با كدامين زبان سخن مى گويى

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: با كدامين زبان سخن مى گويى
[داوود پنهانى]
رفتار هاى گوناگونى كه از ما سر مى زند آينه تمام نمايى براى نشان دادن شخصيت ماست. به تعبيرى بهتر رفتار هاى روزمره ما انعكاس شخصيت واقعى ماست. چنين است كه توجه و دقت كردن به انواع گوناگون رفتارى كه در طول يك روز انجام مى دهيم از اهميت ويژه اى برخوردار است. اين اهميت از آن رو برجسته مى شود كه حضور ما در حيات اجتماعى و ميزان موفقيت يا ناموفق بودنمان بر اساس رفتار هايى موردسنجش قرار مى گيرد كه در طول روز از ما سر مى زند. يكى از اين رفتار ها كه توجه به آن از اهميت ويژه و خاصى برخوردار است نحوه سخن گفتن ماست. همين موضوع و اهميت آن باعث مى شود كه گرداگرد آن قواعد بسيارى درست شود كه در يك عنوان كلى مى توان آن را آداب سخن گفتن نام نهاد. يادگيرى اين آداب و توجه و دقت كردن بدان در ميزان برقرارى ارتباط موفق با ديگران تأثير فراوانى دارد. با اين حال با اندكى دقت مى توان فهميد كه بسيارى از ما در زندگى روزمره خويش چندان كه بايد و شايد به اين موضوع توجه نكرده و آن را جدى نمى گيريم. پرسش از چرايى اين بى توجهى نكته اى است كه در اين مطلب مورد بررسى قرار مى گيرد.
اگر به اطراف خود با كمى دقت بيشتر نگاه كنيم متوجه مى شويم كه اجراى درست هر رفتارى در حيات اجتماعى نيازمند توجه به قواعدى است كه حول و حوش آن رفتار شكل گرفته است. اين قواعد در ميان فرهنگ هاى گوناگون فرق مى كند، با اين حال هر فرهنگى براى هر نوع رفتارى قواعد خاص خود را توليد كرده كه توجه به آن قواعد نشان دهنده اجراى درست آن رفتار در ميان آن فرهنگ به شمار مى آيد. رفتار هاى روزمره ما براى آن كه در نمايش عمومى به ميزانى از موفقيت نزديك شوند نيازمند تن دادن به اجراى درست همان قواعد و آداب است. چنين است كه از نحوه غذا خوردن و لباس پوشيدن ما گرفته تا شكل راه رفتن و نحوه سخن گفتنمان در ميان افراد جامعه بر اساس قواعد نانوشته اى صورت مى گيرد كه در ميان افراد جامعه جا افتاده است. بى توجهى به اين قواعد پذيرفته شده از دو سو ايراد دارد. از يك طرف نشان دهنده بى توجهى ما به شاخص هاى اساسى رفتار درست است و از يك سو همين بى توجهى باعث جلوگيرى از ترقى شاخص هاى مورد نظر مى شود. به اين معناكه اين شاخص ها در اثر بى توجهى در يك سطح باقى مانده و نياز به رشد و پويايى بيشتر را از دست مى هند.
در باب سخن گفتن
در بخش آغازين اين نوشته به ارائه تصويرى كلى از رفتار هايى پرداختيم كه در نمايش عمومى خود نيازمند توجه به يكسرى قانون هاى نانوشته هستند. اگر سخن گفتن روزانه خويش با همه انسان هاى ديگرى كه در طول يك روز با آنها در ارتباط هستيم را به عنوان يك رفتار روزمره به شمار آوريم، آنگاه ناچار از پاسخ گفتن به اين پرسش هستيم كه آداب درست سخن گفتن در جمع چيست و چرا رعايت اين آداب از اهميت فراوانى برخوردار است براى نزديك شدن به پاسخ درست در اين زمينه ناچار از به يادآورى چند صحنه تكرارى در ذهن خويش هستيم. با يادآورى اين تصاوير يا تصاويرى از اين دست و مقايسه آنها با شاخص هاى مثبت بهتر مى توان درباره رفتار خود يا ديگرى به قضاوت پرداخت. ابتدا تصويرى را به ياد بياوريد كه در آن يكى از دوستان يا نزديكان در حال صحبت كردن درباره يك موضوع خاص است. نگاه او در نگاه جمع گره خورده است. هر واكنشى از سوى اشخاصى كه در آن جمع حضور دارند مى تواند بر حالات وى در حين سخن گفتن تأثير بگذارد. به عنوان مثال خميازه هاى كشدار يكى از حضار مى تواند باعث به وجود آمدن اين نكته در ذهن گوينده شود كه صحبت هايش احتمالاً خسته كننده است. معناى ديگرى كه در اثر انجام اين عمل به ذهن گوينده مى آيد بى اعتنايى فرد مورد نظر به صحبت هاى اوست. اينكه شنونده در حين سخن گفتن ديگرى با چه حالتى به سخنان طرف مقابل خودگوش مى كند نيز از اهميت برخوردار است. به عنوان مثال شخصى را به ياد آوريد كه بى اعتنا به صحبت هاى طرف مقابل، صحبت هاى طرف مقابل را قطع كرده يا صحبت گوينده هنوز به اتمام نرسيده او صحبت را با بحثى ديگر ادامه مى دهد بى آنكه هيچ ارتباطى ميان سخنان او و گوينده ديگر باشد. در برخى موارد نيز پيش آمده كه شنونده حين صحبت طرف مقابل بى آنكه به نشانه ادب اجازه بگيرد، گوينده را تنها گذاشته و از جلسه بيرون مى رود. مى توان موارد ديگرى را نيز در اين موارد جاى داد. به عنوان مثال گاهى شنونده به نحوه نشستن يا ايستادن در برابر گوينده به شكلى قرار گرفته كه حاكى از بى تفاوتى او به سخنان است. اين موارد و مواردى از اين دست همه معيار هاى ساده اى براى نشان دادن جايگاه گوينده و شنونده در بحث هاى روزمره است. كنش و واكنش هايى كه در اين ميان صورت مى گيرد همه مى تواند شاخص مناسبى براى نشان دادن بخشى از رفتار هاى روزمره ما باشد. البته در اين ميان همه اشكالات را نمى توان به گردن شنوندگان انداخت. جايگاه آنكه سخن مى گويد نيز در ترغيب ديگران به شنيدن صحبت هايش نيز از اهميت برخوردار است.
