گزارش خبري/چترهاي صحن عتيق حرم حضرت معصومه(س) باز نمي‌شوند

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري/چترهاي صحن عتيق حرم حضرت معصومه(س) باز نمي‌شوند
چترهاي صحن عتيق حرم حضرت معصومه(س) باز نمي‌شوند
قم - خبرگزاري مهر: پروژه سازه‌هاي آهنين در چهار طرف صحن عتيق حرم حضرت معصومه(س) كه قرار بود براي زائران در گرماي تابستان سايبان و در برف و باران زمستان نقش چتر را داشته باشند با گذشت بيش از دو سال هنوز بلاتكليف است.

به گزارش خبرنگار مهر، در قرن دهم هجري دختر شاه اسماعيل صفوي صحن مربعي شكل با سه ايوان در حرم مطهر حضرت معصومه (س) بنا كرد كه بعد‌ها فتحعلي شاه، ظاهر آن را تغيير داد و به شكل هشت ضلعي نامنظم در آورد.

صحن عتيق حرم مطهر كريمه اهل بيت(ع)، قديمي‌ترين صحن حرم است و داراي 36 متر طول 35 متر عرض و هفت ايوان شامل چهار ايوان در جنوب و سه ايوان در شمال است كه البته اين صحن در گذشته به صورت دو صحن كوچك بوده و از زمان فتحعلي شاه قاجار به اين شكل در آمده است.

در ضلع جنوبي اين صحن ايوان طلا قرار دارد و ايوان‌هاي دو سوي آن در سه جانب ديگر شانزده بقعه از جمله مقابر دو پادشاه قاجار را در خود جاي داده است.

در گذشته راه ورود به حرم مطهر از قسمت شمالي صحن عتيق بود كه مدرسه فيضيه نيز در اين قسمت قرار داشت و در ورودي آن سر در زيبايي متعلق به دوره صفوي مشاهده مي‌شد.

ضلع غربي اين صحن به صحن مسجد اعظم راه دارد و در ضلع شرقي نيز راهرويي صحن عتيق را به صحن اتابكي متصل مي‌كند كه در سال‌هاي اخير به تعداد اين راهرو به منظور سهولت رفت و آمد زائران افزوده شده است.

فاصله صحن عتيق تا ضريح مطهر حضرت معصومه(ع) تقريبا 20 متر است كه يكي از اهداف مسقف كردن اين صحن نيز پذيرش تعداد بيشتر زائران بود.

صحن عتيق پل ارتباطي بين صحن اتابكي و صحن مسجد اعظم

اما بايد عنوان كرد كه صحن عتيق بيشتر محل رفت و آمد و تردد زائران است و در واقع به عنوان پلي ارتباطي، قسمت غربي حرم را به قسمت شرقي متصل مي‌كند و جز در ايام خاص كه هيئت‌هاي مذهبي در اين صحن مبادرت به برگزاري مراسم مذهبي مي‌كنند و زائران براي شركت در اين مراسم‌ جمع مي‌شوند، در ساير ايام سال محل مناسبي براي نشستن و انجام آداب زيارت و نماز خواندن نيست.

با اين اوصاف مسئولان وقت توليت حرم تصميم گرفتند به منظور توسعه اين صحن و فراهم آوردن شرايطي مناسب براي نشستن زائران به فكر مسقف كردن آن بيفتند.

آغاز پروژه استقرار چترهاي سايبان از دو سال و نيم قبل با اعتبار يك ميليارد تومان

عمليات استقرار چترهاي سايبان كه قابليت باز و بسته شدن داشتند با وجود مخالفت سازمان ميراث فرهنگي، با الگو گيري از چترهاي سايبان صحن مسجدالنبي، از حدود دو سال و نيم گذشته با اعتباري بالغ بر يك ميليارد تومان در صحن عتيق حرم مطهر حضرت معصومه(س) آغاز شد.

اجراي اين طرح به مدت دو سال و توسط شركت هيدروليكي دقايق تنها شركت آسيايي كه موفق به ساخت چنين سازه‌هايي شده به طول انجاميد و اواخر تيرماه سال جاري مصادف با نيمه شعبان براي اولين بار چهار چتري كه بر پايه هيدروليكي كار مي‌كردند، فضاي 300 متري صحن عتيق را پوشاندند.

