يك مسواك معمولي يا چندصدهزارتومان هزينه؟

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: يك مسواك معمولي يا چندصدهزارتومان هزينه؟

در گذشته‌هاي دور، چيزي به نام مسواك و خميردندان وجود نداشت و كساني كه اندك آگاهي از بهداشت دندان داشتند، شب‌ها با آب‌نمك و با انگشت دست، دندان‌‌هايشان را شستشو مي‌دادند.

زمان بيماري نيز مردم براي تسكين درد دندان خود به گياه‌دارويي‌‌ها(عطاري) مي‌رفتند و اگر هم كار يكي از دندان‌ها تمام‌ بود، آن‌را آرايشگر(سلماني) و يا كيسه‌‌كش‌گرمابه(دلاك)، بدون داروي بي‌حس‌كننده و بي‌هوشي و به كمك يك انبر زنگ‌زده ـ و به بهاي از جا كنده‌شدن قلب بيمار- از جا مي‌كند.

خب تا اين‌جاي كار، بيش‌تر سياهي بود و تيرگي‌؛ پس از آن، زرگرهاي چيره‌دست وارد كارزار شدند و به خدمت كساني در ‌آ‌مدند كه دست‌شان به جيب‌شان مي‌رفت و جاي خالي يك دندان برداشته‌شده و يا روي يك دندان پوسيده و يا جرم‌گرفته زرد و يا شكسته را، با روكشي از طلا مي‌پوشاندند.

بازهم از گذشته‌هاي دور بگويم كه گشايش مدرسه دارالفنون(1228هجري شمسي) نيز علاج فوري براي دندان‌درد به وجود نياورد، تا مردم ناچار نباشند به جاي رفتن نزد دندان‌پزشك، پيش عطار و دلاك و زرگر و سلماني بروند؛ بلكه 9 سال زمان برد تا «مدرسه دندان‌سازي» داير شود.

اما حكايت امروز ما شنيدني‌تر است. اينك مردم نه به عطار و دلاك و زرگر و سلماني مراجعه مي‌كنند، و نه نزد دكتر دندان‌پزشك مي‌روند؛ امروز با وجود هزاران كلينيك و مطب دندان‌پزشكي دولتي و خصوصي و حضور هزاران دندانپزشك متخصص دانش‌‌آموخته دانشگاه‌هاي ايران و خارج، وضع دندان مردم بسيار بد است و توجه به بهداشت دهان و دندان نيز نزديك به صفر!

گرچه در يك‌دهه گذشته، شمار دندان‌پزشكان كشور 2 برابر افزايش يافته است، اما داستان بي‌توجهي به بهداشت و دهان و دندان، به حال خود باقي است.

به گفته دكتر حسينعلي آموزگار ـ دندان‌پزشك، امروز در همه خانه‌هاي شهري، انواع مسواك و خميردندان هست، ولي بيش‌تر مردم نه به كودكان خود آموزش مسواك‌‌زدن مي‌دهند و نه خود به درستي مسواك مي‌كنند. ‏

مجموعه‌اي از رفتارها مانند ‌معاينه ‌شدن مرتب از سوي دندانپزشك، نخ‌كشيدن، دونوبت مسواك‌كردن با پودر نمك و خميردندان‌، قرقره آب‌نمك پيش از خواب و تغذيه درست، در نگهداري از دندان‌ها نقش بازي مي‌كند. اما كودك ايراني نه تنها مسواك نمي‌زند(و اگر مي‌زند، بد مي‌زند) بلكه «شيريني‌ها»، تغذيه چيره او در شبانه‌روز است و همين رژيم، فرايند خرابي دندان‌هايش را شتاب مي‌بخشد.