«محمد كريم زاده» كارشناس مسائل اجتماعى در اين باره مى گويد: « برخى مواقع آنكه بحث را پيش مى برد با انتخاب موضوعات نازل و كم حجم باعث ايجاد ملال در ميان جمع شنونده مى شود. به اين معنا كه بحث از نظر جمع آنقدر جدى نيست كه نياز چندانى به شنيدن آن باشد. با اين حال گوينده بى توجه به اين موضوع اصرار دارد كه به صحبت هاى خود ادامه دهد. خب، در چنين مواردى طبيعى است كه شنوندگان نيز بعد از گذشت مدت زمان معينى خسته شده و به قول معروف از ادامه بحث خسته شوند. از سوى ديگر شنوندگان هم در جايگاه خود مى بايست به نكاتى توجه كنند كه از نظر گوينده بى ادبى تلقى نشود. اين كه حين صحبت كردن شخصى در بين جمع ، يكى از شنوندگان به عنوان مثال دائم وسط حرف او بپرد رفتار خوبى نيست.اينگونه رفتار كردن از هر دو طرف باعث ايجاد رنجش و ناراحتى مى شود.»
آداب سخن گفتن
انسان موجودى سخن گو است. طبيعت بشر به سخن گفتن نياز دارد. سخن گفتن و شنيدن سخنان ديگران راه ساده اى براى ايجاد ارتباط انسان ها با يكديگر است. كودك هنگامى كه به دنيا مى آيد اولين واكنش پدر و مادر سخن گفتن با اوست. ذات بشر اينگونه است و پرهيز از آن امكان پذير نيست. ما رفتار انسان هايى را كه نه با ديگران سخن مى گويند و نه به سخنان آنها گوش مى دهند را به هيچ وجه تأييد نمى كنيم. در مواردى هم چنين افرادى را منزوى، گوشه گير و تنها مى دانيم. به تعبيرى بهتر در شرايط عادى انسان ها با همديگر سخن مى گويند و به سخنان همديگر گوش مى كنند. به ياد بياوريد كه در طول يك روز چه در محيط خانه و چه در محيط كار چه زمانى را صرف صحبت كردن با ديگران مى كنيم. كمتر پيش مى آيد كه ما در جمع هايى قرار بگيريم كه در آن جمع ها بحثى روزانه مطرح نشود و درباره موضوعى خاص صحبت نشود. مهم نيست موضوع صحبت چه باشد، مهم نفس صحبت كردن انسان ها با همديگر است.
بحث هاى معمولى ما در زندگى روزمره طيف متنوعى را در بر مى گيرد. گاهى درباره يك بحث معمولى چون خريدن يك وسيله خاص صحبت ميان خود را آغاز مى كنيم و در نهايت بحث را به موضوعاتى چون ورزش و ادبيات و موسيقى و مسائل شهرى مى كشانيم. طبيعت بحث هاى روزمره اينگونه است. سيال بودن و ناكامل بودن يكى از خصوصيات برجسته چنين صحبت هاى گاه و بى گاهى است. در همه اين بحث ها و گفت و شنود هايى كه صورت مى گيرد آنچه مهم است نحوه مواجهه طرفين با بحث هاى مورد نظر است. آنچه از آن با عنوان آداب سخن گفتن ياد مى كنيم در همين مرحله جاى مى گيرد.آداب سخن گفتن يا همان آداب گفت و شنود معيارى براى سنجش رابطه ما با انسان هايى است كه اطرافمان را فرا گرفته اند. در جايى خواندم كه اگر يكى از دوستان در حين بحث روزمره موضوعى را پيش كشيد كه شما قبلاً از آن خبر داشته ايد به هيچ وجه به گونه اى واكنش نشان ندهيد كه شخص گوينده متوجه تكرارى بودن آن بحث شود. مى گويند در چنين شرايطى گوينده دچار حالتى چون خجالت و شرم مى شود. ادامه اين احساس مى تواند باعث ضربه زدن به يك رابطه دوستانه شود.
درك نكاتى ساده از اين نوع در گسترش ارتباطات اجتماعى انسان ها با همديگر تأثير فراوانى دارد.هر چقدر نسبت به رعايت آداب گفت و شنود حساسيت بيشترى داشته باشيم به همان ميزان به تداوم روابط انسانى در حيات اجتماعى كمك كرده ايم. ادب شرطى ويژه براى هر گفت وگوى ساده اى است كه به شكلى روزمره در ميان انسان ها جارى است. رعايت حرمت ديگران و گوش دادن به سخنان آنها، انتخاب بحث هاى مناسب براى سخن گفتن، پرهيز از هرگونه تعجيل در پاسخگويى يا ادامه بحث از اهميت فراوانى برخوردار است. در هر بحث روزمره اى نياز نيست كه حتماً ما نيز در ادامه صحبت هاى يك گوينده سخنى براى گفتن پيدا كنيم. گاهى تأثير يك سكوت كوتاه مى تواند به مراتب بيشتر از گفتن هر جمله اى باشد.

پنجشنبه|ا|24|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]