عزاداري امام حسين(ع) فصل مشترك تشيع و تسنن

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: عزاداري امام حسين(ع) فصل مشترك تشيع و تسنن
محبت و ارادت نسبت به اهل بيت پيامبر(ص) به مذهب و فرقه اي خاص تعلق ندارد و همه مسلمانان به جز عده اي «ناصبي» كه عده اي بسيار قليل بودند و الان هم اثري از آن ها نيست، به خاندان پيامبر(ص) علاقه دارند و به آنان ارادت مي ورزند، بنابراين محبت اهل بيت وجه مشترك تشيع و تسنن است.

در اين ميان گاه درباره واقعه عاشورا، صحبت هايي از سوي وهابيان مطرح مي شود كه بوي تفرقه از آن برمي خيزد و دستمايه جدايي قرار مي گيرد. در حالي كه اينان نمي دانند يا خويش را به ناداني مي زنند كه حساب خلافت اموي و عباسي از حساب اهل سنت جداست و نبايد رفتار اين خلفا به حساب اهل سنت نوشته شود زيرا نزد اهل سنت تنها چهار خليفه اول از اعتبار و قداست برخوردارند و سنت و سيره آنان معتبر است و ساير خلفا اعم از امويان و عباسيان چنين جايگاهي نزد آنان ندارند. به همين خاطر در تاريخ شاهد هستيم كه اهل سنت به عزاداري امام حسين(ع) اهتمام داشته اند و حتي به نقلي اولين كتاب فارسي روضه خواني تحت عنوان روضة الشهدا از سوي ملاحسين كاشفي سبزواري كه به نقلي از اهل سنت بود، نوشته شد و در ميان مردم رواج پيدا كرد.به مناسبت اربعين حسيني، گفت وگويي انجام داده ايم با دكتر عبدالحميد ناصري داوودي، مولف كتاب انقلاب كربلا از ديدگاه اهل سنت. اين كتاب داراي چند فصل است و در هر فصل ديدگاه اهل سنت درباره حادثه كربلا مورد بازخواني و تحليل قرار گرفته است.

به گفته نويسنده يكي از مسائل مهم و مورد بحث در ميان اهل سنت اين است كه يزيد چه نقشي در واقعه كربلا داشته و آيا او در شهادت امام حسين(ع)، دخالت داشته، عامل اصلي بوده است و يا اين كه تبرئه مي شود.

در واقع اقليتي از اهل سنت از راه هاي گوناگون كوشيده اند اثبات كنند كه اساسا يزيد در شهادت امام حسين(ع) و يارانش، در عاشوراي ٦١ هجري نقش و دخالتي نداشته است. آن ها استدلال مي كنند يزيد نه مستقيما روياروي امام حسين(ع) ايستاد و نه فرماني در اين باره صادر كرد و از آن جا كه ما شاهد حضور يزيد در كربلا نيستيم و از سويي وي فرماني دال بر جنگ «ابن زياد» حاكم وقت كوفه با امام حسين(ع) صادر نكرده است؛ پس نمي توانيم بگوييم يزيد در اين واقعه نقش داشته است.دكتر ناصري سپس مي افزايد: در فصل اول كتاب اين نكته بحث مي شود كه بنا بر منابع موجود از اهل سنت، يزيد در شهادت امام حسين(ع) دخالت داشته و نوع اين دخالت سببي بوده است؛ چون او بود كه از امام حسين بيعت خواست و نامه براي حاكم وقت مدينه فرستاد تا از امام(ع) بيعت بگيرد و بسيار بر اين موضوع تاكيد مي كرد «خذ من حسين بيعت اخذا شديدا» و لحن نامه آشكار بود كه مي خواست به زور از امام حسين(ع)، بيعت بگيرد. اين بود كه امام(ع) از مدينه بيرون آمد و با خانواده و همراهانش ابتدا به مكه رفت و سپس به سوي كوفه و كربلا حركت كرد. نكته مهم اين است كه يزيد كساني را مأمور كرده بود كه در جريان اين سفر و حتي در هنگام زيارت خانه خدا حضرت را ترور كنند.

ناصري مي افزايد: برپايه منابع اهل سنت پس از شهادت امام(ع) يزيد از ابن زياد خواست تا سرهاي شهداي كربلا را همراه اسرا به شام بفرستد؛ اين كار هم انجام گرفت و وقتي اسرا به شام رسيدند، يزيد مجلس جشن برپا كرده بود و رفتار بسيار زننده اي با اسرا داشت.

