعه، به خوبي نشان مي‌دهد كه اكثريت قاطع آن‌ها از اقشار معمولي و عادي جامعه بوده و به صنف سرمايه‌داران بزرگ تعلق نداشته‌اند. به بركت اين پيروزي مفاسد اقتصادي و تاراج بيت‌المال به شدت كاهش يافت. البته ما مدعي نيستيم كه پس از انقلاب اسلامي به هيچ وجه مفاسد اقتصادي وجود نداشته است. اما در اين مورد بايد به دو نكته توجه داشت.

اول اين كه در دوران رژيم پهلوي، غارت و تاراج بيت‌المال و سوء استفاده‌هاي كلان در بين مقامات مملكتي يك اصل كلي بود و به شكل گسترده‌اي رواج داشت و سلامت اقتصادي در بين آن‌ها استثناء محسوب مي‌شد، اما در دوران پس از پيروزي انقلاب موضوع كاملاً برعكس شد. يعني سلامت اقتصادي گسترش يافته و يك اصل شد و سوء استفاده مالي و مفاسد اقتصادي حالت استثناء به خود گرفت.

نكته دوم اين كه انقلاب اسلامي ايران پايان دادن به حاكميت سرمايه‌داران و مفاسد اقتصادي را به عنوان يك دستاورد به ارمغان آورد. در دهه ي اول پس از انقلاب اين امر به خوبي مشهود و ملموس بود، اگرچه متأسفانه از دهه ي دوم به بعد به تدريج شاهديم كه در اثر اهمال و مسامحه ي دست اندركاران مربوطه، مفاسد اقتصادي و حاكميت سرمايه‌داري عرصه را براي ظهور و رشد خود فراهم ديده است.

پي نوشت :

1 - ظهور و سقوط سلطنت پهلوي، ج 1، ص 215
2 - همان، ص 213
3 - كوثر (مجموعه ي سخنراني هاي حضرت امام خميني ره)، ج 3، ص 188
4 - همان
5 - همان، ص 189
6 - همان
7 - منظور شمس خواهر بزرگتر شاه است كه در منطقه مهردشت كرج با كمك بزرگترين معماران انگليسي، قصري افسانه اي به نام مرواريد بنا نهاد كه انبوهي از گياهان و درختان زيبا آن را آراسته بود.
8 - معماران تباهي، ج 3، ص 431
9 - خاطرات منصور رفيع زاده آخرين رئيس شعبه ساواك در آمريكا، ص 230 تا 237
.................................................................................................................
انتهاي پيام/

سه|ا|شنبه|ا|22|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 590]