كودكان ايراني، پيش از آن‌‌كه دوره دبستان را به پايان ببرند، دو دندان خود را از دست مي‌دهند. پزشكان مي‌گويند، ريشه از دست‌دادن دندان در اين سن، به بي‌توجهي دندان‌هاي شيري بر مي‌گردد. دندان‌هاي شيري كودك ايراني ـ به نسبت استانداردهاي جهاني‌ ـ از سلامت كم‌تري برخوردار است و بيش‌تر كودكان كشور، هنگام ورود به دبستان، چند دندان شيري سياه و پوسيده دارند. ‏

دندان پوسيده و انتشار عفونت در بدن

و نتيجه اين‌همه بي‌توجهي چيست؟ لثه‌هاي زخمي و عفوني و دندان‌هاي خراب.

دكتر حسينعلي آموزگار در اين مورد مي‌گويد: مردم بايد دريابند كه يك دندان پوسيده، فقط درد نمي‌گيرد، بلكه عفونت را نيز به زانو و ديگر نقاط حساس بدن نفوذ مي‌دهد. چون مويرگ‌ها، ريشه دندان را به جريان خون متصل مي‌كنند، باكتري و ميكرب از اين راه به جريان خون مي‌ريزد و به سراسر بدن راه مي‌‌يابد و فرد را به ناراحتي‌هاي قلبي دچار مي‌كند.

وي مي‌افزايد: تصور نادرست ديگر اين‌كه همه گمان مي‌كنند تنها بايد دندان‌ها را مسواك كرد و لثه‌ها نياز به تميزكردن ندارد، در حالي‌كه پس از مسواك‌كردن آسياب‌ها، برس مسواك ـ‌ چه در بخش بيرون و چه در بخش دروني بايد از از روي لثه شروع شود و از سطح دندان عبور كند و به نوك دندان برسد.

او ادامه مي‌دهد: در كشور ما بيماري‌هاي لثه نيز در رده دوم پس از پوسيدگي دندان قرار دارد و پس از بلوغ در افراد آشكار مي‌شود. لثه، خودبه‌خود آسيب نمي‌بيند، بلكه برآيند بي‌توجهي به دندان‌ها است. پلاك‌هاي ايجادشده بر روي دندان، جاذب ميكروب‌ است و نزديك‌ترين به آن‌ها لثه است كه درگير عفونت مي‌شود.

اين دندانپزشك معتقد است: نتيجه سهل‌انگاري در اين مورد چيست؟ به دندان‌ها -كه مي‌شود با دونوبت مسواك‌كردن تا صدسالگي سالم نگه داشت- آسيب مي‌رسد. اما باز دير نشده است و در اين مرحله نيز دندان را مي‌شود با اندكي هزينه، پر كرد و از دست نداد، ولي بيش‌تر افراد دندان پر نمي‌كنند و در نتيجه پوسيدگي به مينا و از آن‌جا به ريشه دندان مي‌رسد، كه در اين مرحله، به سبب گراني درمان و نامناسب‌بودن وضع اقتصادي، خيلي آسان، دندان آسيب‌ديده، كنده و دور انداخته مي‌شود.

سخن دندان‌پزشك

در اين‌جا مي‌خواستم درددل‌هاي مردم را بياورم، ولي نخست سخن يك دندانپزشك ديگرـ محمدآسيابان ـ را بشنويد.

آقاي دكتر! چرا در شرايطي كه هرسال بر شمار دانش‌آموختگان دندانپزشكي افزوده مي‌شود، ايران از نظر رعايت بهداشت دندان توسط مردمان آن، در شمار كشورهاي توسعه نيافته است؟

دكتر محمد آسيابان: «يكي از دلايل مهم اين امر، كافي نبودن اطلاع‌رساني به جامعه در جهت آموزش بهداشت دهان و دندان است. توجه‌دادن بيش‌تر مردم به بهداشت دندان، خودبخود صورت نمي‌پذيرد. مي‌توان توجه به بهداشت دندان را به مادران باردار و نيز در مهدكودك‌ها و مدارس و به كمك رسانه‌هاي تصويري و راديويي و در قالب كارتون و داستان به كودكان آموزش داد.»