اين رفتار نشان مي دهد كه تا چه حد يزيد در اين واقعه سهيم بوده است و اين ها همه مسائلي است كه در منابع اهل سنت آمده است.حجت الاسلام ناصري سپس استدلال مي كند: پيداست كه ما نمي توانيم حاكم اصلي را از اين نوع جنايات مبرا بدانيم و گناه را تنها به گردن مباشران بيندازيم. چون آن ها آلت دست هستند. با اين ديدگاه و با انداختن گناه به گردن مجريان مي توان بسياري از جنايتكاران تاريخ را از گذشته تا اكنون تبرئه كرد؛ چون آن ها با آمريت و با فرمان هاي خود، اين جنايت ها را رقم مي زدند و چه بسا كه به طور مستقيم اقدامي جنايت كارانه انجام نداده باشند.

اين مدرس و صاحب نظر در مسائل تاريخ؛ به موضوع ديگر مورد مناقشه درباره واقعه كربلا اشاره مي كند و مي گويد: برخي اين طور مطرح كرده اند كه يزيد هم از نظر جايگاهي كه داشته يك مجتهد بوده؛ همچنان كه امام حسين(ع) يك مجتهد بوده و صحنه كربلا صحنه رويارويي دو قرائت از دين بوده است و از آن جا كه در اسلام براي فكر و انديشه جايگاه خاصي در نظر گرفته شده نه تنها اگر مجتهد و صاحب نظري، خطايي مرتكب شد، او را ملامت نمي كنند؛ بلكه او به خاطر اجتهاد و تلاش اجر و پاداش هم دارد و اگر نظرش صائب و درست بود دو اجر دارد؛ با اين بيان آن ها استدلال مي كنند در كربلا هم چون دو اجتهاد روياروي هم قرار گرفت؛ نبايد يزيد را به دليل اجتهادش ملامت و سرزنش كرد. چون او در واقع به اجتهاد خود عمل كرده است.ناصري مي افزايد: اين هم تاويل ديگري از واقعه است كه در كتاب مورد بحث به تفصيل درباره آن بحث شده است. از جمله آمده كه اجتهاد چه شرايطي دارد و از نظر منابع معتبر اهل سنت چه كساني داراي اجتهاد هستند و بودند و گذشته از اين ها، آيا يزيد و اطرافيانش شرايط اجتهاد را داشته اند يا خير.در اين باره در منابع حديثي اهل سنت به صراحت نقل شده كه يزيد و اعوان و انصارش توان اجتهاد نداشته اند و فاقد چنين شرايطي و چنين قدرتي بوده اند. ضمن آن كه اجتهاد امري است كه علاوه بر علم بايد شرط عدالت در آن لحاظ شود و يزيديان فاقد اين شرط بودند.گذشته از اين ها، اين بحث هم مطرح شده كه آيا نزديكان يزيد مثل عمرسعد و شريح قاضي، واقعا رفتند و تامل و دقت كردند و واقعا اجتهاد كردند كه مي توانند عليه امام حسين(ع) دست به خشونت بزنند؟ يا اين كه بايد گفت نه تنها آن ها اين كار را نكردند، بلكه واقعه اي كه رخ داد چيزي نبود كه قابل اجتهاد باشد.دلايل زيادي وجود دارد كه خود عاملان و همان كساني كه دست به قبضه شمشير بردند، اين كار را نادرست و باعث خسران دنيا و آخرت مي دانستند. چنان كه بعد از واقعه آن ها به خاطر پيروزي خوشحال نبودند و به هزار ترفند متوسل مي شدند تا جنايت خود را توجيه كنند. بدون ترديد آن كس كه بنا بر اجتهاد و براساس استنباط فقهي خود عمل مي كند، نه قبل از عمل و نه بعد از عمل، آن همه دلهره و اضطراب و عذاب وجدان ندارد و آن همه درصدد توجيه برنمي آيد.در اين مورد، ديدگاه اكثريت اهل سنت مخالفت با همين توجيهات است و بيشتر منابع اين نوع اجتهاد را رد كرده اند.دكتر ناصري سپس به فصل ديگر كتاب درباره «مقام يزيد» اشاره مي كند و مي گويد: اين پرسش مهمي است كه آيا اساسا يزيد واجد مقام خلافت از ديدگاه اهل سنت بوده است يا خير. چون يكي از موضوعات همين است كه آيا يزيد يك خليفه شرعي و مشروع بود و امام حسين(ع) يك فرد ياغي و شورشي يا اين كه يزيد چنين مشروعيتي نداشت و يك حاكم طاغوتي و ستمگر به شمار مي رفت؟