چترهاي سايبان حريم بصري صحن عتيق را مخدوش كرده است

به گفته كار‌شناسان ستون‌هاي نسبتا بزرگ اين چتر‌ها كه با ارتفاعي نزديك به 16 متر در چهار سمت صحن عتيق تعبيه شده به حريم بصري اين مكان مذهبي و تاريخي خدشه وارد كرده و سازه فلزي آنكه با نمايي از جنس كامپوزيت پوشيده شده فضاي ناهمگون و نامتجانسي را در اين صحن ايجاد كرده است.

مدير پروژه چترهاي سايبان حرم مطهر حضرت معصومه (س) در اوخر تيرماه سال جاري در گفتگو با خبرنگار مهر، عنوان كرده بود اين پروژه تا هفته آينده به بهره برداري مي‌رسد در حالي كه تاكنون اين چترهاي سايبان نه در گرماي تابستان و نه در بارش پاييز باز نشده ا ند.

به گفته اين مسئول پارچه‌هاي به كار رفته در اين چتر‌ها فرانسوي و ضد حرارت و ضد آب است و تا 10 سال ضمانت دارند و در اين سيستم سنسورهاي بادي نصب شده كه در صورت افزايش وزش باد به صورت خودكار دستور جمع آوري چتر‌ها داده مي‌شود و سيستم جمع آوري آب هم بر روي اين چتر‌ها نصب شده كه در صورت بارش باران، آب‌ها به فاضلاب هدايت خواهد شد.

سعيد بلوري وعده داده بود كه سيستم‌هاي روشنايي نيز در روزهاي آينده بر روي اين چتر‌ها نصب خواهد شد كه فضاي زيبايي به صحن خواهد بخشيد اما متاسفانه هنوز اين اقدام عملي نشده است.

جالب است مدير پروژه چترهاي سايبان حرم مطهر حضرت معصومه(س) در آن گفتگو اعلام كرده بود، در آينده قرار است در صحن حياط مسجد اعظم قم و تعدادي از صحن‌هاي حرم امام رضا(ع) نيز اين چترهاي سايبان نصب شود.

سايبان‌هاي صحن عتيق حرم مطهر به مكاني مناسب منتقل مي‌شود

در آخرين اظهار نظرهاي رسمي مسئولان حرم، مدير فني و مهندسي آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه (س) از انتقال سايبان‌هاي صحن عتيق حرم مطهر در آينده نزديك به مكاني مناسب خبر داد.

حسين سروش با بيان اينكه محلي مناسب براي انتقال سايبان‌هاي صحن عتيق پيش بيني شده است اظهار داشت: اين سايبان‌ها در آغاز فعاليت توليت جديد آستانه مقدسه قم در مرحله 70 درصد پيشرفت فيزيكي قرار داشت و 90 درصد هزينه آن نيز پرداخت شده بود.

وي افزود: با توجه به پيشرفت و هزينه قابل توجه اين طرح در مشورت با مسئولان و كار‌شناسان امر تصميم گرفته شد اجراي اين طرح ادامه پيدا كند و پس از تكميل با بررسي كار‌شناسي به محل ديگري انتقال پيدا كند.

سرپيچي از قانون در اجراي پروژه چترهاي سايبان صحن عتيق

كار‌شناسان ميراث فرهنگي معتقدند، اين ساخت‌و‌ساز‌ها بدون در نظر گرفتن حريم قانوني و با سرپيچي از قانون انجام شده چرا كه حرم مطهر حضرت معصومه (س) در فهرست آثار ملي ايران در سال ۱۳۱۰ ثبت شده است و بر اساس بند ۱۲ ماده ۳ قانون اساسنامه ميراث فرهنگي وظيفه‌ ثبت و تعيين حريم بنا‌ها و مجموعه‌هاي تاريخي بر عهده سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گذاشته شد كه طبق اين قانون، هيچ كسي اعم از افراد حقيقي و حقوقي حق اضافه كردن، كم كردن، مرمت يا الحاق و ساخت‌ و ساز در بناهاي تاريخي، فرهنگي را ندارد و بايد حريم قانوني را رعايت و از قوانين مصوب مجلس شوراي اسلامي تبعيت كند.