پرسش دوم اين كه بيمه‌هاي تامين اجتماعي و خدمات درماني تنها هزينه كشيدن دندان را پرداخت مي‌كنند، آيا اين يكي از بازدارنده‌هاي نرفتن مردم به مطب دندانپزشك است؟

محمد آسيابان مي‌گويد: «البته در برخي از مراكز درماني مرتبط با تامين اجتماعي، كارهايي از قبيل جرم‌گيري، ترميم‌هاي ساده و گاه كشيدن دندان‌ها، تقريبا رايگان انجام مي‌شود.»

همچنين دكتر آسيابان معتقد نيست‌ كه اگر بيمه‌هاي تكميلي از زير بار ارايه خدمات دندانپزشكي، شانه خالي نكنند، بهبودي در بهداشت دندان به وجود خواهد آمد. وي معتقد است: اين به تنهايي كافي نيست، كار از جاي ديگر مي‌لنگد. اگر هم بيمه تكميلي به تعهدات كامل خود عمل كند و مردم وضع دندان‌هاي خود را از وضع بد به وضع مناسب برسانند، ولي در ادامه كار از دندان‌هايشان غافل شوند، به وضع بد بر مي‌گردند. حل اين معادله دومجهولي بر مي‌گردد به اين‌كه ما ترس از درمان و يا گراني امور دندانپزشكي را در كنار كوتاهي خود مردم ببينيم.

وي با بيان اين‌كه اين خود شخص است كه بايد پيش از خرابي دندان‌هايش در حفظ سلامت آن‌ها بكوشد، مي‌افزايد: پس از درمان نيز بايد بهداشت كامل دهان و دندان رعايت شود. استفاده از نخ‌دندان، مسواك‌زدن دوبار و مرتب در شب وروز و چكاپ دوره‌اي، لازمه اين بهداشت است. دندانپزشك نصف راه را مي‌رود و پيمايش ‌مانده مسير، بر عهده خود شخص است.

پيشگيري آسان است

دكتر آسيابان در برابر اين پرسش كه تكليف شهروندان كم‌درآمد يا ندار چيست كه تواناييِ تامين هزينه‌هاي گران دندانپزشكي خود و خانواده‌شان را ندارند، مي‌گويد: ‏

‏ «به عنوان يك اصل، پيشگيري بهتر از درمان است. پس بايد به اين نكته توجه داشت كه شخص با خريد يك مسواك و خميردندان براي خود و كودكش مي‌تواند از پوسيدگي و از دست‌دادن دندان‌ها جلوگيري كند. كم‌كاري در اين مورد بدبختانه در خانواده‌هاي توانمند نيز وجود دارد، بنابراين همان‌گونه كه گفته شد، ايراد را بايد چندسويه، مورد بررسي قرار داد.‏

اما آقاي دكتر! مردم مي‌پرسند چرا با وجود شمار زياد دانش‌آموختگان اين رشته، از سقف نرخ بالاي هزينه‌هاي دندانپزشكي حتي اندكي هم كاسته نشده است؟

دكتر آسيابان با اين گوشزد كه تعرفه دندانپزشكي هيچ‌وقت با تورم جامعه بالا نرفته است، مي‌گويد: حتي اين ميزان تعرفه، نسبت به تورم، افزايش كم‌تري داشته است. بنابراين هزينه‌هاي دندانپزشكي مانع از مراجعه مردم نيست و بايد در آسيب‌شناسي، به سراغ گزاره‌هاي ديگر رفت، از جمله اين كه مردم حاضر نيستند در سبد خانوار خود، جايي براي پرداختن به امور دهان و دندان خود باز كنند و به آن به چشم يك هزينه گزاف نگاه مي‌كنند و زماني نزد پزشك مي‌روند كه عفونت دندان به ريشه رسيده و امان بيمار را بريده است.