اين موضوع خيلي حساس است؛ از اين رو در كتاب بحث شده است كه اولا خلافت ديني چه شروطي دارد و ثانيا مكانيزم انتقال خلافت از نظر مباني اهل سنت چگونه است و آيا يزيد شرايط حاكم ديني را داشت و براساس مكانيزم انتقال قدرت به خلافت رسيد ياخير.اگر ما به منابع اهل سنت مراجعه كنيم مي بينيم كه اكثريت قاطع آن ها تصريح دارند كه يزيد شروط لازم خلافت را دارا نبود و بر مبناي سازوكار پذيرفته شده و شرعي اهل سنت به اين مقام نرسيد به همين دليل وي قابل نقد است و كسي است كه شايستگي مقام خلافت را ندارد.در همين زمينه رفتار و منش او از كودكي تا دوران خلافت بررسي شده است و اين بررسي به ويژه در مورد واقعه عاشورا و واقعه «حره» كه به تخريب كعبه انجاميد، نشان مي دهد كه او فردي فاسد و فاسق بود و به همين دليل قابل دفاع نيست. حتي در ميان اهل سنت اين بحث مطرح شده كه اصلا يزيد كافر بود يا فاسق و شماري از علماي اهل سنت مي گويند كه در بررسي اعمال يزيد به اين نتيجه مي رسيم كه او بدتر از يك فاسق، يعني كافر بود و بر همين مبنا لعن يزيد را هم جايز دانسته اند.

ناصري سپس به آخرين فصل كتاب اشاره مي كند. اين فصل درباره «گونه هاي عزاداري اهل سنت براي امام حسين در طول تاريخ» است. وي در اين باره مي گويد: در اين فصل اين مسئله بررسي مي شود كه از نظر عملي، اهل سنت نسبت به عاشورا چه موضعي گرفته اند و گروه ها و جمعيت هاي مختلف اهل سنت كه به جوامع مختلف و كشورهاي مختلف تعلق دارند، نسبت به امام حسين چگونه عمل كرده اند.در اين فصل آمده است كه اهل سنت در گذشته ها عمدتا مثل شيعه ها يا تقريبا مثل شيعيان در عزاداري ها شركت مي كردند و به عزاداري مي پرداختند. تا پيروزي انقلاب اسلامي اين عزاداري ها با نوسانات مختلف ادامه داشت؛ اما پس از پيروزي انقلاب دشمنان مشترك اهل سنت و تشيع دست به كار شدند و در برابر اين عزاداري ها موضع گرفتند. تلاش آن ها اين بوده كه بين اهل سنت و تشيع تفرقه بيندازند؛ اين است كه مي بينيم در جاهاي مختلف به طريقي مانع اين عزاداري ها شده اند يا تبليغات گسترده اي داشته اند كه اهل سنت را از عزاداري بازدارند.ناصري در عين حال خاطرنشان مي كند: با همه اين تلاش ها و اين تبليغات و با وجود برنامه ريزي هاي زياد وهابيت در كشورهاي مختلف، باز هم شاهد برپايي مراسم عزاداري از سوي اهل سنت براي امام حسين(ع) هستيم.

مثلا در شمال آفريقا، اين مراسم كاملا براي اهل سنت شناخته شده است يا در آسياي مركزي، افغانستان، شبه قاره، شرق آسيا و حتي در ناحيه بالكان، عزاداري سيدالشهدا مرسوم است و مردم اين سرزمين ها، همچون شيعيان براي شهادت حضرت عزاداري و اين مراسم را يك گفتمان مشترك تلقي مي كنند و آن را پاس مي دارند.ناصري در پايان مي افزايد: بدون ترديد، واقعه كربلا فراتر از يك فرقه و يك گروه و يا مذهب است و عاشورا الگويي است براي همه مسلمانان و حتي براي همه بشريت تا به كمك آن خود را از قيد بندگي و ستم آزاد كنند و اميد است كه عاشورا فصل مشترك ما با اهل سنت باشد چنان كه زماني دراز اين گونه بوده است.

شنبه|ا|26|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 257]