اين اظهار نظر‌ها و مخالفت‌هاي كار‌شناسان و مسئولان سازمان ميراث فرهنگي نشان مي‌دهد كه اين اقدام از ابتدا بدون مطالعه كار‌شناسي لازم انجام شده و در روند اجرا نيز نظارت چنداني بر آن نشده است، چرا كه هم اكنون اين طرح مراحل نهايي خود را سپري مي‌كند اما مشاهده مي‌شود موتوري كه براي هر يك از ستون‌هاي چتر در نظر گرفته شده در كف حياط و در محيط باز تعبيه شده كه چهره نا‌خوشايندي به اين پروژه داده است درحالي كه مي‌شد هم قطر ستون‌ها را كمتر در نظر گرفت و هم موتور اين سيستم را در زير زمين به كار برد تا در عين حالي كه فضاي كمتري از صحن را اشغال مي‌كند از زيبايي كار هم كم نكند.

چترهاي صحن مسجد النبي با معماري اسلامي آن هماهنگ است

اما در مقايسه با اين پروژه، چترهايي كه در صحن مسجد النبي به منظور ايجاد فضايي خنك و مطلوب براي زائران احداث شده، كاملا با عناصر محيط اطراف خود همخواني دارد و سازندگان آن سعي كردند تا با استفاده از طرح‌هاي اسليمي، چادر‌ها را به گونه‌اي طراحي كنند كه به معماري اسلامي صحن آسيبي وارد نكند.

آن‌ها توانستند با دقت و ظرافت خاصي، ستون‌هاي اين سايبان‌ها را به گونه‌اي طراحي كنند كه با سنگفرش حياط و ديوار‌ها صحن هماهنگ باشد، در حالي كه رعايت چنين ظرافتي در طراحي چترهاي سايبان صحن عتيق حرم حضرت معصومه (س) ديده نمي‌شود كه اين امر موجب مخدوش شدن و ايجاد اغتشاش بصيري صحن شده است.

تاكيد بر سنت پرستش پروردگار در فضاهاي باز

از منظر ديگر، برخي منتقدان، اين پروژه را از نگاه توصيه‌هاي اسلام در خصوص اماكن مذهبي و ديني مطرح مي‌كنند چرا كه سنت پرستش پروردگار در فضاهاي باز اهميت زيادي در عبادات مهم دين اسلام داشته كه از جمله آن مي‌توان به مراسم عبادي حج اشاره كرد كه در اين اجتماع بزرگ مسلمانان، اعمال مهم مانند طواف خانه كعبه، توقف در عرفات، رمي جمرات، همگي در فضاهاي باز انجام مي‌گيرد.

در آيين مذهبي مربوط به برگزاري نمازهاي عيد فطر و قربان و يا ساير مراسم‌ها از قبيل نماز باران از مصلي استفاده مي‌شود كه تنها عنصرمعماري آن ديوار و محرابي در جهت قبله است.

در متون اسلامي نيز باز بودن و نداشتن سقف از مستحبات مسجد بوده و به آن اشاره شده و بعضي از فقها در بيان حكمت اين استحباب گفته‌اند كه از جمله اسباب قبول استجابت دعا نبودن حائل و مانعي بين نماز گزار و آسمان است اگرچه خداوند در همه جا حضور دارد اما در فضاي باز و زير آسمان انسان احساس قرب و معنويت بيشتري مي‌كند.

بررسي تاريخي شهر‌هاي اسلامي به خوبي نمايانگر اهميت فضاي‌هاي باز در محوطه‌هاي مذهبي و حفظ و تداوم سنت عبادات دسته جمعي در چنين فضاهايي است كه معنويت را از مكاني خاص به فضايي بي‌انت‌ها گسترش مي‌دهد.

حال با اين تفاسير پيش بيني مي‌شود اين چترهاي سايبان كه در صحن عتيق حرم مطهر حضرت معصومه(س) احداث و با مخالفت‌هاي كار‌شناسان امر روبه رو شده است به مكان‌هاي ديگري از جمله ميدان آستانه و يا محوطه باز مسجد مقدس جمكران انتقال يابد كه مسئولان بايد هر چه زود‌تر نسبت به تعيين تكليف اين پروژه اقدام كنند، چرا كه در حال حاضر زائران نمي‌توانند از بخش وسيعي از صحن عتيق استفاده كنند.

........................................................

مهدي بخشي سوركي

© 2003 Mehr News Agency .

سه|ا|شنبه|ا|20|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 604]