يكي از راه‌هاي استحكام دندان كودك شيرخوار، بهداشت دوران بارداري و خوردن شير، ماست، پنير و ديگر مواد لبني و غذاهاي كلسيم‌دار از سوي مادر است.

دكتر آسيابان در اين باره معتقد است: تغذيه مادر در زمان بارداري، خيلي مهم است، چون ويژگي‌هاي بدني و جسمي نوزاد از جمله بافت دندان‌ها از دوره جنيني شكل مي‌گيرد و اگر اين تغذيه و توجه براي رساندن كلسيم به كودك، پس از تولد نيز ادامه يابد، در كنار اختصاص‌دادن زماني براي مسواك كردن، سبب مي‌شود كه كم‌تر سرو كار مان به دندان‌پزشك بيفتد.

مي‌گويم: اما نرخ اين غذاها -كه در شمار غذاهاي اصلي جامعه ما هم نيست- روز به روز بالا مي‌رود. اينك با برداشته‌شدن يارانه‌ها، مصرف لبنيات به يك سوم كاهش يافته است. چرا پزشكان در اين مورد سكوت كرده‌اند؛ در حالي كه توصيه آنان به مادران، خوردن مواد لبني است؟

محمد آسيابان مي‌گويد: كاري از دست پزشكان بر نمي‌آيد. اين كار به عهده دولت و مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است كه مي‌توانند در مصوبات خود اين موارد را نيز لحاظ كنند.

چگونگي مسواك؟

مسواك كردن مرتب، يكي از راه‌هاي خوشبويي دهان و پيشگيري از پوسيدگي دندان‌هاست. در حالي كه مردم و فرزندان‌شان در اين مورد مدام آموزش نمي‌بينند.

از آسيابان در مورد اين كه وظيفه جامعه دندانپزشكي در برابر آموزش بهداشت دندان‌ها به مردم چيست، مي‌پرسم. وي پاسخ مي‌دهد:

«در بيش‌تر موارد ما دندان‌پزشكان در مطب خود آموزش‌هاي بهداشت دهان و دندان را به بيماران مي‌دهيم. در بيش‌تر مراكز درماني نيز هميشه بروشورهاي آموزشي مسواك‌زدن و نخ‌كشيدن دندان‌ها وجود دارد، كه بيماران مي‌توانند از آن‌ها استفاده كنند.»‏

برخي در انتخاب ميان «مسواك‌هاي مكانيكي» و «مسواك‌هاي برقي» براي فرزندان خود دو دل‌اند. ولي سفارش دكتر آسيابان به تهيه مسواك‌هاي معمولي است. او در اين مورد معتقد است: «مسواك معمولي به دليل قيمت كم‌تر، مناسب‌تر است، چون هر سه‌ماه يك‌بار بايد عوض شود. براي همين به همه افراد جامعه، اين نوع مسواك توصيه مي‌شود. ‏

او با بيان اين‌كه مسواك برقي بيش‌تر در افراد داراي مشكلات حركتي، استفاده مي‌شود، مي‌افزايد: «مسواك مكانيكي خوبي‌اش اين است كه افراد، تسلط بهتري در تميز كردن دندان‌ها دارند. بهترين زمان مسوا‌ك‌كردن نيز دو بار در روز شب و قبل از خواب و صبح پس از صبحانه است و با پاك‌كردن زبان كامل مي‌شود. مسواك‌زدن تمام سطوح دندان‌ها بايد به مدت 3 تا 5 دقيقه ادامه يابد و از آن‌جا كه بخشي از ذرات غذا به زبان مي‌چسبد، بايد روي زبان نيز به آرامي مسواك كشيد.»

وي در ادامه گفت‌و‌شنود با روزنامه اطلاعات مي‌گويد: اين كه جويدن يك سيب پيش از خواب و يا قرقره آب‌نمك غليظ در جلوگيري از پوسيدگي دندان مؤثر است يانه، بايد گفت معمولاً غذاهاي سفت مانند هويج، كلم، ‌كاهو و سيب، قدرت پاك‌كنندگي دندان را دارند، ولي به تنهايي كافي نيست. به بچه‌ها نيز قرقره آب‌نمك توصيه نمي‌شود. همچنين براي افرادي كه داراي فشار خون بالا هستند، آب‌نمك ضرر دارد.‏

گراني مواد دندان‌پزشكي

مردم در چرايي نرفتن خود نزد دندانپزشك، دلايل مختلفي مي‌آورند، يكي از آنان (محمدرضا خراساني-دانشجو) در اين مورد مي‌گويد: «شايد تنها 20 تا 30 درصد مردم براي ترميم و درمان دندان‌هاي خود به مطب دندان‌پزشكان مراجعه ‌مي‌كنند. آخر مردم 300 هزار تومان از كجا بياورند براي يك روكش دندان بپردازند؟ تعرفه‌هاي دندانپزشكي مصوب دولت نيز فقط در مراكز دانشگاهي و برخي مراكز مردم‌نهاد رعايت مي‌شود.

بيمه در بسياري از كشورهاي جهان، هزينه‌هاي دندانپزشكي را پذيراست، اما در ايران تا همين چند وقت پيش، بيمه به سبب گراني خدمات دندانپزشكي، آن‌ را پوشش نمي‌داد؛ اما اينك گوشه‌اي از هزينه اين بيماري، در بيمه پذيرفته شده است؛ اما هنوز درمان‌هاي مهم و البته گران، شامل بيمه نيست.

دكتر حسينعلي آموزگار در اين باره مي‌گويد: دندانپزشكي در ايران به سبب گراني مواد و وارداتي‌بودن بيش‌تر ابزاركار آن، يكي از گران‌ترين رشته‌هاي پزشكي هم براي دانش‌آموختگان آن و هم براي مردم است. رفتار بي‌اعتناي مردم در اختصاص بخشي از بودجه خانوار به امور بهداشت دندان، نمادي از لوكس ديدن آن است؛ كه شركت‌هاي بيمه نيز در اين نوع تلقي و لوكس‌پنداشتن، با مردم همراه شده‌اند و زيربار خدمات دندان‌پزشكي نمي‌روند.

او معتقد است: از سويي مردم شناخت درستي از مسواك كردن ندارند، يا در مسواك‌زدن تنبلي مي‌كنند. تجربه نشان داده است كه بچه‌هاي كوچك اگر با تبليغات و تشويق به مسواك‌زدن روي ‌آورند، اين كار به مرور زمان برايشان به صورت عادت در مي‌‌آيد.

دكتر آموزگار مي‌گويد: دليل گريز مردم هم ترس از مراحل درمان در مطب دندان‌پزشكي است و هم هزينه بالاي دندان‌پزشكي، و نيز نبود آگاهي كافي از ضرورت پرداختن به بهداشت دندان، در ميان خانواده‌هاي ايراني. زيرا آندسته از خانواده‌ها كه درآمد كافي هم دارند، توجه چنداني به سلامت دندان‌هايشان ندارند.

***‏

پژوهش‌ها نشانگر آن است كه اگر پدران و مادران به صبحانه كودكان‌شان اهميت ‌دهند، كودكان پايه دبستان به سبب خوردن صبحانه و سبزي و ميوه، دندان‌هاي پوسيده در دهان نخواهند داشت؛ با توجه به اين‌كه بيش‌تر اين كودكان، برخاسته از خانواده‌هاي ندار هستند، رساندن صبحانه مختصر به آنان، ارزانتر از درمان پرهزينه دندان‌پزشكي خواهد بود.

خوردن صبحانه،‌ كودكان را توانا مي‌سازد تا در طول روز كم‌تر احساس گرسنگي كنند و يا به سوي آن‌چه كه هله‌هوله گفته مي‌شود - و شامل غذاهاي بي‌ارزش است- بروند.

ع.درويشي

يکشنبه|ا|25|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]